• Birinci navigasyona geç
  • Skip to main content
  • Birinci sidebar'a geç
  • 5G
  • Nesnelerin İnterneti
  • Blockchain
  • LPWAN
  • İçerik Gönder
  • S.S.S
  • Sözlük
  • Dökümanlar
  • İletişim

akillisebekeler.com

Yeni Nesil Akıllı Teknolojiler

  • Anasayfa
    • Hakkımızda
    • Gizlilik Politikası
    • Şartlar ve Koşullar
    • Yasal Uyarı
    • İçerikleri Listele
  • Blog
  • Makaleler
    • Akıllı Binalar
      • Neden Bina Enerji Yönetim Sistemleri?
    • Akıllı Sayaçlar
      • OSOS Nedir? OSOS Yönetmeliği ve Haberleşme Teknolojileri
        • LPWAN İle OSOS
        • NB-IoT İle OSOS
        • LORAWAN ile OSOS
        • Sigfox İle OSOS
      • OSOS (Otomatik Sayaç Okuma)
      • Dağıtım Şirketlerinde Otomatik Sayaç Okuma Sistemi (OSOS)
      • Akıllı Şebeke Mi, Yoksa OSOS mu?
    • Alternatif Enerjili Elektrik Sistemleri
      • Rüzgar Enerjisi
      • Güneş Enerjisi
    • Blockchain
      • Akıllı Şebekeler ve Blockchain
      • Blockchain ile Enerji Ticareti
      • Bankacılık Sektöründe Blockchain
    • Elektrikli Araçlar
      • Bugün Arabayla Çıkmasak mı?
      • Elektrikli Araba Mı Baksak?
  • Medya
    • Haberler
    • Röportajlar
  • Danışmanlık
  • Eğitim
    • Sektör
  • Analiz
    • 5G
      • 5G ve IoT
      • 5G Stratejileri
      • 5G Özellikleri ve Senaryoları
      • Değişen İş Modelleri ile 5G
      • 5G ile Akıllı Şebekeler
      • 5G Uygulamaları: Enerji Sektöründe Beklenen Teknolojik Yenilikler
    • Nesnelerin İnterneti
      • Nesnelerin İnterneti (IoT) Değer Zinciri
      • IoT İş Modeli
      • Telekom Operatörleri için IoT İş Modeli
      • IoT’nin Türkiye’deki Durumu
      • Nesnelerin İnternet (IoT); Enerji Çözümleri
      • Nesnelerin İnterneti (IoT); 2019 Özet – En Önemli IoT Teknolojisi Atılımları
    • LPWAN
      • LPWAN Nedir?
      • LoRAWAN ile IoT Deneyimi
      • eLTE-IoT Nedir?
      • LPWAN İle OSOS
    • Köşe Taşı İçeriklerimiz
      • Tek ve Çok Zamanlı Tarife Nedir?
      • Elektrik Tüketiminde Tek ve Üç Zamanlı Tarife Seçenekleri.
  • İletişim
    • Ekibimiz
    • İçerik Gönder
    • S.S.S
    • Sözlük
Buradasınız : Ana Sayfa / Arşivleri Gokhan Yanmaz

Gokhan Yanmaz

Türkiye'de uzun yıllar enerji sektöründe bir çok ilke imza atmış olan Gökhan Yanmaz ülkemizde ilk OSOS sayaç okuma sistemleri projesini yönetmiş, Akıllı Şebeke ve Akıllı sayaçlar konusunda sahip olduğu engin deneyim ile Ericsson'da Baş Danışman olarak profesyonel hayatına devam etmektedir.

Hakkımda Gokhan Yanmaz

Türkiye'de uzun yıllar enerji sektöründe bir çok ilke imza atmış olan Gökhan Yanmaz ülkemizde ilk OSOS sayaç okuma sistemleri projesini yönetmiş, Akıllı Şebeke ve Akıllı sayaçlar konusunda sahip olduğu engin deneyim ile Ericsson'da Baş Danışman olarak profesyonel hayatına devam etmektedir.

Neden Akıllı Tarım? Akıllı Tarım Teknolojileri ve IoT Projeleri Analizi

Okunma Süresi: 6 Dakika Yazar: Gokhan Yanmaz Güncelleme: Ocak 22, 2021 21:18Yorum yapın Kategori: Nesnelerin İnterneti Etiketler: akıllı tarım nedir, hayvancılık, tarım teknolojileri, tarımsal geçmiş, tarımsal sulama

Abone ol


Doğru ekileni biçebilmek (Niye Akıllı Tarım?)

Ailemin kökenleri Doğu Anadolu’ya dayanır. Yöredeki pek çok aile gibi geçimini hem tarımdan hem de hayvancılıktan sağlıyor, yazın köyde, kışın ise şehirde geçirirdi. Ben bunların çoğunu hem duyuyor ve yaz tatillerinde ziyarete gittiğimizde öğreniyordum.

Dayım halen tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlamaya çalışmaktadır. Peki doğru ekini veya ne ekilmesi gerektiğini nereden biliyor, hep düşünmüşümdür. Ekinler hakkında konuşur ve anladığım kadarıyla yıllarca nasıl ve nerelere ekiliyorsa aynen öyle devam etmektedir. Ama neden? Daha iyisi veya daha verimlisi olmaz mı? Her sene aynı ürün mü bereketli olabilir mi? Senelere ve ortam koşullarına göre farklılık gösteremez mi?

Tarımsal Bakımından Yaşadıklarımız

Yukarıdaki gerçeklere bakarak, evet Türkiye’nin pek çok yerinde aynı mantıkla tarımcılık yapılmaktadır. Ekinler yüz yıllardır nasıl ve nereye ekiliyorsa, aynı şekilde ekiliyor, yetişiyor ve toplanıyor. Toprak ne durumda, daha iyi yetişebilen bir şey var mı veya hangi sene ne ekmemiz gerekiyor kimse sormaz, sadece EKER, azalınca da kısmet ve kader denilmektedir.

Ziraat Mühendisleri aslında tam bu iş için varken, sıradan bir çiftçinin Ziraat Mühendislere soru sorduğu, “gel hele mühendis bey, ne ekmeliyim bizim toprağa” diyeni ne duydum ne gördüm. Kanımca bu rakam çok az veya sınırlı bir alanda uygulanmaktadır.

Özetle, ezbere iş yapılıyor.

Doğru yere doğru ekini nasıl anlayabiliriz?

Burada bunca zamandır ekilenler yanlış ekilmiştir demek değil, bilgiyi kullanarak daha doğruyu nasıl bulabiliriz, anlamamız ve buna uygun davranılması getiriyi artırabiliriz noktasına dikkat çekmek isterim.

Mantık olarak kimse toprakta bulunan nemi izlemiyor, sulama en doğru zaman yapılmalı izlenmiyor, toprakta bulunan mineraller aslında hangi ekin için daha uygundur ve ne zaman ekilmeli, yılların verdiği alışkanlıklarla sağlanmaktadır. Gübreleme kimi zaman artmakta, çünkü toprak tek başına yetmiyor, destek duymaktadır.

Peki toprak buğday değil de üzüm için daha uygun olduğunu nasıl anlayabiliriz? Patates ekilen tarlamız aslında bu sene Pancar, seneye de Ayçiçek için daha uygun olduğunu bilmiş olsa çiftçi, nasıl bir karar verirdi? Bildiği şekilde devam edebilir veya aldığı önerileri (birden fazla ürün önerilebilir) dikkate alarak, başka bir ürün ekmeye karar verebilir.

Bütün bunlar için güncel teknolojiler bize yol gösterebilir, ufak bir bilgi yatırımı ve bir Ziraat Mühendisi desteği ile daha iyisini bulma şansımız olabilir. Elbette sonuç gene de bugüne kadar ekilenin ürünlerle aynı bilgiyi verebilir, en azından doğru ürün kullanıldığı doğrulamış olur ve gönül rahatlığıyla ekmeye, normal ortamlarda (sel, hava muhalefeti v.b. dikkate almıyorum) tarımcılığa devam edebiliriz. Gübreleme konusunda az da olsa bilgi verilebilir.

Diğer taraftan ise alacağımız yeni bir bilgi ve öneriyle daha fazla ürün verebilen, maliyeti daha uygun ve geliri daha yüksek olan bir ürüne yönlenme fırsatı sağlanabilir.

Akıllı Tarım ile Ne Nasıl Ekilecek?

Bir teknoloji danışmanı ve Elektrik Mühendisi olarak kimseye ekim teknolojileri hakkında bilgi verme şansım yok, ancak neyi nasıl ekmesi gerektiği konusunda bilgi desteği nasıl sağlanabilir konusunda ip ucu önerilerim olacaktır.

Öncelikle toprak hakkında bilgi alınmalıdır. Toprağın içindekileri anlamamız gerekir. Toprak analiz sensörleri bize toprağın genel özellikleri hakkında bilgi sağlayacaktır. Hangi mineraller var, nem durum nasıl, nasıl değişir (bunun için biraz daha uzun süreli veri gereklidir), durum değişikliğine neden olan bir harici etken olabilir mi v.b. veriler Ziraat Mühendisleriyle paylaşılır, Mühendisler analiz eder ve bize bilgi sağlayabilir.

Mühendislerimizin verdiği ipuçlarından yola çıkarak, ne ekilmeli, nasıl ekilmeli, sulaması ve olası gübrelemesi nasıl olmalı, yapılması gereken ek koruma ve uygulamalar bir rehber veya rapor olarak çiftçilerimize sunabilir, hatta kooperatifler üzerinden de destek sağlanabilir.

Sadece tarım mı?

Akıllı Tarım; Tarla ve tarım için anlatılanı aslında hayvancılık için de söyleyebiliriz. İstediğimiz yerde hayvancılık yapılması mı yoksa en iyi gelişim gösterilen yerlerde mi yapılması daha uygun olur?

Bu nasıl sağlanır? Temelde hayvancılık için en uygun olan ve doğal ortamda (yem dışında çim ve yaylalarda yetişen bitkilerle) beslenmesi hem et hem de hayvansal ürünler arasında bir kalite farkı da yaşanacaktır. En iyi ortamda hayvanların etleri bereketlenir, sütü daha bol ve lezzetli çıkar, daha huzurlu ve mutlu olabilecekleri veriler bize Ziraat Mühendisleri iletebilir. Elbette alışılan görüntülerde büyük ağıl, bir yemleme makinesine bir yandan bağlı, diğer taraftan da süt sağma makinalarıyla süt almak varken, daha doğal koşullarda ürün elde etmek kalite bakımından kanımca değeri tartışılamaz.

Teknoloji tarım ve hayvancılığın da hizmetindedir

Her gün değişik makalelerde ve raporda okuduğumuz teknoloji gelişimleri tarım ve hayvancılıkta da değer sağlamakta, en iyi ürünü en yüksek şekilde nasıl üretilebileceği konusunda bilgi sağlanabilir, daha az maliyetle daha fazla ürün alınabileceğinin anahtarını paylaşılabilir.

Bunları sağlamak için yapılması gereken yatırımlar ise, elde edilecek değerin çok çok altında kalacaktır. İlk yatırım maliyetleri ilgili Oda Birlikleri veya Tarım ve Ormancılık Bakanlığından destek sağlanabilir, fon kurulabilir. Hatta bunların yabancı ürünleri yerinde yerli teknoloji sağlayıcıları üzerinden de alma şansımız var, dolaysıyla yerli teknolojiyi desteklenmesi de söz konusudur.

El birliğiyle teknoloji destekli tarım ve hayvancılık yapılırken, yerli teknoloji desteği de sağlanması tam bir kazan kazan ortamı oluşturabilir. Ziraat Mühendislerine de yeni iş fırsatı sağlanması dikkate alınırsa tam bir 3lü kazan ortamı tasarlanabilir. Ne dersiniz bunu yapamaz mıyız?

Gökhan Yanmaz

Ekim 2020

Yazar: Gokhan YanmazYorum yapınKategori: Nesnelerin İnternetiEtiketler: akıllı tarım nedir, hayvancılık, tarım teknolojileri, tarımsal geçmiş, tarımsal sulama



Pandemi; Sayaç Okuma İşlemlerinde Neleri Değiştirdi?

Okunma Süresi: 9 Dakika Yazar: Gokhan Yanmaz Güncelleme: Kasım 30, 2020 00:06Yorum yapın Kategori: Analiz Etiketler: covid, covid 19 sayaç, covid 19 sayac, covid-19, epdk, kıyasen faturalama, kovid-19, meter reading operations, pandemi, sayaç okuma

Abone ol


Daha önce YNC19 etiketi ile Yeni Normal Covid 19 yazımda pandemi ile hayatımızda nelerin ‘Yeni Normal’ sayılacağı konusunda fikirlerimi belirtmiştim. Şimdi ‘Sayaç Okuma İşlemleri’ konusunda ‘Yeni Normal’ ne olacak ona bakalım.

Sayaç Okumada Yeni Normal

Her gün haberlerde COVID-19 un bugün ve gelecekte hayatlarımızı nasıl etkileyeceği duymaktayız. Yeni NORMAL in nasıl olacağı veya alınan önlemler, alınmamış önlemler, diğer ülkelerde neler olup bittiğini vb. devamlı olarak akşam haberlerinde veya sonrası yapılan tartışma programlarında evlerimize misafir olmaktadır.

Bazı konularda ise COVID-19 aslında bize yeni fırsatlar sunduğunu ne yazık ki yeterince duyamıyoruz. Sürekli olarak reddedilen veya uzak görülen konular için bize yeni bir başlangıç sunabilir ve günlük çalışma hayatımızda veya tüketim alışkanlıklarımızda olumlu yönde ciddi değişimlere neden olacaktır.

Covid-19 Sayaç’ın Getirdikleri

Daha önce iş yerlerinde, günde en az 8 – 9 saat boyunca, çok katlı iş merkezleri ve kampüs alanlarında çalışırken, salgın nedeniyle pek çok beyaz yakalı çalışan evlerinden çalışmaya başladı veya devam etmektedir.

İster istemez bu alışıla gelmiş elektrik şebekesi ve diğer kamu hizmetleri üzerinde ciddi ve olumsuz etkilere neden olmaktadır. Sistemler yüzyıldan uzun süre temelleri atılan kanunlara göre tasarlanmış, işletilmekte ve abonelerin hizmetine sunulmaktadır.

Genel olarak salgın öncesi alışılan konut elektrik tüketimi ister kısmi sokak kısıtlamasında ister değişen çalışma hayatımızda nedeniyle eve kapanmış olsun tümden değişti. İş yerlerinde beyaz yakalı çalışanların kullandığı elektrikli cihazların pek çoğu konut alanlarına kaydırılmış durumda, özellikle bilgisayar ve modem kullanımı nedeniyle yüklenme söz konusu. Evde birden fazla cihaz olması durumda ise çok daha yoğun yaşanmaktadır. Örneğin bizim evde herkeste ya tablet veya bilgisayar yanında bir de telefonlar bulunmaktadır. Gün içinde en fazla üç istemci varken, bu sayı 3 hatta 4 katına çıkmıştır. Özetle elektrik dağıtım şebekesi COVID-19 nedeniyle bambaşka bir NORMAL e doğru yol almaktadır.

EPDK nın kıyaslamalı fatura kararı

Türkiye için Nisan 2020 ayının başını hatırlayalım. EPDK evlerde sayaç okuma işlemlerinin hem hane halkı hem de sayaç okuyucular açısından risk teşkil etmesi nedeniyle, KIYASEN FATURA kararı almış, 3 ay süreyle elektrik ve doğalgaz sayaçlarının tüketimini geçmiş ayların tüketimini esas alarak fatura kesilecektir. Ancak fatura bırakmak için binalara kadar gelmeleri gerekiyor. Bir süre sonra tüketici şikayetleri ve aşırı gelen faturalar nedeniyle sonradan vaz geçildi. İşin ilginç tarafı su faturaları için bir karar alınmamıştır. Sanki risk grubuna dahil değillermiş gibi…

Peki, karar hatalı mıydı yoksa aslında doğru muydu? Deloitte ’un Nisan 2020 de yayınladığı çalışmaya göre, hane elektrik tüketiminde geçen seneye aynı aya göre %4 seviyesinde bir artış yaşanmış, ancak sanayi tüketimi azaldığı için toplam tüketim elbette düşmüştür (genel olarak %23-%25 seviyelerinde). Geçen senelerin verileri ele alınarak aynı aylar karşılaştırma yapılmış olsa, muhtemelen daha az şikayetler oluşurdu, bu bakımından evet karar doğru, kıyaslama metodu yanlış. Elbette tüketim yok ise fatura kesilmesin, o konuda hemfikirim.

Sayaç Okuma işlemleri öncelikle sayaç okuyanların sağlıkları ise sayaçların konumları bakımından risk oluşturabilir, çünkü binalara gelmek zorundalar.

Sayaçların Yerleri

Büyük şehirlerde yaşayanların sayaçları genel olarak hane dışında bulunmaktadır. Anadolu’nun pek ise çok yerinde sayaçlar ya evin içinde veya dış duvarlarda ya da elektrik direklerinde bulunabiliyor. Apartmanlarda elektrik sayaçlar bodrum katındayken, su ve gaz sayaçları ise katlarda bulunmaktadır.

İster binalara gelip, katlara veya bodruma girsinler, ister ev içindeki sayacı okusunlar, sayaç okuma hizmet veren çalışanlar her türlü durumda bir risk altındadır ve risk ancak uzaktan okuma sistemleriyle giderilebilir.

Bugün için her türlü durumda sayaç okuyanlar binalara gelip, sayaçları yerinde okumalı ve incelemelidir, çünkü Türkiye de henüz hane tüketicileri için “Uzaktan” veya “Otomatik Sayaç Okuma sistem (OSOS)” yoktur. Bunu değişik nedenleri var.

Neden Konutlarda OSOS Yoktur?

Anadolu Ajansının 5 Haziran 2019 tarihli haberine göre elektrik abone sayısı 44 Milyonu geçti ve bunun içinde konut abone sayısının ise 36 Milyon olduğu ortaya çıkmaktadır. Bugün bir karar alınmış olsa ve herkese akıllı sayaç verilecek denilirse çok ciddi bir maliyet ortaya çıkacaktır.

Bilinen ortalama haberleşmeli mono faz sayaç fiyatı 50 € seviyelerinde (milyonlarca sayaç üretilmesi halinde alınabilecek bir fiyat). 1,75 Milyar ile 2 Milyar € yani 10 – 15 Milyar TL bir maliyet söz konusu. Elbette bunun işletme giderleri ve benzeri de dikkate alınmalıdır (kabaca 5 – 10 € ek gider demektir).

Türkiye de birim sayaç okuma için ödenen bedel bunun çok çok daha düşük bir değerde olması nedeniyle ESKİ NORMAL koşullara göre olanaksız. Diğer bir engel ise, var olan sayaçları yer değiştirmesi, yani sadece okuma işlemi yapılması için cazip değil. Hanedeki tüketimin izlenmesi, enerji alışverişi yapılması, enerji tarifelerin kullanıcıya özel uygulanması, enerji tüketimine göre voltaj seviyelerini adapte edilmesi, hane enerji yönetim çözümleri sunulması ve benzeri, bugün için Akıllı Şebeke konusunda yer alan çözümleri için kullanılacaksa, Akıllı Sayaçlarının aslında bambaşka bir kapı açacakları kesindir.

İdarelerin farklı olması nedeniyle tüm işleticiler için tek altyapıda birleşmesi kamu yararı olmasına karşın, anlaşma sağlanamadığından, üç hizmet (elektrik, su ve gaz) için gene üç farklı sistem kurgulanmaya çalışılır ki bu ciddi bir israftır. Çözüm tek altyapı olmalıdır.

Akıllı Sayaç ve Avrupa Birliği

AB de daha önce alınan ortak karara göre 2020 de en az %80 seviyesinde Akıllı Sayaç uygulaması yapılma tavsiye kararı konusunda bugüne kadar uygulayanların sayısı sınırlı kalmaktadır. Tractabel in Temmuz 2019 da Engie ile beraber hazırladığı rapora göre İskandinavya, İspanya, İtalya ve Estonya gibi ülkeler tamamlama noktasındayken, 2020 sonuna kadar bunlara Fransa, Büyük Britanya, Yunanistan ve Avusturya katılacak. Diğer ülkeler ise 2025 lere ve sonrası için tarih vermektedir.

BBC nin Eylül 2019 daki haberine göre Büyük Britanya 2019 da bitirileceği söylenen akıllı sayaç geçişi 2024 e ertelenmiş. Bunun en büyük nedeni siber güvenlik ve kişisel verilerin korunması yatmaktadır. Benzeri çekinceler diğer Avrupa Ülkelerinde ve dünyanın başka yerlerinde görülmektedir.

Çekimser kalma konusu aslında hem yatırım miktarı hem de kişisel bilgilerin korunması etrafında dönmektedir.

Akıllı Sayaç ve Diğer Ülkeler

Kuzey Amerika da AB benzeri gerekçelerle ve maliyet sorunları nedeniyle Akıllı Sayaçların uygulaması 2024’e kadar uzayacağı konuşulmaktadır. Benzeri yaklaşım diğer bölgeler içinde geçerlidir.

Akıllı Sayaç ve Ötesi

sayaç okumadan fatura
sayaç okumama kararı
sayaç okumada erteleme
covid 19 sayaç
covid 19 sayac
ortak akıl danışmanlık
Uzaktan Sayaç Okuma İşlemleri

Akıllı sayaç bugün için sadece elektrik tüketimi ölçmek için kullanılmıyor. Hem işletici kuruluşa hem de pek çok kullanıcıya ek hizmet sunmaktadır. Sayaç ötesinde hizmet noktası olduğunu hatırlamamız gerekecek. Burada akıllı sayaçların sağladığı avantajları yeniden sıralamak yerine, olası zayıflıkları özetlemeye çalışacağım.

Sayısallaşma her ne kadar ciddi avantajlar getirse de beraberinde siber saldırıları da davet etmektedir. Özellikle yeterince dikkatle tasarlanmayan yapılarda siber saldırılar kaçınılmazdır. Her şeye saldırılabilir varsayımından yola çıkarak, en az zararla nasıl kapatırız ’ı dikkate almamız gerekecek. Ne yazık ki sadece bilinen saldırılara önlem alınabilir, yeni tip saldırılara sadece kapan benzeri (honey-pot) sistemleri kurabiliriz.

Hizmeti reddetme (denial on service), virüs atakları, sayaç yazılımlarının değiştirilmesi, sızmalar vb. bugün için bildiğimiz saldırılardır. Bunların yeterli olmadığını özellikle “Notpetya” veya “Stuxnet” gibi saldırılar gösterdi.

Sayaç çözümlerinde ya kapalı tasarıma gidilmeli, ki sadece fiziksel saldırılara izin verilsin ve bunlar algılanabilsin veya sağlam siber saldırıdan koruyucu çözümleri tasarlanması gerekecek.

Yeni İş Fırsatları

Akıllı sayaçlar bize uzaktan okuma yerine yen iş alanlarına da kapı açmaktadır. Her bir daire yeni bir dükkan gibi değerlendirilebilir ve değişik iş modelleri sunulabilir.

Ev Enerji Yönetimi (Home Energy Management), Evden Yaşlı ve Bakım Muhtaç kişilere hizmet sunumu, Yenilenebilir enerji ile “Üreten Tüketici” (ProSumer), Dijital Ev Çözümleri (Eğlence, Güvenlik, Konfor vb.) ve daha nicelerini sayabiliriz.

Asıl Önemli Olan Soru…

COVID-19 bizi eve kapattığı ve birbirimize karşı daha dikkatle davranmamızı gerektirdiği bugünler için asıl önemli olan soruları sormamız gerekmektedir: İnsan hayatının değeri nedir? İnsanın iş gücü ve sağlığı ne kadarlık parasal yatırıma karşı gelmektedir? Yatırım ve Para mı yoksa İnsan Hayatı mı?

Bu sorular sizi rahatsız edebilir, ancak geçtiğimiz yıllarda pek çok ülkede yatırımcı hep şunu savundu, “İş gücü maliyetleri ve devletin ödediği bedeller, akıllı ve uzaktan okuma çözümlerinden daha ucuzdur”!

Son kez vurgulamak için İnsan hayatı hane başına yapılacak akıllı yatırımdan daha değerli olduğunu unutmamak gerekir.

Gökhan Yanmaz

Mayıs 2020 / İstanbul

Yazar: Gokhan YanmazYorum yapınKategori: AnalizEtiketler: covid, covid 19 sayaç, covid 19 sayac, covid-19, epdk, kıyasen faturalama, kovid-19, meter reading operations, pandemi, sayaç okuma



Yeni Normal COVID-19 (YNC19) – Pandemi Sonrası Yaşam Normalleri Analizi

Okunma Süresi: 15 Dakika Yazar: Gokhan Yanmaz Güncelleme: Ocak 22, 2021 21:22Yorum yapın Kategori: Makaleler Etiketler: corona virüs, covid-19, dijital dönüşüm, kovid-19, pandemi, yeni hayat

Abone ol


Yeni Normal COVID-19 (YNC19); COVID-19 Mayıs 2020’nin ilk haftasını geride bıraktığımız bugünlerde, dünya genelinde 4 Milyona dayanan aktif hasta sayısı ve 270 bin e ulaşmış ölüme hayatımızın bir gerçeğe olduğu tüm dünya tarafından kabul edilmiş durumunda.

Nisan 2020 başında yakın bir arkadaşım COVID-19 ile ilgili bir yazı yazar mıyım sorusunu sordu ve yazının başına geçtim. Dürüst olmam gerekir ki, konu daha çok yeni, 2 – 3 hafta geçmiş ve yeni yeni alışmaya başladığımız yeni normal durumuyla ilgili hiçbir şey aklıma gelmedi. İstemeden de olsa yazamayacağımı ifade ettim.

Bugün durum çok farklı. Pek çok kişi gibi kendi deneyimlerim oluştu ve çok sayıda kanaldan bilgi birikimi oluştu sonunda. Peki ne yaşıyoruz bugünlerde?

Pandemi ile Yeni Normal COVID-19 (YNC19)

Pandemi ilan edilmesinde sonra ortaya atılan kimi bilgiler ve çözümler ağırlıkla ticari kaygı ve reklam amacı taşıdığını pek çoğumuz gördü. Halen bugünlerde de kurumlar kendi çözümlerinin reklamını yapar ve YNC19 a karşın size nasıl hizmet sunacağını ifade eder. Peki siz ne istiyorsunuz veya bekliyorsunuz? Bunu soran oldu mu? Neler yaşadığınızı veya neler yapanız gerektiği konusunda yol gösteren, YNC19 döneminde yapmanız gerekenleri en uygunu hangisi olduğu ve değerlerinizin kaybını en aza nasıl indirebilirsiniz konusunda bir destek oluştu mu?

YNC19’un Bize Bugün Getirdikleri

Yıllar önce evden çalışalım denildiğinde şirket yöneticileri bize şeytan görmüş gibi bakıp, neden olmamasını gerektiğini anlatan uzun uzun nutuklar çekerdi. Aradan birkaç sene geçince ise bu OLMAZ denileni, BELKİ ama bir gün bilemedin iki günü geçmesine döndü, ki o günde bile kontrolü elden bırakmaz, sürekli bizi evden kontrol ederdi.

Bunlar BUGÜN tümüyle değişti. BİZLER de tümüyle değişmeye zorlanıyoruz.

YNC19 bize özellikle uzaktan çalışmaya, dijital dönüşümün zorunlu olduğunu, kalabalık ortamlardan neden uzak durulması gerektiğini, mahalle marketlerin ve bakkalının değerini, sosyal sorumluluklarımızın hatırlatılmasını vb. gösterdi.

Virüsün olumsuzluklarını herkes uzun uzun anlatırken ben size birkaç olumlu konudan söz etmek isterim.

Yeni İş Fırsatları ve Millileştirme Atağı

Evet, YNC19 bize pek çok olumlu aktiviteleri geliştirmemize neden oldu. Bunlardan birkaç tanesini sizinle paylaşacağım.

Yerli Tıbbi Malzemelerin Üretilmesi

Özellikle suni solunum önde olmak üzere, her gün yeni bir Tıbbi Cihaz yerli kaynaklarla üretilebildiği bilgisini duymaktayız. Milli kaynakların ve değerlerin yurtdışına çıkmadan, aslında bizim kendi uzmanlarımız tarafından geliştirilebileceği, iş birliği yapılması halinde neler başarılacağını hep beraber gördük.

Tıbbi Maske ve Koruyucu Giysi

Günlük kıyafet üreten firmalar, üretim bandında yapılan kimi küçük ayarlarla maske ve koruyucu kıyafet üretmeye başladı. Hem kendi personeline yeni fırsatlar sundu, hem de bugünlerde işten atılan kimi çalışanımız için yeni umut oldu.

YNC19 için Teknoloji Desteği

Gözde teknoloji çözümleri YNC19 için yeniden yorumlayarak, değişik ortamları algılayan, uyaran, bizleri koruyabilen teknolojilerin yeninde yorumlanmasıyla kalabalıkların yönetimi artık söz konusudur.

Sadece bununla kalmayıp, yerli şirketlerimiz daha fazla ortaya çıkıp görev almakta, yabancılardan alınan kimi çözümleri yerlileştirerek, milli değer haline getirmektedir.

YNC19’dan Etkilenenler

Hiçbir şey Mart 2020 öncesi gibi olmayacağını herkes tarafından ifade edilmektedir. Peki neler etkileniyor veya değişmeye zorlanmaktadır? Size kısa bir derleme yapmaya çalıştım. Elbette bu sonuç liste değil, ancak bugünkü bilgimiz doğrultusunda oluşturulmuştur.

Toplu Yaşam

Bir arada olduğumuz ve yoğun olan yerlerde eskisi gibi bulamayacağız.

Toplu Taşıt kullanımı

%50 kuralı ve maskesiz kullanım olmayacak, ki bu aslında biz insanlar olarak dikkat etmeniz gereken bir konuydu. Siz de yaşamışsınızdır, araçlarda hapşıran veya aksıranlar elleriyle yüzünü kapatsa bile, yanı eli üstüne siler ve sonra yeninden tutunmaya devam ederdi. Bu değişmeli ve bilinç oluşmalıdır.

İmalat Sanayii

Ağırlıkla insana dayalı ve otomasyona geçmek için direnen kurumlar, istemeden de olsa dijital dönüşüme geçmeli, ki üretimler aksamasın.

Günlük Çalışma Hayatı

Sabah erken saatlerinde yoğun ve aşırı kalabalık araçlar yerine, yaşadıkları yerlerde iş fırsatları geliştirilmeli, kapalı ortamdan ve merkezi alanlardan yaşam alanlarına yönlendirilmelidir.

Alış-Veriş Merkezleri (AVM’ler)

Sanırım en kritik ve üzerinde düşünülmesi gereken konu AVM ler. Sosyalleşme alanı haline gelen, tüm dükkanların bir araya geldiği ve saatlerce dolaşılan bir yer haline geldi. Buralarda kalabalık izleme, uzun zaman kalanları dışarıya davet edilmesi ve kabul edilebilir bir doluluk oranda çalışmalarına izin verilecektir.

Spor Karşılaşmaları

Sadece Futbol değil, kimsenin konuşmadığı Basketbol ligleri, Voleybol vb. boks (ki daha dar bir alanda bulunur, spor salonları gibi alanlarda kapasiteler düşürülerek icra edilecek. Sporcularımız daha korumalı olmalı, soyunma odaları düzenlenmeli. Küçük şehirlerde bunu nasıl sağlayacağımız da ayrı bir sıkıntı.

Konserler

Eskisi gibi konser verilmeyeceği benziyor. Kalabalık, topluluk halinde sarmaş dolaş şarkıları söylediğimiz, dans ettiğimiz, zıpladığımız organizasyonlar geride kalacak. Hatta bazı örneklerini internetten yaşadık. Türkiye de MANGA, ABD de ROLLING STONES ve METALLICA benim hatırladıklarım.

Kongre ve Fuarlar

Gene yoğun kalabalık yaşanan alanlar, sanala dönüşmesi ve kayıt yapılarak dolaşılacak yerler haline gelecek, görsellerle beraber ek bilgi sunulan, sanal bir gezinti ortamına alışmaya başlayacağız.

Bunlara Müzeleri, Kütüphaneleri (ki Vikipediya dışındaki GERÇEK kütüphaneler) bu kategori de değerlendirilebilir.

YNC19 da hazırlıksız yakalananlar

İyi örnekler yanında ne yazık ki hazırlıksız yakalanan sektörler de var ne yazık ki. Hem maliyet baskısı ve karlılık odaklı bakarak, aşırı yoğunluk nedeniyle geride kalarak ayak uyduramayan sektörleri ele almak isterim. Burada amaç onları yermek değil, doğrularla yol göstermek.

Internet Servis Sağlayıcıları

Temel olarak ev kullanımı için olsa olsa varsayımıyla çalışırken, iş yerlerinde ise yüksek kapasiteli internet erişimi sağlayan sektör, daha merkezi bir şebeke sistemi geliştirilmiş, yoğun iş yerlerin olduğu yerlerde ise daha güçlü altyapılar mevcuttur.

Bu ne yazık ki YNC19 ile tersine döndü. Eğitimi uzaktan yapmak zorunda kalan öğrenciler, evden çalışmak zorunda kalan biz çalışanlar, evde zaman geçirmek için internetten yararlanan ortamlar bir anda her bir hane bir iş yeri, bir sınıf haline geldi.

İstanbul da 6,5 Milyon üzerinde konut var, toplam bina sayısı ise 1,6 milyonun üzerinde. 16 Milyona dayanan nüfus ile konutlarda ortalama 3 civarında kişi var, bina başına da daire sayısı ortalama 4 civarında. Size benim binadan örnek vermek isterim. 20 civarında daire var ve bizim evde hanım ve çocuklar dahil 10 un üzerinde istemci var (telefon, bilgisayar, tablet v.b.)!!! Elbette bu varsayılan yükün çok üzerinde ve evden bağlanılırken ciddi aksamalara neden oluyor. Daha önce bunları Okullarda ve İş yerlerinde kullanılan cihaz sayısı ise 7 – 8 iken, bir anda evlere taşınmış oldu. Zaman zaman nöbetleşe internet kullanımını bile yapmamız gerekiyor.

Kamu Hizmeti

Bunlara Elektrik, Su, Gaz, kışın ısıtma sayabiliriz. Gene elektrik e bağlı cihaz sayısı yukarıda anlatıldığı gibi arttı, konutları besleyen elektrik şebekesi zorlanmakta ve daha hızlı YAŞLANMAKTA dır. Bugün olmazsa ilerleyen zaman içinde sıkıntıları yaşanabilir, önlem alınması zorunlu hale gelmiştir.

Su ve Gaz keza aynı şekilde. Havaların ısınmasıyla beraber yük gaz dan suya geçmekte ve konular alanı özellikle belediyeleri zorlayacaktır.

Telefon hizmeti veren sabit ve mobil hatlarda keza aynı kapsama girerek, zorlanmakta. Temel hesaplanan kullanım değerlerin çok çok üzerine çıkılmaktadır.

Kargo ve Kurye şirketleri

İnternetten alışveriş ağırlık kazanırken, doğal bir uzantısı olan kurye ve kargo şirketleri de hazırlıksız yaşandı. Ciddi sorunlar yaşanmakta ve dün benim şahit olduğum bir kargo şubesinde müşteri ile kargo yetkilisi arasında ciddi atışmalar yaşanıyor. Zamanında teslim edilememekte ve bunu da hemen hemen tüm kargo şirketleri web sayfalarında duyurmakta. Aynı sayıda personel, daha fazla müşteriye hizmet edilmeye mecbur bırakılmakta, yeni personel alımları ise “geçici” dönem nedeniyle yapılmamaktadır. Bazı firmalar bu sorunları erken keşfederek, kendi kurye ve kargo hizmetleriyle müşterilere ürünleri ulaştırmaktadır.

Bu listesi daha uzatabiliriz. Size bazı yeni normalleri anlatmak isterim. Yakın bir gelecekte göremeye çok alışacağımız ortamları derledim.

YNC19; Dijital Yaşam Demektir

Beni yakından tanıyanlarınız bilir, iş yerim bilgisayarım için elektrik ve internet bulabildiğim her yerdir derim. Son birkaç senedir uzaktan çalışmaya alışkanlık haline getirmiş ve hemen hemen her ortamda işimi yapabilen birisiyim. Bu yavaşça yeni bir normal haline gelecek. Gelin bunları biraz açmak ve neler NORMAL olarak kabul edilecek derlemeye çalıştım:

Yeni Normal: Evden Çalışma / Uzaktan Çalışma

Evet, yakın bir zamana kadar şirketler tarafından olumsuz gözle bakılırken, getirdikleri katma değerler hep görmezlikten gelindi. Uzaktan çalışma adından da anlaşılacağı üzere, bulunduğu ortamda çalışabilen bizler demektir. Her daim ulaşılabilir (telefon, tablet vb.) ve internet kovalayan bir çalışma kitlesi gelişti.

Avantajlar:

Şirketler ofis alan kiralama ve sahip olma maliyetlerinden, maliyetlerle beraber soğuk gider denilen elektrik, su, temizlik, bedelsiz olarak çok zaman sağlanan sıcak ve soğuk ikramlıklar, masa, sandalye gibi ofis ekipmanları, çalışma alanlarına ulaşmak için ödenen ulaşım gideri (ister aracın kendisi ister kiralık araç ve yakıt vb.) azaltılır, evimizin veya çalışmak istediğimiz ortamın konforunda bulunmak, bir araya gelmeye zorunlu değil, istediğimiz kişilerle bir arada olabilme olanakları sıralanabilir

Dezavantajlar:

Şirketler çalışanlarını kontrol etme alışkanlıkları, ya çalışmıyorsa düşüncesi, evden çalışırken oluşacak rehavet, iş dışı konuların dikkat dağıtması vb. sıralanabilir. Çoğu konular kendi kendini eğiterek geliştirilebilir.

Yeni Normal: Ulaşım ve Toplu Taşıma

Aşırı yoğun, neredeyse sarılarak gidilen toplu taşıma araçlarına hepimiz binmişizdir. Yukarıda anlatılan uzaktan çalışma sayesinde bunlardan kaçınarak mümkün, ancak toplu taşıma yapan kuruluşlar, azalan gelir nedeniyle sorun yaşamak. Aynı şekilde aynı alanda daha az kişi taşımak sorunda kalan ulaşım sektörü olumsuz etkilenmekte ve çoğu zaman belediyelerden gerçekleştirilen faaliyetlerin gelirler azalmaktadır.

Bunlara hava ve karayolu taşımacılığı, raylı sistem taşımacılığı da eklenebilir.

Avantajlar:

Daha rahat ve konforlu yolculuk, sağlık sorunu olmadan dilediğimiz yerlere gidebilme.

Dezavantajlar:

Yeni iş ortamların geliştirilmesi, belki de iş yerlerini farklı alanlara taşıma zorunluluğu, azalan ulaşım gelirleri ve ister istemez artan ulaşım giderleri. Toplu taşımalardan endişe duyularak kişisel araçlara yönlenilmesi.

Yeni Normal: Dijital İmalat ve Üretim Sektörü

Ağırlıkla insana dayalı üretim yapılan imalat sektöründe kısmen otomasyon yani literatürde kullanıldığı üzere Endüstri 3.0 de bulunmakta olduğumuz ifade ediliyor. Kimi müşteriyle konuşurken gerçeklerin öyle olmadığı, kimi 2.0 hatta birileri yok yok biz daha 1.0 dayız diyenleri de gördüm.

Dijitalleşme özellikle insana dayalı olan üretimlerde artık bir lüks değil, zorunluluk haline gelmiş ve dönüşüm hesapları yapılmalıdır. Başlangıçta maliyetleri biraz korkutucu olsa bile, ilerleyen zamanlarda sahip olma maliyetleri hızla azaltacağı ve daha öncesine göre daha düşük maliyet ve nispi yüksek karlılık söz konusudur.

Avantajlar:

Daha ucuz üretim ve kontrolü yapılabilen çalışma ortamları, bulunulan her yerden üretimi izleyebilmek ve denetleme fırsatı, personeli daha etken kullanmak, sağlık koşullarında ve virüs bulaşma risklerin minimize edilmesi

Dezavantajlar:

İlk uygulama maliyeti kısmen yüksek olması ve zaman alması, mevcut personelin yeninden eğitim zorunluluğu, var olan profilin yetersiz olması ve iş akitlerinde sorunların yaşanması.

Yeni Normal: Değişen Sosyal Alanlar

Dijitalleşme evlerimize kadar ulaşmış ve sosyal medyadan bolca yararlanmaktayız. COVID-19 nedeniyle buna eğitim ve öğretim de eklendi. Fiziksel ortamdan sanal ortama taşınacak pek çok uygulama görülmekte ve görülecek. Birkaç örnek:

Evden eğitim (EBA benzeri ortamlar), sanal toplu sanat aktiviteleri (Müze gezintileri, konserler, spor karşılaşmaları v.b.), daha seyrek yapılanan ibadethaneler, spor merkezleri, market vb. alanlar.

Avantajlar

Elimizin ucunda her şeye ulaşmak, daha güvenli ortamların oluşturulması.

Dezavantajlar

Sosyalleşme şeklinin değişmesi ve asosyal ortamların kurgulanması, yeni maliyetlerin kurgulanması.

Yeniden keşfettiğimiz eski teknolojiler

Yıllardır var olduğunu bilmememiz karşın, çok da kullanılmayan veya önemsenmeyen bazı teknolojileri YNC19 ile yeninden keşfettik ve bunlara ne kadar da gerek duyduğumuz ortaya çıktı. Size birkaç teknolojileri derlemeye çalıştım.

Kişisayar

Özellikle marketlerde ve kalabalık kapalı alanlarda metrekare başına olması gereken kişi sayısını anlık olarak izlenmesi için kullanılır. Düne kadar daha çok alanlarda çalışanları ve müşterileri izlemek (ısı haritası, müşteri ile çalışan ilgileniyor mu vb.) amacıyla kullanılan kimi çözümü sosyal mesafe için kullanılmasını yeniden keşfettik

Uzaktan çalışma ortamları

Pek çok veri taban benzeri sistemi, kütüphaneler vb. yıllardır az sayıda çalışanlar tarafından kullanılması izin ve yetkilendirilirken, bu sayı YNC19 ile daha yüksek sayılara ulaşmış, uzaktan çalışılması nedeniyle yeni katma değerler keşfedilmeye başlanıldı veya yeninden hatırladık

Sanal Toplantı ve Derslikler

İster toplantı (video konferans) ister ders amacıyla olsun, dijital ortamlarda topluca görüşmek uzun zamandır vardı. Ağır ekipmanlar yerini daha çok her bilgi işlem donanımında kullanılan yazılımlara geçiş ve daha esnek ortam sağlanmaktadır.

Perimetrik Uygulamalar

Kişilerin birbirine yakınlıklarını ölçümleyen ve aşırı yakınlık gelmeye başlayınca uyarı veren cihazlar. Aslında araç park sistemlerinde kullanılan çözümlerine çok yakın bir uygulamadır.

Risk Ölçer

Özellikle Sağlık Bakanlığın geliştirdiği #hayatevesigar uygulamasıyla yeninden hatırladığımız ve kimi Belediye tarafından da kullanılan Risk Ölçer, bulunulan ortamda değişik riskleri sıralanmak ve kullanıcılara kritik alanlara gelindiğinde uyarı vermektedir (ses ve titreşimle).

Dijital Dönüşüm

Özellikle maliyetler nedeniyle çoğu zaman görmezlikten gelinen dönüşüm projeleri zorunlu olmak yolunda ilerliyor. Kimi firma bu kavrama Dijital Transformasyon, Akıllı Fabrika veya İmalat, Endüstri 4.0 vb. kavramlar altında derlenmektedir.

Dijital ortam sayesinde insanların sağlık risklerini en aza düşürme şansı yükselir. Yakın bir zamanda devlet tarafından zorunluluk hale gelebilecek bir konu başlılığı olacağını düşünüyorum.

YNC19 ile Yeni İş Fırsatları ve İş Kolları

Sağlık malzemeleri dışında da yeni iş fırsatları oluşmakta ve yeni normallere katılmaktadır. Tüm yukarıdakileri gerçekleyebilmek için bazı yol göstericilere, danışma kanalları vb. gerek duyulacaktır. Peki bunlar neler olabilir? Kısa bir liste hazırlamak istedim:

  • Sosyal Ortam Çözüm Sağlayıcıları
  • Tıbbi ürün sektörü / yerlileştirilmesi
  • Uzaktan çalışma ortamları / Takım çalışma teknolojileri
  • Sanal Toplantı / Okul / Derslik Çözüm sağlayıcıları
  • Kameralı Çözüm Sağlayıcıları
  • Dijital Dönüşüm Danışmanlıkları
  • Rehberlik hizmetleri (sınırlı sosyalleşmede yol gösterme vb.)
  • Sanal Okul çözümleri için eğitim personeli için danışmanlık (ekran karşısında nasıl davranılmalı, konular nasıl anlatılmalıdır vb.)
  • Sayısal / Dijital Fuar ve Müze Ortamları (ücretli ve ücretsiz)
  • Sanal ortamda reklamları kontrol etme (ad remove) yazılımları
  • Çalışma Ortamların kurgulanması (Bilgisayar İşletim sistemlerinin ve paket programlarının yapamadıkları)

Değişen yaşamlarımız ve YNC19 Çağı

Biraz iddialı olacak ama yeni bir yaşam tarzı ve çağla karşı karşıyayız. Günlük alışkanlıklarımız ciddi anlamda değişecek ve bilmediğimiz ortamlardan daha çok dikkatle yaklaşılacak, tercihler içinde uzaklaşılmaya çalışacağız.

Alışkanlıklarımız da temelli olarak değişeceği ve bu YNC19 döneminde kendimizi konumlandırmayı zamanla öğrenmek zorundayız, ki yaşamımız devam ettirelim.

Yeni Normal de kaliteli bir yaşam sürebilmenizi dileklerimle.

Gökhan Yanmaz

Mayıs 2020 / İstanbul

Yazar: Gokhan YanmazYorum yapınKategori: MakalelerEtiketler: corona virüs, covid-19, dijital dönüşüm, kovid-19, pandemi, yeni hayat



5G Uygulamaları: Enerji Sektöründe Beklenen Teknolojik Yenilikler

Okunma Süresi: 9 Dakika Yazar: Gokhan Yanmaz Güncelleme: Ocak 22, 2021 21:34Yorum yapın Kategori: 5G Etiketler: 5g, 5G uygulamaları, 5Gde akıllı şebekeler, akıllı şebeke

Abone ol


5G’de Enerji Çözümleri! Bilgiye erişim geleceğin anahtardır!

“İstiyorum, hemen şimdi!”; aslında bu kısa cümle bizi, yani sıradan tüketiciden, uç kullanıcıya kadar hepimizi ifade etmektedir. Çok değil, 25 sene öncesi cep telefonu, internet ve bilgisayar kısıtlı bir çevre biliyor ve kullanıyorken, bugün onlarsız yapamıyoruz. Kurumları ve şirketleri de bundan nasibini almış durumdadır. 18. yüzyılın sonlarında başlayan Telegraf, 19. Yüzyılın ortalarından başlayan Faks ile günümüz çalışma hayatı düşünülemezken, 20. Yüzyılın sonuna doğru Internet, Mobil Haberleşme, Veri İletişimi, Hız ve daha nice kavram günlük çalışma ve özel hayatımıza girdi.

Türkiye de mobil haberleşmenin başlamasının ardından 25 yıl geçmeden, “we are social” dijital ajansının verilerine göre 2019 yılı itibarıyla 76.3 Milyon mobil sözleşme, 56.3 Milyon İnternet kullanıcısı, 52 Milyon aktif sosyal medya kullanıcısı ve bunlardan 44 Milyon mobil cihaz üzerinden sosyal medya kullanıcımız bulunmaktadır. 2016 da bu değerler 79 milyon nüfusumuz için 47 milyon (%5,5 yıllık artış) kişi Internet kullanıcısı ve mobil cihaz üzerinden bağlı olan sosyal medya kullanıcı sayımız 36 milyon (yıllık artış %6 nın üzerinde) kişiydi.

Dünyanın pek çok ülkesinde mobil teknolojiler hayatın her alanında kullanılırken, Türkiye arayı hızla kapatmakta ve yapılan kimi yanlışı da yapmama avantajını kullanmaktadır. Henüz Türkiye ye gelmemiş uygulamalardan bazı örnekler; ev kullanıcılarına tümleşik hizmet sunumu TV, Internet, Haberleşme, enerji, su, güvenlik v.b. en gelişmiş örneği ABD de “AT&T Digital Life”, değişik paketlerle farklı hizmetler sunulmaktadır. Günümüzde mobil operatörler ve sabit hat operatörleri benzer uygulamalarla bize hizmet sunmakta, ancak kamu hizmeti kapsamı henüz erken aşamalarında kalmakta veya hiç başlamamış görünüyor.

Elde edilen bilgiler ise yeni bir gelir kapısı araladığını söylemeye gerek yok!

Enerji ve haberleşme dünyası

Her iki sektör geçtiğimiz yıllarda kendi içlerinde bir değişim ve dönüşüm yaşadı. Haberleşme dünyasının değişmezi olarak görülen “değişim” in kendisi doğal olarak kabul edilmekte iken, enerji de ise daha başlangıç adımlarını yaşadığımızı ifade edilmektedir. Peki, benzerlik ve farklılıklar nelerdir?

Haberleşme bugün neredeyse tamamen kablosuz olarak gerçekleşmektedir. Evde sabit hatlara bağladığımız kablosuz telefonlar, eldeki basit tip cep telefonlarından akıllı telefonlara, ardından sabit internetten mobil internete geçişler görüldü. Bugün her yerden internete erişime kadar ulaşan mobil iletişimde 2G’den 5G’lere ulaşıldı, tartışılıyor ve saha denemeleri hızla yayılmaktadır. Kamu hizmetleri de tüm dünyada bundan yararlanmaktadır.

Elektrik enerji dünyasında tek yönlü verilen hizmet ve bilgi akışı, 100 yıllık bir elektrik sisteminde çift yönlü hale geldi. Pek çok yazılım ile eski tip şebeke izlenmekte ve anlaşılmaya çalışılıyor. Diğer bir değişle “akıllandırılmaya” çalışılıyor. Bugün ise her geçen gün artan yenilenebilir enerji kaynakları, akıllı cihazlar (sayaç, sensör, termostat v.b.), izleme ve görüntüleme çözümü kadar, Kontrol Merkezleri artık tamamen sayısallaşmaktadır. Pek çok alınamayan veriyle daha iyi karar verme olanakları sunulmakta ve olgular karşısında daha hızlı ve doğru karar verme yeteneği elde edilmektedir.

Sayısallaşmanın doğal bir sonucu olarak iletişimde kullanılacak kapasite yani iletilecek bant genişliğini de etkilemektedir. Cihazlar geliştikçe, daha fazla bilgi vermekte ve işleticiler daha fazla bilgiyi analiz etmek zorunda kalıyor. Haberleşme söz konusu olguyu kablolu veya kablosuz 2G lerden 5G lere taşıyarak (2G de 0,1 Mbps hız görülürken, 5G de bu hız 10 Gbps ye ulaşmaktadır), akıllı cihazların kullanımı ile çözmeye çalışılmaktadır. Benzeri bir olgu da elektrik ve diğer enerji hizmetlerinde yaşanması kaçınılmaz olarak görünmekte ve dönüşüm projeleri tasarlanmaktadır.

Nedir bu 5G?

Daha yeni Nisan 2016 da “geliştirilmiş 4 G (LTE advanced)” ile tanışmışken, 5G nereden çıktı diyen vardır mutlaka. Türkiye de “LTE advanced” veya 4.5 G gün itibarıyla en ileri haberleşme sistemi olarak karşımıza çıkmaktadır. 250 Mbps ve üzeri hızlara ulaşarak HD kalitesinde kesintisiz video izlenimi ile reklamı yapılan 4.5 G, kapasite olarak da alışıla gelmiş 3 G den 10 katı ve fazlası daha hızlı ve kapasite olanakları sağlamaktadır.

Ya 5G? Kapasite olarak 10 Gbps e yakın, yani 4.5 G nin en az  30 – 40 katı daha fazlasını verebilmektedir. Hizmet kalitesini güvence altına almak için “şebeke dilimler” halinde işletici tarafından kullanıcılarına sunulmaktadır. Teknoloji pek çok ülkede deneniyor ve şekillenmesinde de yardım alınmaktadır. 4 G ve 4.5 G daha yeni yeni akıllı telefonlarla destekleniyorken, modem, yönlendirici cihazlar v.b. cihazların kamu amaçlı kullanımı ise daha yeni yeni ortaya çıkmaktadır. 5 G nin ticari olarak ulaşabilirliği ve cihazların temini 2020 leri bulacağı ifade edilmektedir. Saha denemeleri pek çok ülkede başladı (Türkiye’de de 2019 içinde 3 mobil operatör denemelerini İstanbul, Ankara ve İzmir de yapmaktadır).

5G’de Enerji Çözümleri – Enerji Çözümleri ve 5G

Enerji de günümüzde sahadan istenen verilerin miktarı ciddi anlamda artmaktadır. Hane kullanıcılarında düne kadar sadece ayda bir kez yük profili ve endeks bilgileri istenirken, artık kullanım alışkanlıklarını anlayabilmek için 15 dakikalık örneklemeli veriler, kullanıcıya uygun tüketim tarifelerin anlamak ve yüklemek, ön ödemeli durumda çift yönlü iletişim, açma kapama veya kayıp ile kaçakların anlaşılması gibi bilgilerin alınması, trafo ve istasyondan ise kritik cihazların gerçek zamanlı izlenmesi, sensörlerin gönderdiği verilerin anlamlı hale gelmesi v.b. sayılabilir.

Geçmiş dönemin “basit sayacı” akıllı hizmet için bir yönetim aracı olmaktadır. Kimi ülkede sayaç ucundaki gerilim değeri okunarak gerilim değerin en alt limitinde kullanılmaktadır ve bu sayede malzeme ömrü uzatılmaktadır. Sayaç ilgili değerleri Kapasitör bankalarına haberleşme altyapısı üzerinden ileterek, Voltaj ayarı yapılmaktadır.

Şekil 1 de verilen grafiksel gösterim nelerin beklendiği ve nelere hazırlanılması gerektiğiyle ilgili bir ipucu vermektedir. Veri miktarı, veri alınmak istenen cihazların sayısı, değerlendirilmesi ve kesintilerin, arızaların önüne geçilmesi için incelenmesi gereken verilerin sayısı her iki yılda en az 2 katına çıkmaktadır.

5G’de Enerji Çözümleri

5g hangi ülkelerde var
5g hangi telefonlara gelecek
5g hangi ülkelerde kullanılıyor
5g nasıl çalışır
5g nasıl olacak
5g nasıl geçilir
5g nasıl
5g ne zaman
5g ne zaman gelecek
5g ne zaman çıkacak
5g ne zaman kullanılacak
5g ne zaman çıkıyor
5g ne zaman gelecek turkcell
5g ne zaman türkiyeye gelecek
5g ne zaman geçilecek
5g ne zaman gelir
5g ne demek
5g neler getirecek
5g neler getiriyor
5g nerede kullanılıyor
5g nerede var
neden 5g
5g neden önemli
5g neden tehlikeli
5g neden zararlı
5g neyin nesi
5G ve Endüstriyel Çözümlerde Yenilikler

Şekil 1: Enerji uygulamalarında kullanılabilen akıllı varlık ve dağıtım çözümleri

Yenilenebilir enerji kaynaklarında dağınık yapılarda olması ise geleneksel iletişim altyapısının da kökten değiştirmektedir. Her gerek duyulduğunda, her arıza veya sıkıntı olduğunda iletişim sağlanma zorunluluğu, günümüzde kısıtlı veya eksik çözüm sağlayan haberleşme altyapıların yerine yeni arayışlara sevk etmektedir.

Nelere bakılmalı?

Çok kısa ve özet halinde bakılması gereken konu başlıklarını ele alalım:

  • Bant genişliği: cihaz veya kullanıcı başına 1 kbps öngörülmektedir
  • Uçtan uca gecikme: Kontrol merkezinden uç cihazlara kadar 1 saniyenin altında olmalıdır
  • Paket kaybı: uçtan uca 1 saniyenin altı sağlandıktan sonra çok da önemi yok
  • Ulaşılabilirlik: %99 ve üstü olmalıdır (kesintiler yıllık 90 saat / 4 gün maks.)
  • Hatadan toparlanma süresi 1 saniyenin altında olmalı

Yukarıdaki beklentileri fiber optik altyapı veya 5G ile ancak sağlanmaktadır.

5 G yi neden bugün konuşmaya başlıyoruz? 5G’de Enerji Çözümleri

Pek çok saha uygulamasında, kamu hizmet kapsamında kalan ve geniş çaplı tüketiciye hitap eden hizmetler için devlet ve regülatörler özel önlem almaktadır. Kimi ülkede kamu hizmeti veren kurumlara kendi haberleşme çözümlerini kurma hakkı sağlanıyorken, kimi ülkelerde özel yönetmeliklerle hizmet garantisi ve bağımsız hizmet sürekliliği hakkı sağlanmıştır.

Kamu hizmet sağlayıcıları tarafından gerekli olan veri iletişimi için belirli hizmet seviye anlaşmaları (SLA) sunulur ve garanti edilmektedir. Kapsama alanı sorunlarını ise kamu hizmet sağlayıcıları kendi bünyelerinde sonuçlandırmaktadır.

Benzer uygulama 5G öncesi yönetmeliklerle garanti edilmeli veya izni verilmelidir. Kamu hizmeti veren kurumlar, örneğin enerji sektörü her ne kadar özel sektör tarafından bugün işletiliyorsa, aslında TEDAŞ adına operasyonlar yürütülüyor ve sonuç altyapının esas sahibi TEDAŞ dır. 5G gelmeden önce TEDAŞ ve benzeri kurumlara BEDELSİZ ve sadece hizmet arzının güvenliğini sağlamak için belirli frekans aralıkları rezerve edilmesi kamu hizmeti bakımından hepimizin yararına olacaktır.

Türkiye genelinde devam eden “Türkiye Akıllı Şebeke Yol Haritası 2023” çalışmaları kapsamına 5G ve ilgili hizmet altyapısı, tasarımı da dahil edilerek, gelişmiş teknolojilerden yararlanma hakkı sunulması gerekir. Aksi halde kamu hizmet sağlayıcıları bugün olduğu gibi, alternatif çözümlere yönlenerek, kimi eskimeye yüz tutmuş atıl çözümlere yönlenecek, kimi ise bugün yapıldığı gibi alternatif operatörlerin hizmet kapsamına terk edileceklerdir.

Referanslar:

  • “Digital 2019 / Turkey”, 2019 yılı kullanıcı istatistikleri
  • www.att.com/digital-life/
  • The voice for 5G in the Americas

Yazar: Gokhan YanmazYorum yapınKategori: 5GEtiketler: 5g, 5G uygulamaları, 5Gde akıllı şebekeler, akıllı şebeke



Hizmet Olarak Enerji Uygulaması – ESCO Nedir? ESCO İş Modelinin Faydaları

Okunma Süresi: 10 Dakika Yazar: Gokhan Yanmaz Güncelleme: Ocak 22, 2021 21:38Yorum yapın Kategori: Analiz Etiketler: enerji işletme modeli, esco, finansman modeli, işletme modeli, Siemens

Abone ol


Navigant Research Nisan 2019 da kısa bir makale ile Hizmet olarak Enerji (Energy as a Service) konusunu hatırlattı ve 2017 üçüncü çeyreğine ait yayınlanmış olan raporuna atıfta bulundu. Konu ilgimi çekti çünkü bazı tanıdık konular anlatıldı. Kısa bir internet aramasından sonra nereden tanıdık geldiğini buldum. Eskiden çalıştığım Siemens A.Ş. de benzer bir konuyu incelemiş ve İngiltere’deki uygulamayı yerinde öğrenmek için o zamanki grubumun Manchester deki ofisine gitmiştim. “Hizmet olarak Enerji” aslında “Enerji Yönetim Sistemlerin” işletme modeli olarak yeninden ele alınmaya başlanmış. Kimi literatürde konu başlığı ESCO (energy service company / enerji hizmet şirketi) olarak gösterilmektedir.

Konu zamanında ilgimi çekmesi, halen de ilgimi çekmesi nedeniyle “Türkiye’ye uygun bir model nasıl olmalıdır” konusunu ele almak isterim.

Hizmet olarak enerji ne anlama geliyor?

Aslında en basit ifadeyle tüketilen enerji ve yan hizmetlerini teknoloji kullanarak tasarruf sağlama sözünü vermektedir. Yan hizmetler arasında işletme ve bakım giderleri, yedek malzemeler, ilişkili hizmetlerin ve ürünlerin daha az kullanımı v.b. olarak görülmektedir.

ABD de konu hizmet yanında enerji sunumu da dahil edilmekte ve enerji perakendeciler bakımından ek bir paydaş devreye sokulmaktadır. Hedef müşteri genelde çok konutlu ve işyeri olan bina, kampüs alan veya sanayi tesisleri olmaktadır. Analiz sonucunda hesaplanan bir enerji tüketim rakamı üzerinden sabit ücretle bir anlaşma yapılmaktadır (kWh başına değil). Daha az tüketim varsa işletici kazanıyor, daha fazla olursa işletici kaybediyor modeli üzerinden hayata geçti. Model içinde yatırıma ortak olmak veya olmadan hizmet vermek gibi çeşitli seçenekler bulunmaktadır.

Türkiye elektrik tüketim dağılımı

EPDK nın 2018 Elektrik Piyasası Gelişim Raporuna göre sanayi tesislerimiz %41,2, ticarethaneler %29,23 ve konutlar ise %23,45 (tarımsal sulama %3,77 ve aydınlatma %2,04) seviyesinde kalmaktadır. Yıllardır anlatılan abonenin %80 i enerjinin %20 sini tüketmektedir, bilgisinin ne kadar doğru olduğu görülebilir. Tüketimin %70 inden fazlası yoğun ve az sayıda tüketici de kalmaktadır. Tasarruf sağlanabilecek en büyük kalem ise %70 den fazla enerji tüketen Sanayi ve Ticarethanelerde olacaktır.

Enerji İşletme Modeli

Elektrik Enerji Mevzuatı ve “Hizmet olarak Enerji” modeli üzerine düşünceler; Söylemeye gerek yok, Türkiye’de geçerli olan mevzuatlar çoğu zaman Avrupa Birliği veya ABD de geçerli olanlara doğal olarak benzememektedir. Kendi alışkanlıklar ve mevzuat seçeneklerine göre EPDK söz konusu yönetmelikleri hayata geçirmektedir. Ör. Enerji Hizmetini verebilmek için Perakende Lisansı veya Toptan Enerji Ticareti yapabilen kurumlar olmalıdır. Yüksek tüketen aboneler doğal olarak serbest tüketici sınıfına dahil olacağından, sadece hizmet sağlayıcı konusu dikkate alınmalıdır.

ABD veya AB de geçerli olan Hizmet olarak Enerji modelinde perakende veya ticaret konularında yetkilendirme veya lisans alınmış olmalıdır. Tahmin edileceği gibi, kendi modelimizi veya var olan ve bize uyan bir model seçilmelidir.

Hizmet olarak Enerji iş modelleri

Halen kullanılmakta olan modeller arasında belli başlı iş modelleri kısaca aşağıda sıraladım:

Tam İşletme Modeli

Yüklenici firma hem enerji yi (elektrik, gaz ve ısı v.b.) sağlamakta, altyapıyı iyileştirmekte, finansman sağlamakta ve personeli de sağlamaktadır. Müşteri sadece kullanır, anlaşma çerçevesinde olan ödemelerini yapar ve anlaşma ile sabitlenen kazanımların keyfini sürer. Bu tip modellere Performans Anlaşmaları da denilir.

Yatırıma ortak olma modeli

Tam işletme modeline benzer, tek fark ya finansman konusunda görülür. Konu ikiye ayrılır, ya finansmanın tamamını müşteri sağlar veya yatırma ortak olur. Elbette söz konusu harcamalar nedeniyle anlaşmalar biraz daha sınırlı ve kontrollü olmalıdır. Ör. yatırımlar veya iyileştirme bedellerini yüklenici istediği gibi keyfi olarak yapamaz, tam tersine izin alarak ve onay alarak etkileştirmelidir. Yarı Yatırım Modeli veya Yarı Performans modeli de denilebilir.

Enerji İşletme Modeli Nasıl Olmalıdır?

Enerji perakende lisansının alınması güç veya zor olan ortamlarda uygulanabilir. Yüklenici çalışma alanında inceleme yapar ve olası sağlanacak tasarruf üzerinden bir anlaşma düzenler. Tasarruf sağlanması halinde anlaşma çerçevesindeki bedeli kazanır, tasarruf sağlanamaması halinde ise para alamaz veya hedeflenen miktarı sağlayamaması halinde para alamaz. Elbette bir baz hesaplanmalı ve anlaşmaya eklenmelidir. Ör. sağlanan tasarruf için bir şablon oluşturulmalıdır. Yıl içinde oluşacak enerji fiyatlarındaki artışlar sabit fiyat garantisi iş modelini olanaksız hale getirmektedir.

Yüklenici tesis içindeki iyileştirmeleri yapar, yatırımı sağlar veya ortak modeli yapabilir, kullanılan cihazları kiralayabilir veya hizmet fiyatının içinde tutabilir. Sağlanan tasarruf üzerinden kazanım ödemesi alır. Müşteri anlaşma süresinin sonunda yapılaşmayı satın alabilme ve güncel teknolojilerle zenginleştirilmiş bir altyapı sahibi olur.

Türkiye Pazar koşullarına uygun model önerisi

Konu tasarruf edilmesi ne yazık ki konuyu biraz çıkmaz hale getirmektedir. Geçmiş yıllarda benzeri modelleri uygulamaya çalışırken başarısızlıklar pek çok kez görüldü. Sorun yaratan nokta tasarruf durumunda nasıl bir ödeme modeli yapılacağı üzerinde sıkıntılara neden olmaktadır.

Uygun bir modelleme için çözülmesi gereken konu başlıkları:

  • İş Modelin süresi?
    • Yurtdışında genelde 10 – 15 yıl olarak uygulanır
  • Başarı kriteri nedir?
    • Hangi durumda yüklenici ödemeye hak kazanır, hangi durumda başarısız kabul edilir ve ödeme alamaz
  • Başarı ödemesi ne şekilde olacak?
    • Ör. ilk yıl %0, ikinci ve üçüncü yıl en az %10, dördüncü yıl %13 ve beşinci sene sonunda ise %15 lik bir tasarruf sağlama garantisi verilir
    • Hedeflerin tutulması halinde, sağlanan kazanımın anlaşma süresi boyunca (5 yıl mı, 10 yıl mı.) kazanımın yarısı Yükleniciye ödenir
  • Yatırımlar nasıl paylaşılacak?
    • Yatırımlar için finansmanı kim sağlayacak
    • Banka anlaşmasını kim yapacak, müşteri mi yüklenici mi?
    • Yatırımların yapılabilmesi için yer teslimi nasıl yapılacak v.b.
  • Yüklenici kendi personelini mi kullanacak yoksa müşteriden personel devralacak mı?
    • Süre sonunda personel devredilecek mi?
    • Personelin özlük hakları nasıl düzenlenecek v.b.

Görüleceği gibi ciddi bir anlaşma yapılmalı ve her konu kaleme alınmalıdır.

Hedef sahalar nereler olabilir?

Özellikle yüksek tüketim olan sanayi ve ticarethanelerin bulunacağı organize sanayiler, kampüs alanları, çok katlı bina ve işletmeler, okullar, hastaneler v.b. özel sektör uygulamaları hedeflenebilir.

Diğer bir konu başlığı ise devlet kontrolündeki devlet binaları, sokak aydınlatma uygulamaları, iklimlendirmeler (ısıtma ve soğutma), bina aydınlatma sistemleri hatta haberleşme bile eklenebilir.

Saha uygulama örnekleri arasında kısaca sıralayacağım çözümler içinde yer alan çok şubeli ticarethaneler (franchising olsa bile), hizmet binaları v.b. yapıları dikkate alınabilir.

Ulusal Enerji Verimlilik Yol Haritası ile uyum

Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı tarafından 2017 sonunda açıklanan Ulusal Enerji Verimlilik Yol Haritası özellikle Binalarında da dahil olduğu eylemleri tanımlamış durumdadır. Hizmet olarak Enerji özellikle de bu başlıklar için yeni fırsatları da beraberinde getirecektir. Binalarda enerji tasarrufu çalışmaları, belediye hizmetlerinde de enerji verimliliği, enerji verimliliği geliştirilmesi gibi başlıklar doğrudan Hizmet olarak Enerji konusunun içinde yer almaktadır.

Enerji İşletme Modeli – Yüklenici kim olabilir?

Yeni enerji dünyasında yüklenici veya oyuncu profili ciddi değişmekte ve eskiden farklı sektörlerde başarılı olan kimi yatırımcı pastadan dilim almak isteyecektir. Özellikle dağınık yerleşime sahip olan Telekom operatörleri ilk grup olarak göze çarpmaktadır (ör. AT&T, Telefonica v.b.), diğer bir oyuncu ürün sahibi olan ve yarı işletmeye sıcak bakan firmalar (ör. eski firmam Siemens gibi) veya bilgi işlem sektöründen gelen yeni katılımcılar özellikle veri merkezi yöneticileri katılabilir. Elbette bunu dışında yatırıma girmek isteyen finans sektörü, hizmet firmaları veya yeni iş alanı arayan yatırımcı firmalar görülebilir.

Siemens saha uygulamaları

Siemens Black Start Teknolojisi, siemens enerji üretimi servisleri siemens enerji analizörü siemens enerji yönetimi siemens enerji ve gaz siemens enerji direktörü siemens enerji yöneticiliği siemens enerji verimliliği siemens enerji iş ilanları siemens enerji izleme siemens enerji gaz

Daha önce çalıştığım ve incelediğim için Siemens in kimi kuruluş için yaptığı aktiviteleri kısaca paylaşmak isterim. Elbette farklı firmalardan benzer uygulamaların farklı müşterilerde veya aynı müşterilerde de görülebilir.

Tüm bilgiler internetten ulaşılabilir ve istekliler global sayfadan ilgili uygulamalar hakkında bilgi alınabilir. Yeniden dile getirmek isterim, eskiden çalıştığım ve bir fiil devreye almaya çalıştığım bir uygulama serisi olduğu için eski şirketimin kazanımlarından kısa özet bilgileri vermek isterim. Pazarda etkin olan diğer büyük veya yerli firmaların benzer aksiyonları yeni yeni başladığını da belirtmeliyim.

Siemens’in hızlı yemek sektörü için geliştirmeler

2010 yılında hızlı yemek sektörü için geliştirilen ürünü EcoView ile restoranlarını uzaktan denetleyen ve enerji tasarrufu sağlayan çözümlerini tanıttı. Genel olarak her yerden ulaşılabilir, hızlı ve kolay uygulama, yapılan yatırımı hızlı geriye kazanımı (24 aydan kısa) v.b. çözümü ile yıllık bazda %6 lık bir getiri sağlamıştır.

Siemens ‘in posta için yaptığı çalışmalar

ABD de 1998 yılında kurulmuş olan bir tesisin enerji verimliliği çalışmalarını gene 2010 lu yıllarda uygulanmış ve yıllık bazda 120.000 USD tasarruf sağlanmış, hükümetten enerji verimlilik planı nedeniyle ek getiri sağlanmış ve m2 başına %50 ye varan kazanımlar sağlanmıştır.

Siemens ‘in Üniversite dönüşümü

Üniversitelerde aynı binalar veya şubeli sistemlerde olduğu gibi, enerji tasarrufu sağlamak amacıyla enerji yönetimini yeni baştan ele almıştır. ABD de yapılan uygulamalarda en az %10, en fazla %30 a varan getiriler sağlanmıştır.

Yeni dünya yeni oyun kuralları

Sürdürebilirlik ve tasarrufun hakim olacağı yeni dünya düzeninde yeni oyun kuralları olacağı söylersem hata olmaz. Hatta bu oyun kurallarını uygulayan yeni paydaşlarında geleceği ve tasarruf yaparken para kazanabilen firmaların olacağı ayrı bir gerçeklik. Esas sorun burada tasarruftan para kazanmak isteyenlerin, müşterileri nasıl ikna edeceği ve başarılı iş anlaşmalarını nasıl hayata geçireceği önemlidir.

Gökhan Yanmaz

İstanbul / Ağustos 2019

Yazar: Gokhan YanmazYorum yapınKategori: AnalizEtiketler: enerji işletme modeli, esco, finansman modeli, işletme modeli, Siemens



Bağlantıda Kalmak Gerçekten Tehlikeli Mi? Stuxnet Nedir? Stuxnet Virüs Çeşidi

Okunma Süresi: 11 Dakika Yazar: Gokhan Yanmaz Güncelleme: Ocak 22, 2021 21:41Yorum yapın Kategori: Nesnelerin İnterneti Etiketler: akıllı araçlar, akıllı ev, akıllı tv, bağlı teknolojiler, güvenlik önlemleri, IoT Tehlikeleri, Nesnelerin İnterneti, otonom araçlar, siber güvenlik

Abone ol


Son yıllarda gelişen teknoloji trendleri bizi daha bağlı ve birbirimize bağlantılı hale getirmesi Nesnelerin İnterneti Siber güvenlik Önlemleri konusunu da gündeme getirdi.. Otonom araçlar birbirinden bilgi alarak daha güvenli olacağımızı anlatmakta, akıllı cihazlar bizi çok daha konforlu ve güvenli bir yaşam ve çalışma ortamı sunacağı, uzaklarda iken değerli eşya, kişi v.b. gözetilerek güvenliklerini sağlayabileceklerini her yeni haber, makale ve reklamda bize altın tepsilerde sunulmaktadır.

Peki gerçekten de öyle mi? Bağlı olmak veya bağlantıda kalmak bizi güvenli hale getirdiğini savunsa da aslında tehlikeye mi atmaktadır?

Akıllı Cihaz mı Akıllı İnsan mı?

Akıl aslında bizi hayvanlarda ayıran en önemli özelliktir. Biyoloji dersinde en azından böyle anlatılmıştı. Durumu irdeleyebilir ve ona göre aksiyonlarda bulunabilir, sonsuz seçenekler içinde bize en uygun olanı seçer ve harekete geçebiliriz. Teknolojinin bize sağladıkları aslında bu karar verme sürecini biraz daha hızlı yapmak, bazı durumlarda ise bizim yerimize karar vermesini sağlamaktır.

Evlerimizde eski tip TV setleri yerinde görüntü kalitesinin yüksek olmasının yanında internete bağlı Akıllı TV’ler, yollarda giderken internete bağlı araç kullanmaya, mobil telefonlardan söz bile etmiyorum ki, çoğumuzda birden fazla cihaz cebimizde (şirket hatları, özel hatlar v.b.).

Son aylarda Mark Zuckerberg ile Elon Musk ın sanal zekalı robotlar konusundaki tartışmayı hatırlayabiliriz belki de. İnsanlar karar verme yetilerini cihazlara bırakınca ne kadar büyük bir tehlikeye maruz kaldıklarını farkında bile olmadıkları kimi görünen saldırılardan ortaya çıkmaktadır.

Enerji sistemlerine yapılan saldırılar

stuxnet nedir
stuxnet saldırısı
stuxnet virüsü
stuxnet source code
stuxnet saldırısı nedir
stuxnet belgeseli
stuxnet hangi virüs çeşididir
stuxnet nasıl bulaştı
stuxnet ne zaman
stuxnet ne demek
why stuxnet was so revolutionary when it came to a worm
Stuxnet

Anahtar kelime STUXNET. Devlet tarafından geliştirilmiş, basit bir bakım çalışması sırasında yüklenmiş, kuluçkaya yatmış, ÖĞRENEREK en doğru saldırı anını seçerek aktif hale İran Hükümetinin nükleer zenginleştirme programını hedef alan virüs saldırısını sanırım pek çok kişi duymuştur veya okumuştur. Olay o kadar kritik ki kitapların yayınlanmasının yanında belgeseli bile çekilmiştir. ABD karşıtı olan İran Hükümetine saldırının aslında ABD ve destekçisi İsrail tarafından yapıldığı defalarca dile getirildi. Söz konusu saldırının tazeliğini korurken, gene ABD karşıtı olan Venezuela da benzer olaylar ardı ardına yaşanması devlet saldırısını yeniden gündeme getirmiştir. “WannaCry” ve “Petya” gibi benzer amaçlar güden ve milyonlarda dolar zarara yol açmış ve insan hayatını ciddi anlamda etkilenmiştir.

Yaşanmış bazı başka olayları World Energy Council (Dünya Enerji Konseyi) tarafından tek sayfalık bir görsel ile sunulmuştur “The road to resilience managing cyber risks”. Ukrayna, ABD, Suudi Arabistan, hatta İsrael v.b. ülkelerde de görülmüş ve kimse etkilerinden kaçamamıştır.

Yaşanan zararlar arasında insanların enerjisiz kalması, elektrik enerjisine dayalı pek çok hizmetin yapılamaması, engellenmesi, elektrik enerji üretimin aksaması, arz-talep dengesinin bozulması v.b. sorunlar yaşanmıştır ve yaşanacaktır. Hatta 2015 yılında yaşadığımız ve tüm Türkiye’yi etkisi altına alan enerji kesintisinin de bu tip bir saldırı olduğu bile dile getirilmiştir.

Bilgi İşlem sistemleri enerji ve benzeri kritik altyapılara daha fazla erişirken, oluşan bağlı dünyalar sendromu ne yazık ki ciddi güvenlik açıklarını da beraberinde getirmektedir.

Bağlı olmanın kaçınılmaz riski

Bu yıl (2019) DEFCON (Las Vegas / ABD) da ele alınan konular arasında bağlı dünyaların riski, IoT World Today (Brian Buntz / 15 Ağustos 2019) de bir makaleye dönüşmüştür. Yukarıda sıralanan kısa olayların yanı sıra çok daha ciddi sıkıntıların yaşanabileceğini belirtilmektedir. Potansiyel riskler arasında güvenlik kameraları, akıllı TV ‘ler, akıllı araçlar, güvenlik kameraları v.b. anılırken, birkaç ay önce İngiltere de yaşanan bir sorunu hatırladım.

İngiltere, Avrupa genelinde Akıllı Sayaç ortamına geçen ilk ülkelerden birisi olmakla beraber, uygulamayı yavaşlatma kararı aldı. Benzer durum ABD de de yaşanmış. Konu konut ve kişisel verilerin güvenliğiydi. Tüketim bilgilerinden yola çıkarak, evde hangi saatlerde bulunulacağı döngülerin, akıllı sayaçlara yüklenecek ödeme verilerin çalışabileceği, hesap bilgilerin ifşa edileceği v.b. sıralanmıştır.

Aslında bağlı olmanın avantajları kadar riskleri de bir o kadar büyüktür. Brian Buntz un makalesinde sıralanan 12 IoT tehditlerinden söz ediliyor ki, Hacker lerin yeni hedefi özellikle IoT cihazları olacağı konusunda bir ortak görüş var. Yazıda yer alan ve bizim de mutlaka dikkate almamız gereken bazı kritik uyarılar.

Olası örnekler

Bağlı sistemlerin bize yaşatabileceği olası sorunları kısa birkaç örneklerle sunmak isterim.

Programlanabilen Mantıksal Denetleyiciler (PLC)

Cihazlar daha çok endüstri de kullanılmakta ve bazı enerji çözümlerde de görülmektedir. Aslında biraz “akılsız” olan bu cihazlara komut gönderilir ve “YAP” denileni yapar, denetleme veya irdeleme yapılmaz.

Bir düşünün kritik bir ortamda birisi cihazlara durmaması gereken bir ortamda “DUR” komutu giderse ne olur? Su şebekesinde su verilmesi gereken yerde DUR denilirse, enerji üretiminde türbinlere bir anda DUR denilirse, trafikte ışıklar bir anda SÖNERSE, ya da tersi durması gerekenler DEVAM ET denilirse oluşabilecek faciaları düşünün.

Akıllı Sayaçlar

Yukarıda kısaca kişisel verilerin riski anlatılmış ve bunun dışında da sayaçlarınıza yüklenen kredilerin çalındığını, elektronik verilerinize erişebilmek için RANSOMWARE de olduğu gibi PARA istenirse, çalışması gereken bağlı nesnelerin sizden PARA istediğini bir düşünün.

Diğer bir tehdit ise sayaçlar üzerinde bulunan tüketim bilgilerinin silinmesi veya değiştirilmesi hem kurum hem de müşteri açısından istenmeyen durumlar yaşanabilir. Söz konusu değişimin harici değil, güvenli olarak kabul edilen haberleşme sistemi üzerinden geldiğini unutmamak gerekir.

Kurumsal Güvenlik Açıkları

Mobil cihazlar üzerinden hemen herkes kurumsal verilere erişmeye, intranete girmeye ve e-postalarına göz atmaktadır. Cihazlar denenmiş uygulamalarla korunmaması halinde kritik ve hassas verilerin yanlış kişilerin eline geçmesi an meselesidir. İlgili verilere dayanarak şirketlere şantaj yapılabilir, kritik verileri kullanarak sanayi casusluğu yapılabilir, çok önemli anlaşmaların maddeleri ifşa edilebilir, hatta haritalarda bile görünmemesi gereken kimi kritik tesisin açıkları ortaya çıkabilir.

Akıllı TV ler

Hangi yayınları izlediğinizi kayıt edildiğini ve paylaşıldığını söylersem, nasıl hissedersiniz? Kimi TV üreticileri yeni nesil Akıllı Cihazlarla elde ettikleri verileri üçüncü şahıslarla paylaşmakta olduğunu ve bundan ek kazanç elde ettiğini, izininiz olmadan paylaşıldığını vurgulamak isterim.

Diğer bir konu ise kameralar. Laptop lar üzerinde bulunan kameranın sizi görüntülememesi için kağıt ile kapatan arkadaşlar, evdeki akıllı TV nin kamerasını kapatmak için benzer bir şey yapıyor mu? İnternet e bağlı olan TV setiniz uzaktan kamerası siz farkında olmadan açılabildiğini ve siz TV yi izlerken, başkasının sizi izlediğini desem nasıl hissedersiniz?

İnternet e bağlanmak için WiFi a otomatik bağlanılırsa nasıl hissedersiniz? Akıllı TV sadece görüntü kalitesini artırarak evinize veya iş yerinize gelmiyor.

Otonom veya bağlı araçlar

Tamamen elektronik donanımla yeniden düzenlenen arabalarımızın yolda diğer araçlardan bilgi alıp verdiğini, yolda giderken hızınızı, telefon kullanım alışkanlıklarınızı, mikrofondan sizi dinleyebildiğini, hatta dış müdahale ile aracınıza hükmedildiğini desek? Yakıt tüketimini artırarak, azaltarak, aküyü aşırı şarj ederek veya deşarj ederek v.b. müdahaleler ne yazık ki olası örnekler arasındadır. Bunlar Hollywood sinemalarından gelmiş gibi görünse de artık yeni gerçekliklerdir.

Nesnelerin İnterneti Siber Güvenlik Önlemleri – Kritik Altyapı tesisleri

Güvenliği zedelenmiş veya düzgün yapılmamış kritik altyapılı tesisler (kimyasal, biyolojik, akaryakıt v.b.) dış müdahale ile akıtmamaları gereken tehlikeli maddelerini yanlış yere ve zamanda boşaltması, çevreye ve dolasıyla size ve yakınlarınızı tehdit edebildiğini söylersem ne derdiniz?

iot siber güvenlik
iot ve siber güvenlik
siber güvenlik hangi üniversitelerde var
siber güvenlik hangi bölüm
kimler siber güvenlik uzmanı olabilir
nasıl siber güvenlik uzmanı olunur
siber güvenlik nasıl olunur
siber güvenlik nasıl sağlanır
siber güvenlikçi nasıl olunur
siber güvenlik nasıl öğrenilir
siber güvenlik nasıl
siber güvenlik ne kadar maaş alır
siber güvenlik ne demek
siber güvenlik ne iş yapar
siber güvenlik neden önemli
siber güvenlikçi neler bilmeli
siber güvenlik nereden başlanmalı
neden siber güvenlik
Nesnelerin İnterneti Siber Güvenlik

Güvenli ortamlar olmadan ASLA

Yazımdaki ŞEYTANI anlatırken yanlış anlaşılmalar olmazsın lütfen. Teknoloji bize HİZMET etmek için var, bizi KÖLELEŞTİRMEK ve KONTROLÜ kaybettirmek için değil. Güvenlik önlemlerinin doğru dürüst uygulamadan, bağımsız kurumlarca denetlemeden, devamlı olarak iyileştirme önlemleri olmadan uygulanmamalıdır.

Önlemler nasıl alınmalıdır? Aslında bunun basit bir yanıtı olmadığını itiraf etmek gerekir, ancak kısmen korunan bir yapı, korunmamış bir yapıdan çok daha iyidir ve ne yazık ki eskiden çokça yapıldığı gibi “Firewall u tak geç arkadaş” düşüncesi de artık uygulanacak bir tarafının olmadığını bilmemiz gerekir.

Nesnelerin İnterneti Siber Güvenlik Önlemleri

Bazı adımları önermek isterim:

  • Bağlanılacak hizmetlerin listesi çıkartılmalı ve olası kayıpları / ele geçirilmesi halinde yaşanabilecek kayıplar ve hataların sıralanması gerek
  • Korunması için neler yapılabilir? Örnekleri ve daha önce uygulanan güvenlik önlemleri irdelenmeli ve incelenmelidir. Hatalardan ders çıkartılmalıdır
  • Bütçe doğru tespit edilmeli, aşırı büyük veya aşırı küçük olmamalıdır.
  • Kurum içinde işi sıradan kabul edip alışılageldiği gibi Bilgi İşleme devredilmemeli, ayrı bir GÜVENLİK departmanı oluşturulmalıdır. GÜVENLİK departmanı doğrudan YÖNETİM KURULU veya YÖNETİM KURULU BAŞKANI na rapor vermelidir. Bilgi İşlem departmanı saha uygulama departmanı olmalıdır, denetleyen değil.
  • İşi yapabilecek en iyi firma aranmalı ve seçilmelidir. Bulunması konusunda sorunlar varsa bir danışman şirket seçilmeli, seçilen danışman şirketi GÜVENLİK departmanına destek olmalı / asist etmelidir.
  • Ayağa kaldırılan sistem BAĞIMSIZ bir kurum tarafından test edilmeli ve saldırılmalıdır. Danışmanlık yapan firma veya başka kurum için departmanlar kesinlikle devrede olmamalıdır.
  • Aksaklıklar varsa tespit edilmeli, giderilmeli, yeninden test edilmeli ve saha uygulaması planlanmalıdır.
  • Yapılan uygulama GÜVENLİK departmanı tarafından devamlı denetlenmeli, farklı güvenlik uzmanı şirketlerince test edilmeli ve saldırılmalıdır. Malum yeni ve geliştirilmiş saldırılar her zaman olabilir
  • GÜVENLİK departmanı şirket içinde devamlı aktif ve hayatta tutulmalıdır.

Bağlı olmak yeni dünyanın gerçekliğidir ve paralelinde güvenlik bir lüks değil bir zorunluluk olduğunu bilmeliyiz. En kritik nokta GÜVENLİK birimi / departmanıdır. Kurumun her departmanı, hizmeti ve uygulaması için uygulanabilir GÜVENLİK YÖNERGELERİ kaleme alınmalı ve uygulandığından emin olunmalıdır. Bunu bir kültür haline getirmeli ve yaşamın bir parçası haline getirmelidir. Bağlı olan her cihaz, nesne, akıllı veya akılsız olsun uygulanmalıdır.

Kişisel kullanımda ise benzer önlemler veya bağımlılık konusunda biraz daha az hevesli olmamız yararımıza olacaktır.

Güvenli ama basit

Nesnelerin İnterneti Siber güvenlik Önlemleri; Güvenlik kaçınılmaz bir olgudur ve mutlaka hayata geçirilmelidir. Çoğu zaman güvenlik karmaşık ve denetlenmesi zor yapılarla karıştırılmakta ve çoğu kez ilerleyen zamanda açıklara neden olmaktadır. Güvenliğiniz basit, uygulanabilir ve etken olsun. Yeni saldırılara karşı geliştirilebilen bir yapı sunmalıdır ve sürdürülebilir bir hizmet olarak yönetilmelidir. Devamlı güncellenmesi, yeni tehditlere karşı ek önlemleri alabilmeli, sunabilmelidir.

Yanlış yerlere bağlanmamak dileğiyle…

Gökhan Yanmaz

Ağustos / Eylül 2019

Yazar: Gokhan YanmazYorum yapınKategori: Nesnelerin İnternetiEtiketler: akıllı araçlar, akıllı ev, akıllı tv, bağlı teknolojiler, güvenlik önlemleri, IoT Tehlikeleri, Nesnelerin İnterneti, otonom araçlar, siber güvenlik



Nesnelerin İnternet (IoT); Enerji Çözümleri

Okunma Süresi: 7 Dakika Yazar: Gokhan Yanmaz Güncelleme: Şubat 10, 2021 04:51Yorum yapın Kategori: Nesnelerin İnterneti Etiketler: enerji çözümleri, ericsson, Haberleşme, Haberleşme çözümleri, huawei, Nesnelerin İnterneti, sayaç okuma, Siemens

Abone ol


Bugün artık yarın değil… Nesnelerin İnterneti Enerji Çözümleri;

Yakında Nİ (IoT) nin girmediği alan kalmayacağını pek çok rapor ifade etmektedir. Aralarında McKinsey, Gartner, Comarch, Navigant Research, Capgemini v.b. olan danışmanlık şirketleri, Nokia, Ericsson, Huawei gibi haberleşme devleri ve Siemens, ABB, Schneider Electric v.b. enerjinin önde gelen üreticileri Nİ nin yeni dünyayı nasıl değiştireceğini sayfalarca uzun anlatımlarda bizimle paylaşmaktalar. Henüz çok yaygın olmamakla beraber, Enerji’de de Nİ ciddi yer bulmakta ve önemli katma değerler sunmaktadır.

Eski tarz bilgi akışı

Benim gibi İletim de TEİAŞ altyapılarında veya dağıtımda eskiden TEDAŞ şimdilerde ise EDAŞ’larla çalışanlar bilir, sahadan veri alabilmek için bilgi toplama donanımları, yazılımları ve iletişim ortamı gerekmektedir. İster Trafo ister Dağıtım isterse Yük tevzi Merkezi olsun, toplanması gereken veriler eskiden ciddi mühendislik planlamaları, toplayıcı cihazlar (PLC veya RTU) ve elbette bol bol kablo gerektirmekteydi.

Merkezler içinde limitlerde kablolama (RS485 veya RS232 v.b.) yapılırken, elbette bazı beklenmedik sorunlar oluşmaktaydı. Kontrol Kumanda Panosu veya zaman zaman SCADA panosu denilen kabini kimi zaman oynatmak zorunda kalmaktaydık, bazen de yer kısıtlılığı nedeniyle olmadık çözümlere başvuruyorduk (ör. yeni bir oda yapılması veya harici kabin ile duvarları delerek kabloların taşınması v.b.).

Merkez içinde sorunu hallettikten sonra yeni sıkıntı merkez dışında haberleşmeyi taşıma ortaya çıkardı. Türkiye gibi ülkelerde sık sık kullanılan sihirli değnek olan hücresel haberleşme veya halk arasında cep telefonu şebekesi yaygın olarak kullanılmaktadır. Kırsal alanda veri taşımak için ne yazık ki kimi zaman yeterince güçlü olmayan sinyal bilgi iletemiyor, 2G mi 3G mi olacak (4G şebekesi henüz kırsal alanı tamamen kapatmadığını hatırlatmak gerekir) tartışmaları, doğru modemi bulma v.b. konular da dahil olunca, alışılagelmiş ve gelenekselleşen Elektrik Mühendisliği çekilmez bir hale gelmektedir. Bu gibi noktalarda benim gibi Elektrik ve Haberleşme çözümlerinden anlayan mühendislerden destek alınırdı ve o dönemlerde en doğru mu yoksa en ucuz çözüm mü kullanılması baskısı yaşanırdı. Çoğu zaman ortada buluşabildiğimizi ifade edebilirim.

Yeni sinyaller istenmesi veya eklenmesi ise ayrı bir sorun yaşatır. Var olan PLC veya RTU nun kapasitesi yeterli olmaması halinde eklemeler (ek I/O lar v.b.) yapılır ve kimi zaman seçilen modelin destekleyebileceğinden fazla sinyal taşınmak istenir v.b. Eskiden Elektrik Mühendisliği kesinlikle çok daha kolaydı….

Nesne icat oldu mertlik bozuldu mu?

Nesnelerin İnterneti (Nİ / IoT) aslında söylenim aksine verileri internete taşımıyor, var olan haberleşme sistemine aktarmaktadır. Ayar gerektirmeden en basit ve hızlı ortamı kullanılması ise İnternet olarak adlandırılmaktadır. Elde kablosuz veya kablolu hangi çözüm varsa onu kullanır. Yoksa Türkiye’deki bir trafo merkezinin verisi tüm dünyayı dolaşarak ilgili Kontrol Kumanda Merkezine ulaşmıyor, İnternet Protokol (IP) teknolojisi zaten buna izin de vermiyor.

Yukarıdaki eski dünya örneğine getirilen en büyük katma değer, merkezdeki kablolama minimize hatta tamamen yok olmasıdır. İstenen sinyal noktasında küçük bir sensör veya aktüatör takılır ve kimi zaman merkez içindeki toplama noktasına (Gateway) iletilir ve oradan da harici haberleşmenin en iyi olan sistemle Kontrol Merkezinde bulunan SCADA veya Enerji Yönetim Sistemine taşınmaktadır. Anlaşılacağı üzere, eski kontrol ve kumanda panolarına gerek kalmayacağı gibi, büyük boyutlu ve ciddi pahalı olan RTU veya PLC ye de daha az gerek kalmaktır.

LPWA (low power wide area / düşük enerji geniş alan) çözümü kullanımı sayesinde gerektiğinde haberleşme olacağından, iletişim giderleri de optimize edilmektedir. Hem enerji operatörleri için hem de haberleşme operatörleri için ciddi avantajlar sağlamaktadır. LPWA aslında herkesin duyduğu NB-IoT, LTE-M, LoRaWAN, Sigfox, Ingenu (eski RPMA), Weightless, BLE, WiFi v.b. teknolojileri için ortam kullanılan bir kavramdır.

Nİ Enerji Merkezlerine getirdikleri

Nesnelerin İnterneti Enerji Çözümleri; Bu noktada biraz basit ifadelerle Nİ nin getirilerinden kısaca söz etmek ve aşağıdaki bazı yaşanan örneklerin avantajlarını isim vermeden aktarmaya çalıştım. Örnekleri ve çözümleri arttırılabilir, ancak Trafo / Dağıtım Merkezi ve Sayaç Okuma için iki konu başlığı üzerinde özetlenmiştir.

Trafo / Dağıtım v.b. Merkezlerdeki getiriler

  • Kablolama hemen hemen yok veya en az seviyede
  • Günler yerine saatler içinde devreye alınabilen iletişim ortamı
  • Ölçeklenebilir yani kolayca genişleyebilen yapılar (ne zaman istenirse sinyal eklenebilir)
  • Pano gereksinimi ortadan kalmakta ve yer sorunu azalmaktadır
  • Hibrit haberleşme çözümü sayesinde her ortama kolayca adapte edilebilen çözümler
  • Sensörler kullanımı sayesinde daha az SIM kartı kullanımı
  • Tüm merkezin verileri TEK sistem üzerinden taşınır ve YÖNLENDİRME teknolojisiyle farklı Kontrol Merkezlerine iletilebilmektedir
  • Alternatifli haberleşme altyapıların kullanımı sayesinde tek operatör veya çözüme bağımlılık en aza indirilmektedir.

Nİ Sayaç Okumaya getirdikleri

  • Her sayaca pahalı modemler yerinde daha basit ve OBIS kod tablosunun tamamını okuma fırsatı
  • Birden fazla ve yedekli iletişim ortamı sağlanması
  • Çok sayıda sayacın olduğu noktalarda bilgilerin toplanarak merkeze iletilmesi
  • Yeni takılacak modemlerin ayarları olmadan, toplayıcının modemi kullanılacaktır

Karma Haberleşme çözümleri bizi ileriye taşıyacaktır

Özellikle cep telefonu şebekesi kullanımı sırasında yaşanan aksamalar nedeniyle oluşan kötü ve hatalı imajın önüne geçilebilmesi için Telekom operatörleri hibrit veya karma haberleşme çözümleri sunmalıdır.

Özellikle kırsal alanda ve şehrin en kalabalık yerlerinde veri toplamanın çok zaman sıkıntılı olmaktadır. Kırsal alanda kapsama, şehir merkezlerinde de yoğunluk sorunu olmaktadır. Yıllar önce klasik Telekom haberleşmesi sırasında bakırdan fibere geçişler yaşanmış ve sihirli fiber kablo nehir / deniz altı veya dağlık ortamda beklenmedik sıkıntılara neden oluyordu. İmdada radyo linkler yetişerek, kimi geçici kimi kalıcı çözümler sunuyordu. Hibrit yapıların ilki 90 lı yıllarda bu şekilde atılmış oldu. Bugün de farklı değil. Geleneksel kablolu ve kablosuz harmanlanabilir, hatta kablosuzlar kendi aralarında da destekleyebilmektedir.

Günümüzde de hep kablolu çeşitliliği hem de kablosuz sistem çeşitliliği nedeniyle birbirini tamamlayabilen haberleşme çözümleri kullanılması tüm paydaşlara ciddi artılar sağlayacaktır. Kırsal alanda kapsaması olmayan mobil operatör, geçici veya kalıcı olarak alternatif çözümler sunarak hem imajını düzeltebilir hem de müşterilerini kaybetmez, müşteriler de kendi başlarına kalarak, çoğu zaman ciddi maliyetlere neden olacak altyapılara yatırım yapmaktan kaçınır.

Yeni ufuklara doğru

Nİ enerji dünyasında bize yeni fırsatlar ve alışılagelmiş işlerimizi daha iyi yapma olanakları sağladığı bir gerçektir. Önemli olan farklı düşünebilmek ve yeni fikir ve çözümleri denemeden kenara itmemelidir. Eski Matematik Öğretmenimin bir deyişiyle “kutunun dışını düşünmelisiniz, kutunun içini herkes bilir ve görür, dışını görmek hem cesaret hem de açık zihin gerektirir”.

Reddetmeden önce Nİ nin bize getirdiği yenilikleri düşünmekten çekinmeyelim.

Gökhan Yanmaz

Ağustos 2019

Yazar: Gokhan YanmazYorum yapınKategori: Nesnelerin İnternetiEtiketler: enerji çözümleri, ericsson, Haberleşme, Haberleşme çözümleri, huawei, Nesnelerin İnterneti, sayaç okuma, Siemens



Şehirler ve Teknolojinin Ayrılmaz Bütünlüğü

Okunma Süresi: 14 Dakika Yazar: Gokhan Yanmaz Güncelleme: Şubat 28, 2020 06:46Yorum yapın Kategori: Makaleler Etiketler: akıllı şehirler, artan nufüs, IoT, Şehir teknolojileri, su yönetimi

Abone ol


Akıllı Şehir Teknolojileri ile Artan Nüfus Azalan Kaynaklara Çözümler; Şehirlerimiz tüm dünyada ekonominin ve yaşamın döndüğü yer olarak görülmektedir. Her geçen sene şehir nüfusu artmakta ve kırsal alandan şehre kaydığı görülmektedir. Birleşmiş Milletler in 2016 yılında yaptığı bir çalışmaya göre (UN ,“The World’s Cities” / 2016) dünya nüfusun %54,5 şehirlerde yaşarken, 2030 da bu %60 ın üzerine çıkması öngörülmüştür.

Aynı şekilde nüfusu 1 milyondan fazla olan şehir sayısı 2016 da 512 iken, 2030 da 662 olarak beklenmektedir. Mega kentler, yani nüfusu 10 milyondan fazla olan yerleşimlerin sayısı 2016 da 31’den 2030 da 41’e yükselmesi, olası şehir birleşimlerinden konuşulmaktadır.

Tüm bunlar ciddi fırsatlar kadar, ciddi sorunlar da beraberinde getirmektedir. Planlamaların normal artışlar dikkate alınarak yapılması durumunda, ani beklenmedik değişiklikler şehir yönetimlerini ciddi anlamda sıkıntıya sokmaktadır.

Bu konuda yeni yaşanan bir örneği Muğla / Fethiye de görüldü. Sahilde görünen yeşil alg yoğunluğu, denizin kirliliği ve denize dökülen atıklar nedeniyle arttığı görüşü ortaya çıktı. Fethiye ne yazık ki planlamayı mevcut nüfusunu dikkate alarak yapmış, yazın gelen misafirler dikkate alınmadığı için ise anlık değişim yaşandığı belirtilmektedir (normalin 10 katına ulaşmaktadır).

Bu yaşanan örneklerden sadece birisi ve benzer pek çok olumsuzluk ne yazık ki yaşandı, yaşanıyor ve gelecekte ’de yaşanacaktır. Benzeri olaylardan etkilenmemek ve etkin önlem alabilmek nüfus davranışlarından yola çıkılabilir. Elbette bilgi ve veriyi bir şekilde toplanmalı ve teknoloji bize burada ciddi bir katma değer ve kaynak yaratmaktadır.

Akıllı Şehir Teknolojileri ile Artan Nüfus Azalan Kaynaklara Çözümler; Türkiye

Özellikle büyük şehirlere bakıldığında ciddi nüfus hareketleri bulunduğunu herkes gündelik hayatta görebilir. Yazın azalan ancak diğer mevsimlerde ciddi bir yoğunluk yaşamaktayız ve bu yoğunluk yıllara göre zaman zaman azalsa da son yıllarda kırsal alandan şehir e göçler devam etmektedir. Cazibe merkezleri olması nedeniyle de ciddi bir nüfus artışı da olmaktadır.

Üç büyük şehre bakıldığında 2000 ile 2016 yıllarında Birleşmiş Milletler kaynaklarına göre %50 ve üzeri artışlar görünmekte ve 2030 için ise 2000 yılların değerine göre iki katı bir artış olacağı öngörülmektedir.

Şehirler 2000 2016 2030
Ankara 3.179.000 4.852.000 5.875.000
İstanbul 8.744.000 14.365.000 16.694.000
İzmir 2.216.000 3.090.000 3.701.000

Tablo 1: BM 2016 Şehir verileri

Tüm bunlar ne anlama gelmektedir. Şehir altyapıları için yapılan kimi planlamanın öngörülemeyen nedenleri algılayamadığı ve doğal olarak yetersiz olduğu ifade edilebilir. Altyapılarımızın eskimeye başladığı, yorulduğu ve artan yükü bir süre sonra kaldıramadığından ek yatırımların gerekliliği görünmektedir. Bunu her gün yaşadığımız trafikte, sokaklardaki kalabalıkta, beklediğimiz sıralarda v.b. görebiliriz.

Peki önlemler neler olabilir? Şehirlerimizi daha yaşanır hale getirmek veya giderleri azaltmak için neler yapılabilir?

Teknoloji yol göstermektedir

Şehirlerin daha yaşanabilir hale gelmesi için teknolojiden yararlanarak AKILLI hale gelmelidir. Akıllı Şehir tanımları pek çok farklılık ve beklentilere göre değişim gösterebilmektedir, ancak hepsindeki ortam payda teknolojinin kullanımıdır.

Kullanılacak teknoloji Bilgi İşlem ve Haberleşme odaklı olmaktadır. Tek başına yeterli olmayacak ve haliyle insanı, yönetim tarzımızı ve benzeri teknoloji dışı kavramlar da içermelidir.

Burada kısaca birkaç uygulamayı paylaşmaya çalışacağım. Özellikle şehirlere yönelik en çok ve hızlı uygulanan AKILLI çözümlerden Aydınlatma yapıları, Çöp ve Atık toplama ve Su kullanımı aktarmaya çalışacağım. Bunun dışında ulaşım içinde yer alan trafik, taşıma, limanlar (denizyolu ve havayolu), Okul ve Personel servislerin izlenmesi v.b. pek çok çözüm için benzeri uygulamalar görülebilir.

Aydınlatma Yapıları

akıllı aydınlatma sistemleri
akıllı aydınlatma anahtarı
akıllı aydınlatma nedir
akıllı aydınlatma sistemleri nedir
akıllı aydınlatma ikea
akıllı aydınlatma direkleri
akıllı aydınlatma pazarı
akıllı aydınlatma sensör
akıllı wifi aydınlatma anahtarı
akıllı bahçe aydınlatma
philips hue akıllı ev aydınlatma sistemi
akıllı wi-fi aydınlatma anahtarı
huawei akıllı aydınlatma
ikea akıllı aydınlatma
akıllı led aydınlatma
smart led aydınlatma
smart led aydinlatma ve enerji teknolojileri san. tic. ltd. şti
smart led aydınlatma tuzla
smart led aydinlatma ve enerjteknoloj ler sanayve t car
smart led aydinlatma ve enerji teknoloji san. ve tic. ltd. sti
smart led aydinlatma ve enerji teknolojileri sanayi ve ticaret limited şirketi
smart led aydinlatma ve enerji
philips hue akıllı aydınlatma nedir
akıllı sokak aydınlatma
akıllı şehir aydınlatma
akıllı telefon aydınlatma
vestel akıllı aydınlatma
akıllı yol aydınlatması
Akıllı Aydınlatma ve Şehir Aydınlatlamaları

Tüm belediyeler ve büyük şehirler de aydınlatma sisteminde dönüşümler devam etmektedir. Dönüşüm ülke ve anlayışlara göre farklılıklar gösterdiği de kaçınılmaz bir gerçekliktir. Herkes öncelikle klasik ampulleri (yüksek basınçlı cıva buhar v.b.) LED ile değiştirerek %20 ile %40 arasında bir getiri sağlamaktadır. Türkiye de bu ülkeler arasında yer almaktadır. Ağırlıkla ve nispeten kolay olan değişikliğe gidilmektedir.

İşi daha ileriye götüren belediye, şehir ve ülkelerde bununla yetinmemiş, komple yapıyı ele almış, direklerin içine yerleştirilen sensörler yardımıyla da tüm aydınlatma ekipmanına uzaktan yönetme olanağını elde etmiştir.

LED’lerin çalışma saatleri uzaktan denetlenmekte, arızalı atomik saat veya fotosel nedeniyle gündüz yanan lambalar algılanmakta, arızalı cihazlar için bakım planlanır ve gereksiz bakım çalışmaların önüne geçilmekte, civar aydınlatma (otoyol, araçlar, dükkanlar vb.) seviyeleri ölçerek verilecek ışık miktarı optimize edilmekte, saat bazlı “dimleme” yapılır ve gereksinim halinde (artan trafik, araç ve/veya yaya) arttırılır, tüketilen enerji miktarı incelenmektedir.

Görüleceği gibi, olay sadece aydınlatmadan ibaret olmamakta, yan katkı sağlayan olgular ve çevrede eklenmektedir. Tüm bunların yanında, sık sık arıza yapan yedek parçalar izlenebilir, satan firmalar denetlenebilir ve varlıkların daha uzun ömürlü olabilmesinin önü açılmaktadır.

Akıllı Şehir Teknolojileri ile Artan Nüfus Azalan Kaynaklara Çözümlerin Yurtdışı örneklerinden Oslo, Los Angeles, Paris vb. de aydınlatma sisteminde %60 ve üzeri tasarruflar sağlanmaktadır. Bakım planlamaların yapılmasında daha az gidilen yol nedeniyle, bakım araçları, yakıt, zaman vb. den de ciddi getiri sağlanacağı görülmektedir.

Bugün için aydınlatma direklerinde ister eski sistemim devamı olan yönetim panosu içinden yönetilebilir, isterse her bir direk tek tek uzaktan yönetilebilir olsun, mutlak teknoloji burada Sensörlere dayanan Nesnelerin İnterneti (IoT) kullanılmaktadır.

Veri Noktası; Aydınlatma Direkleri

Akıllı Şehir Teknolojileri ile Direklere eklenecek hava kalite ölçümü, nem algılayıcıları, su basma sensörleri, kamu iletişimi için hoparlör sistemi, adli vakaları algılayabilen mikrofon sistemleri (yüksek sesler, patlama, silah sesi vb.), şarj noktası ve daha pek çok hizmet entegre edilebilir ve çokça kazanç sağlayan çözümler sunulabilir, tasarruf, güvenlik ve refah üçgenine hizmet edebilmektedir.

Türkiye genelindeki aydınlatma direk sayısının 17 milyon olduğu ifade edilirken, İstanbul da toplam 400.000 civarında olduğu tahmin ediliyor. Bu değer her iki elektrik dağıtım şirketi Boğaziçi EDAŞ ve AYEDAŞ tarafından hizmet verilen sokak aydınlatmalarını da kapsamaktadır.

İstanbul Büyükşehir Belediyesinin sorumluluk alanında, yani şehrin doğrudan dokunabildiği direk adetleri sadece 17.500 adet olmaktadır. Yıllık sokak aydınlatma maliyetlerinin TEDAŞ 2018 raporuna göre 650 Milyon TL olarak açıklanırken, birim aydınlatma 38 TL maliyete gelmektedir.

Akıllı Şehir Teknolojileri ile Sokak aydınlatmalarında yapılması gereken çalışmanın sadece belediye değil, dağıtım şirketlerin sorumluluğunda olan direklerde de dahil olması halinde ciddi bir katma değer sağlanabilir.

Ör. sadece LED uygulanarak %40 lık bir enerji tasarrufu sağlanırsa, tüm direklerde yıllık 6.000.000 TL indirim, bağlı ve kontrollü sistem için ise %60 seviyesi durumunda yıllık 9.100.000 TL üstü bir enerji tasarrufu sağlanabilir.

Çöp Toplama çözümleri

Hepimiz pek çok kez yollara akşam kalabalık saatlerde veya olanaksız bir ortamda çöp arabaların arkasında kuyrukta bekledik. Çöp konteynerleri daha dolmadan belirlenmiş döngüler içinde ziyaret edilmekte veya aşırı dolu olmasına karşın bir türlü toplanmayan çöpler çevreye kötü koku yayarak insanları rahatsız etmektedir.

Özellikle denemelerin de tamamlandığı ülkelerde, çöp konteynerlerin içine seviye kontrol sensörleri kullanılarak, dolma noktasına ulaşan veya dolması olası olan noktalar tespit edilir, en etkin ve verimli rota seçilerek, en az harcama ve kayıpla çöpler toplanmaktadır.

Elde edilen katma değerin en büyükleri çevre temizliği, rahatsız edici kokuların olmaması ve elbette yakıt ile zaman tasarrufu gösterilebilir. Geriye dönük incelemelere bakılarak süreçler optimize edilerek, gerçekte lazım olacak çöp kamyonları planlanabilir.

LPWAN

Özellikle son zamanlarda İstanbul da farklı model ve tipte olan kimi çöp konteynerler için farklı araçlar yola çıkmak zorunda ve bunların adetleri de da geleneksel yöntemlerle tespit edilmektedir. Seviye sensörleri herhangi bir kablosuz teknoloji ile çözüm sunabilir (baskın ve etkin teknoloji LPWA – low power wide area olmaktadır).

Çöp toplama araçları aylık bazda ortalama 3.000 – 4.0000 km yi bulduğunu düşünerek, yıllık bazda 30.000 – 40.000 km yol alacaktır. Günlük 20.000 ton (aylık 600.000 ton) çöpü çıkan İstanbul için ortalama 7 ton çöp toplayan kamyonlardan günde 3.500 adedi devamlı dolaşmalıdır.

Çöp konteynerlerin doluluklarını izleyerek %20 seferlerini daha az yapabileceğinden yola çıkarak, yıllık bazda sağlanabilecek tasarruf en az 5.000.000 TL olacaktır. Azalan karbon emisyonu ve çevre kirlilik faktörünü hesaba da katarsak, ciddi katma değerler görülebilir.

Su Çözümleri

Akıllı Şehir Teknolojileri ile Artan Nüfus Azalan Kaynaklara Çözümler için Türkiye de su ciddi bir sorun haline geleceği ön görülmektedir. DSİ verilerine göre kişi başına olan 4.000 m3 suyu 1.500 m3 ye düşmüş ve su kıtlığı yaşayacak ülkeler statüsüne geçeceği ifade edilmektedir. Kıtlık için neden ise hem kayıplar hem de iklim değişikliği gösterilmektedir. Birleşmiş Milletler raporlarına göre de Türkiye üst seviye su stresi yaşayacak ülkeler arasında yer almaktadır.

Şehirlerimizde kayıplar resmi rakamlara göre %40 seviyelerinde olduğu ifade edilirken, önceki yazılarımdan “Suyun değerini bilmek” zamanın Orman ve Su İşleri Bakanı olan Sn. Veysel Eroğlu Mayıs 2017 deki 3. Su Kayıp-Kaçak Forumunda asıl değerin %50 yi aştığını ifade etmiştir. Su hizmetinin ne kadar önemli ve kritik bir konu başlığı olduğu buradan ortaya çıkmaktadır.

Sadece İstanbul ‘da son 2014 – 2017 yıl rakamlarına bakıldığında yıllık ortalama 1 Milyar TL kayıp – kaçak görünmektedir. Ortalama 6 Milyon abone olduğunu düşünürsek, hane başına yıllık 167 TL ek yük binmektedir. Kaybın en büyük kısmı (%85-90) su sayaçlarında değil, su kaynaklarından şehre su beslemek için kullanılan isale hatlarında ve su kaynakların kendisinde yaşanmaktadır. Son yıllarda olumlu bir gelişme olarak yüzen güneş panelleriyle bunun biraz önüne geçilmeye çalışılarak, elektrik enerjisi de üretilmiştir. Ancak kayıpların yaşanacağı esas ana besleme boru hattındaki durumu tespit etmek o kadar da kolay olmuyor.

Ör. her musluğu açtığımızda ister doğrudan sistemden alalım isterse bina deposundan alalım, şehir su şebekesi eksilen miktarda suyu sisteme basmaktadır. Yani su kaynaklarından hat ve pompa sisteminden yararlanarak eksilen su eklenir.

Suyun Kalitesi

Su akışı ve pompaların çalışmasından oluşan titreşimler, borularda, eklerde, terfi depolarında vb. değişik sıkıntılara neden olabiliyor ve kaçaklar oluşur. Boru hattının eskimesi, beton borularda çatlak oluşması vb. nedenlerle de ana kayıplar burada yaşanıyor. Sensör teknolojileri kullanılarak, kaybın nerelerde olabileceğini bulunabilir ve en az tamirat gideriyle sorunun önüne geçilebilir.

Su’daki diğer bir sorun ise suyun kalitesi. Devamlı olarak ve periyodik yapılan ölçümlerde suyun kalitesi ne kadar iyi olduğu anlatılmaktadır. Pek çok yaşanan olay gösterdi ki, aralıklarla değil devamlı ölçüm yapılmalıdır. Ölçüm her gün değil, belirli aralıklarla olması (ki bu pek çok ülkede de uygulanmakta) potansiyel sıkıntılara neden olmaktadır.

Su kaynaklarına cüruf atılması, hafif etken maddelerle zehirlenmesi, dış etkenlerle bilinçli olmadan kirletilmesi vb. izlenme zorunluluğunu getirmektedir. Bunun için de sensör teknolojisi ve iletişim çözümleri önümüze çıkmaktadır.

Yıllık bazda kayıp kaçakları her yıl %10 azaltılabilirsek, 5 yıllık bir aralıkta yaklaşık getiri %40 yani 400 milyon TL olabilir.

İş Modeli ve Finansman fırsatları

Bu konu başlığı yönetim danışmanlığına girdiğinden ayrıntılara girmeyeceğim. Sadece özetle her bir proje kademeli olarak uygulanması halinde getireceği net kazançlar ile kendi kendini finanse edebileceğini söylemek isterim. Her bir çözüm içine ör. 3 yıllık bir proje öngörüsüyle entegratör firma kendini finanse eder, 4. yıldan itibaren kurum doğrudan kazanım elde ederek, faaliyetlerine devam eder. Yatırımın geri dönüşü 24 – 30 ay arasında gerçekleşebilir.

Bilgi İşlem ve Haberleşme Çözümleri

Bilgi işlem ve haberleşme çözümleri tüm bu ve sayamadığım kimi çözüm için gerekli altyapıyı sunmaktadır. Elde edilen verilerin anlaşılabilir hale getirebilmek için bilgi işlem çözümleri, analitikleri, büyük veri çözümleri vb. kullanılmaktadır. Verileri bu merkezi çözümlere ulaştırabilmek için ise haberleşme çözümleri kullanılmalıdır. En etkin çözüm LPWA olarak anılan haberleşme altyapıları kendilerini göstermektedir.

NB-IoT (dar bantlı nesnelerin interneti) hücresel iletişim / mobil şebekelerin olduğu ve veri iletim sıklığının yeterli geldiği alanlarda kullanılabilir. LoRaWAN, Ingenu veya Weightless gibi çözümler daha noktasal ve geni alan iletişim sistemlerin uzak verileri taşımak için uygulanabilir (kırsal alanlarda, hücresel yapının yetersiz veya olmadığı yerlerde), Sigfox gibi hücresel olup, ancak alternatif operatör üzerinden çalışan sistemler de zaman zaman geleneksel operatörlere destek vermektedir. Bazı durumlarda ise kablolu çözümlerden yardım alınarak katma değer alınmaktadır. Kısaca hibrit olarak adlandırdıklarımız çözümlere (biraz ondan biraz bundan) yönlenmek ve teknoloji bağımsız sistemlere yönlenmek zorunluluğu görülmektedir.

Diğer şehir çözümleri

Limanlarda durum ve ortam izleme (hava ve deniz), trafik çözümleri (sadece kalabalık değil, yol üzerinde biriken kar ve su, olası donma etkenleri v.b.), personel izleme (güvenlik ve güvence amaçlı), servis izleme (öğrenci, çalışan vb.) her biri şehirler için farklı katma değer oluşturan çözümler sunmaktadır.

Ayrı ayrı olarak sıralanan bu çözümler ortaklaşa bir ortamda toplanmalı ve entegre olmalıdır. Veri paylaşımları ortaklaşa yapılmalıdır.

Haberleşme olmadan asla…

Şehirlerimizi geleceğe taşımak ve biz bireyler olarak daha refah içinde bir yaşam sürmek istersek, teknoloji kaçınılmazdır. Teknoloji çalışabilmesi için ise temel araç veridir ve veriyi de ilgili sistemlere taşımak için haberleşme çözümleri olmazsa olmazlar arasında yer almaktadır.

Mevcut ve gelecek yeni çözümlerin her geçen gün doğal yaşantımızın bir parçası olacağını şimdiden kestirmek zor değildir. Yeter ki doru teknoloji, doğru zamanda ve yerde kullanılabilsin ve amaca uygun çözüm sunabilsin.

Yazar: Gokhan YanmazYorum yapınKategori: MakalelerEtiketler: akıllı şehirler, artan nufüs, IoT, Şehir teknolojileri, su yönetimi



Sayısal Dönüşüm; Dijital Dönüşüm

Okunma Süresi: 8 Dakika Yazar: Gokhan Yanmaz Güncelleme: Aralık 6, 2020 17:121 Yorum Kategori: Köşe Taşı İçeriklerimiz, Makaleler Etiketler: dijital dönüşüm, sayısal dönüşüm türkiye dijital yol haritası

Abone ol


Dijital Dönüşüm Süreci

Son yılların en büyük teknoloji trendlerin arasında yer alan sayısal dönüşüm veya dijital transformasyon hakkında pek çok yazı kalem alındı ve katma değerleri hakkında bolca mürekkep dökülmüştür. Hatta sayısallaşmanın ilk dönemlerinde iç ve dış müşteri sunumlarında pek çok kez, yakında benim de dijital bir kopyamı yapacaklar ifadesini sıkça kullanıyordum.

Sayısal veya elektronik devlet, sayısal ikizler, endüstri 4.0 ve pek çok değişik ifadeler artık günümüzün gerçeği olmaktadır. Peki dijital dönüşüm tam olarak neyi hedeflemeli konusu net mi? Kanımca bu halen ucu çok açık ve kurum yapısına göre farklılık göstermektedir.

Sayısal Dönüşüm Nedir?

En basit anlatımla kurumun işleyişinde kullanılan kuralların iyileştirilerek sayısallaştırılması, en az insan etkisine gerek duyulması, hataların azaltılması, performans ile tasarruf artışı ve dolaysıyla maddi kazanım sağlanması, etkin planlama ve geleceğe güvenle bakmak için yöntemler bütünüdür.

Sayısal dönüşüm aslında daha yeni başlamadı. Şirketler içine bilgisayarların ilk girişiyle çok önceleri başladı, yazışmalarımızın elle veya daktilo yerine bilgisayar ortamında yapılması, önce faks sonraları elektronik posta ve sosyal medya ile devam eden, günümüzde ise “blockchain”, Nesnelerin İnterneti, AR/ VR / AI v.b. kısaltmaları ile alınan yolları bir tanesini kesin olarak görmüşsünüzdür.

Peki her şey güzelce işliyor mu yoksa öngörülemeyen veya yanlış yapılanlar yok mu?

Şirketlerde Dijital Dönüşüm Sürecindeki Sıkça Yapılan Hatalar

Hatalar ve yaşanan çöküşler

Değişik sektörler aslında uzun zamandır bunu yaşamasına karşın, ne yazık ki devamlılık ve gelişim sağlanmadığından, göz ardı etmektedir. Sayısallaşma adına eski ve hantal olan süreçleri iyileştirme yerine, olduğu gibi sayısallaştırmakta ve hatalar ile birlikte sanal ortama taşınmaktadır. Bunu nedeni ise eski alışkanlıkların devam ettirilmesi, yeniliğe kapalı olunması veya hataların görülememesi sayılabilir.

Sayısal ortamda ne yazık ki eski alışkanlıklarımızın değişmesi gerektiğini emek ve para kaybı olduktan sonra görülmekte, suçu da genelde “bu işe yaramaz” ile teknolojiye yükleme alışkanlığı bulunmaktadır.

Diğer yaşananlar arasında kurumlar sayısallaştırma için ilgili bir sorumlu atar, ancak o sorumlu kişi yönetim tarafından bir idari makam ile güçlendirilmemekte, adeta tek başına veya çok küçük bir kadro ile sayısal dönüşüm yapılması istenmektedir.

Kimi şirket çalışanları ise yönetimin gücü arkasında olmadığını bilerek olumsuz katkı sağlamakta ve ne yazık ki süreci, emeği ve gelişim isteğini sabote etmektedir.

Yaşananların arasından ise en ilginci ise, kurum dışından bir uzman kadroya görev verilir, ancak ne yazık ki içeriden onlara eşlik eden, şirket kültürünü ve bilgilerini doğru şekilde aktaran bir yolcu / ortak / partner sağlanmamaktadır.

Ortaya çıkan sonuç ise tam bir hilkat garibesi olarak karşımıza çıkar ve sonuçta başarısız uygulamalar arasında yerini almakadır.

Başarı hikayeleri, Ancak Dijital Dönüşüm Etkisi….

Peki başarılı olan uygulamalar? Onlar da başarılı şekilde çalıştırılır, kullanılmaya başlanır, ancak gelişmesi devam ettirilmediğinden, yavaşça gücünü kaybetmekte ve ölüme terk edilmektedir. Haliyle getirisi ve avantajları zaman içinde kaybolmaktadır.

Çok başarılı sonuçlanan ve dönüşümü tam uygun olarak kavrayan kimi kurum ise bunu lanse etmekte, değişik ortamlarda paylaşımlarda bulunmakta, ancak her ne hikmetse orada bırakmaktadır.

Sonuçlandırmakta veya gerçek hayata geçirmek noktasında durma kararı alınıyor (yoksa uygulama kararını alamıyor mu???)

Şirketlerde Dijital Dönüşüm Sürecindeki Sıkça Yapılan Hatalar
analog sayısal dönüşüm
dijital dönüşüm ofisi
dijital dönüşüm nedir
dijital dönüşümün hedefleri
dijital dönüşüm ofisi siber zeka
dijital dönüşüm merkezi
dijital dönüşüm başarı hikayeleri
dijital dönüşüm çalışmaları
dijital dönüşüm çağı
dijital dönüşüm çözümleri
dijital dönüşüm sürecinde çalişma yaşami
dijital dönüşüm danışmanlığı
dijital dönüşüm ders notları
dijital dönüşüm dezavantajları
dijital dönüşüm ekşi
dijital dönüşüm ekseninde işletme uygulamaları
dijital dönüşüm hakkında bilgi
dijital dönüşüm ile ilgili örnekler
dijital dönüşüm ile ilgili makale
dijital dönüşüm ile ilgili projeler
Şirketlerde Dijital Dönüşüm Sürecindeki Sıkça Yapılan Hatalar

Başarı hikayelerin ortak noktaları nedir? – Yeni Teknolojiler

Başarılı uygulamalarda ise genelde ortak adımlar görünmektedir.

Öncelikle neden bu yola girilmesi gerektiğini, şirket yönetimi tarafından desteklendiğini gösteren bir karar alınmakta, yönetim içinden bir isim sahip çıkmakta, şirket içinden sağlam ve güçlü bir ekip atanmakta veya tanımlanmakta ve şirket dışından bir danışmanlık firmasıyla gerekçeli bir uygulama kararı ile, yol haritası, başlangıç noktası, sonuç noktası ve gidilecek rotayı yol haritasına uygun şekilde ele almaktadır. Zaman planlaması da net ve doğru öngörülerle ele alınmaktadır.

Bununla da yetinmeyip, başarılı şekilde hayata geçen sayısal dönüşümün gelişebilmesi için süre sonunda iyileştirme, gelişim v.b. isimleri altında ayrı bir birim tarafından hayatta tutulmakta, eğitim ve bilgi paylaşımlarla devamlı canlı tutulur. Bunu bir seferlik değil, devam eden yeni bir hayat olduğu anlatılmaktadır.

Dijital Dünya Dönüşümü için Ne yapılmalıdır?

Doğru uygulamalardan yola çıkarak çok kısa ve öz, atılması gereken bazı adımları paylaşmak isterim.

Karar alınması

İşin en zor kısmı bu olsa gerek. Şirket yönetimi bulundukları noktayı gerçek bir algı ile irdelemeli, daha iyi olabilmek için sayısal dönüşümün şart olduğunu kabullenmeli ve bunun kararının alınması gerekir.

Takımın Kurulması

Takım çalışmasında kesinlikle şirketin yönetiminden bir sponsor, sahibi v.b. olmalıdır. Sponsor istediği takımı şirketin değişik kesimlerden seçebilme serbestisi olmalıdır.

İçerideki bilginin yetersizliği dikkate alınarak, sektör ve teknoloji uzmanlığı olan harici danışmanlarla bir araya gelmelidir. Takımın boyutu aynı şekilde çok önemlidir.

Aşırı kalabalık ekipler hantal olacak, fazlasıyla küçükler ise kuruma hakim olamayacaktır. Sayı ve nitelik şirkete göre değişim gösterecektir.

Takımın kurulduğu ve amacı şirket içinde de paylaşılmalı ve herkes tarafından bilinmelidir. Belirli dönemlerde de şirket içinde paylaşımlar ve seminerlerle de aktarım yapılmalıdır.

Dijital Dönüşüm Sürecindeki Yol Haritası / Planlama

Planlama düzgün bir şekilde yapılmalıdır. Bugün ve süre sonunda varılması istenen nokta net ortaya konulmalıdır. Süre genelde 24 veya 36 ay ile sınırlı tutulmalıdır. Daha uzun sürecek uygulamalarda dikkat dağılımı ve ilgisizlik yaratacaktır.

Süre içinde hedeflerde revizeler yapılabilir, yönetimin onayıyla da devam ettirilebilir. Burada tavsiye hedeflerin şirket tarafından uygulanabilecek ve kabul edilebilir sonuç veya sonuçlar sağlamasıdır.

Yol haritasının nasıl uygulanacağı da kaleme alınmalıdır. Yol haritası tek başına yetersiz kalması sıkça görülen bir eksikliktir. Ör. gidilecek yolda neler kullanılacak, nasıl kullanılacak, destek gerektiğinde kimden istenecek v.b. dahil edilmelidir.

Uygulama; Dijital Teknolojiler

Uygulama kafaları kuma gömmeden, şirketin, sektörün ve teknolojinin gerçeklerini dikkate alarak yapılmalıdır. Gerekli durumlarda adaptasyona, rota değişime, düzenlemesine de gidilmelidir.

Şirket ve kurum çalışanların desteğini alabilmek için belirli dönemlerde paylaşımlar yapılmalıdır. Genel olarak her 3 ayda bir yapılmasında yarar var. Takım kendisini de denetleyebilecek bir ortam sağlayacaktır.

Sonuç bildirimi ve sonrası

Süre sonunda nerede başlandığını, nasıl ilerlendiğini, neler yapıldığı ve sonuçta gelinen yeni BAŞLANGIÇ hakkında bilgi verilmesiyle, yolculuğu ilk aşaması tamamlanacaktır. Neden mi başlangıç? Çünkü uygulanan değişimden sonra, devamlılık göstermeli, iyileştirmeleri yapılmalıdır.

Bunları aslında hepimiz çoktan duyduk ve biliyoruz.

Örnekler

Senelerdir yanımızda olan veya yeni başlayan bazı döngüleri paylaşmak isterim;

KAIZEN

kaizen nedir kaizen tekniği kaizen ne demek kaizen felsefesi kaizen yolu kaizen anlamı kaizen adımları kaizen araçları kaizen anlamı nedir kaizen açılımı kaizen anlayışı nedir kaizen çeşitleri kaizen çalışması kaizen çemberi kaizen çevrimi kaizen çeşitleri nelerdir kaizen çalışma örnekleri kaizen eğitimi nedir kaizen ekşi kaizen eğitimi pdf kaizen formu
Kaizen Felsefesi

Kalite Yönetim Sistemi

kalite yönetimi nedir kalite yönetimi yüksek lisans kalite yönetimi pdf kalite yönetimi eğitimi kalite yönetimi kitap kalite yönetimi sertifika kalite yönetimi sınav soruları kalite yönetimi dersi kalite yönetimi sistemi kalite yönetimi aöf kalite yönetimi aöf pdf kalite yönetimi araçları kalite yönetimi açıköğretim kalite yönetiminin amacı toplam kalite yönetimi amaçları toplam kalite yönetimi aöf toplam kalite yönetimi aşamaları toplam kalite yönetimi araçları a kalite bina yönetimi a kalite bina yönetimi kayseri kalite yönetimi birimi ne iş yapar kalite yönetimi bologna kalite yönetimi bitirme projesi kalite yonetimi birimi kalite yönetim birimi görev yetki ve sorumlulukları kalite yönetim birimi işleyiş prosedürü toplam kalite yönetimi canan çetin pdf toplam kalite yönetimi canan çetin toplam kalite yönetimi crosby aof kalite yonetimi cikmis sorular kalite yönetimi soru ve cevapları cbü kalite yönetimi kalite yönetimi çıkmış sorular kalite yönetimi çalışmaları kalite yönetim çalışmalarına ilişkin dikey ve yatay hiyerarşik yapı kalite yönetim çemberi kalite yönetim çalışmalarına ilişkin tüm dikey ve yatay hiyerarşik yapılar kalite yönetim çemberlerinin çalışana yararı aöf kalite yönetimi çıkmış sorular toplam kalite yönetimi çıkmış sorular toplam kalite yönetimi çalışanların katılımı kalite yönetimi problem çözme teknikleri kalite yönetimi ders notu kalite yönetimi doktora programı kalite yönetimi doktora programları kalite yönetimi dersi sınav soruları kalite yönetimi departmanı ne iş yapar kalite yönetimi dersi vize soruları kalite yönetimi doktora kalite yönetimi dersi içeriği kalite yönetimi el kitabı kalite yönetimi eğitimleri kalite yönetimi eğitimi istanbul kalite yönetimi endüstri mühendisliği kalite yönetimi eğitimi izmir kalite yönetimi eğitiminin amacı kalite yönetimi ekşi kalite yönetimi eğitiminin amacı nedir kalite yönetimi final soruları kalite yönetimi felsefesi kalite yönetimi formları kalite yönetimi faydaları kalite yönetimi final soruları klasik kalite yönetimi final kalite yönetiminin faydaları kalite yönetim forum kalite yönetim faaliyetleri kalite yönetiminde fmea kalite yönetimi guruları kalite yönetimi görev tanımları kalite yönetimi görevi kalite yönetim görev yetki ve sorumlulukları kalite yönetiminin gelişim süreci kalite güvence yönetimi kalite gösterge yönetimi kalite güvence yönetim sistemleri kalite gösterge yönetim rehberi toplam kalite yönetimi guruları kalite yönetimi hastane kalite yönetimi histogram kalite yönetimi hakkında bilgi kalite yönetim hedefleri kalite yönetim hiyerarşik yapi toplam kalite yönetimi hazır slaytlar toplam kalite yönetimi hangi dönemde ortaya çıkmıştır toplam kalite yönetimi hedefleri toplam kalite yönetimi histogram toplam kalite yönetimi hakkında bilgi kalite yönetimi ıso 9001 toplam kalite yönetimi ıso 9001 toplam kalite yönetimi ıso kalite yönetim sistemi ıso 9001 i kalite yönetimi i toplam kalite yönetimi kalite yönetimi ile ilgili sorular kalite yönetimi iş ilanları kalite yönetimi iç denetçi sertifikası kalite yönetimi ile ilgili soruları kalite yönetimi ile toplam kalite yönetimi arasındaki fark kalite yönetimi istanbul üniversitesi kalite yönetimi itü kalite yönetimi iso toplam kalite yönetimi japonya toplam kalite yönetimi japon kalite yönetimi konuları kalite yönetimi kursları kalite yönetimi konu anlatımı kalite yönetimi kitabı pdf kalite yönetimi kaizen kalite kontrol yönetimi kalite kontrol yönetimi sertifikası kalite kontrol yönetimi uzmanlık sertifika programı toplam kalite yönetimi kitap k toplam kalite yönetimi kalite yönetimi lisans kalite yönetiminde liderlik kalite yönetimi yüksek lisans uzaktan eğitim kalite yönetimi yüksek lisans ne işe yarar kalite yönetimi yüksek lisans ücretleri kalite yönetimi yüksek lisans ankara kalite yönetimi yüksek lisans istanbul toplam kalite yönetimi liderlik kalite yönetimi makale kalite yönetimi maaşları kalite yönetimi megep kalite yönetimi master kalite yönetimi mezunu ne iş yapar kalite yönetimi meslek kalite yönetimi market kalite yönetim mühendisi kalite yönetim müdürü görev tanımı kalite yönetim müdürü kalite yönetimi ne demek kalite yönetimi notları kalite yönetimi nasıl uygulanır kalite yönetimi neden önemlidir kalite yönetimi nasıl yapılır kalite yönetimi nedir slayt kalite yönetimi nedi kalite yönetimi nedir ekşi kalite yönetim organizasyon şeması toplam kalite yonetimi ozellikleri toplam kalite yönetimi okul raporu toplam kalite yönetimi.org kalite yönetim direktörü olma şartları kalite yönetim sistemi organizasyon şeması kalite yönetimi örnek sorular kalite yönetimi öncüleri kalite yönetimi önlisans kalite yönetimi özellikleri kalite yönetiminin önemi kalite yönetiminin özellikleri toplam kalite yönetimi özellikleri toplam kalite yönetimi öncüleri toplam kalite yönetimi örnekleri kalite yönetimi ppt kalite yönetimi prosedürü kalite yönetimi prensipleri kalite yönetimi proses nedir kalite yönetimi programı kalite yönetimi puanları kalite yönetimi problemleri kalite yönetim prensipleri nelerdir kalite yönetimi risk analizi örnek kalite yönetimi rehberi kalite yönetim risk analizi kalite yönetiminde risk analizi kalite risk yönetimi kalite risk yönetimi nedir kalite risk yönetimi eğitimi toplam kalite yönetimi rapor örneği toplam kalite yönetimi röportaj kalite yönetim sistemi risk analizi kalite yönetimi sistemleri kalite yönetimi standartları kalite yönetimi sistemleri ders notları kalite yönetimi sorular kalite yönetimi süreçleri kalite yönetimi şirket kalite yönetim şeması kalite yönetim şefi kalite yönetimi organizasyon şeması toplam kalite yönetimi şikayet kalite yönetim sistemi şartları kalite yönetim sistemleri şartları kalite yönetim sistemi şeması kalite yönetim sistemi şartlar kalite yönetimi tarihçesi kalite yönetimi test kalite yönetimi tez kalite yönetimi tezsiz yüksek lisans kalite yönetimi tezsiz yüksek lisans uzaktan eğitim kalite yönetimi tez konuları kalite yönetimi temel eğitimi kalite yönetimi uygulamaları kalite yönetimi uzmanı kalite yönetimi uzaktan eğitim yüksek lisans kalite yönetimi uzaktan yüksek lisans kalite yönetimi uzaktan eğitim tezsiz yüksek lisans kalite yönetimi uzaktan öğretim tezsiz yüksek lisans kalite yönetimi uzmanlığı kalite yönetimi uludağ kalite yönetim uzmanı ne iş yapar kalite yönetim üniversite toplam kalite yönetimi üniversite kalite yönetim sistemi üniversite kalite yönetim sistemleri ünite 6 kalite ve üretim yönetimi yüksek lisans üretimde kalite yönetimi kalite yönetimi ve kalite güvence sistemleri kalite yönetimi vize kalite yönetimi vize soruları kalite yönetimi ve kalite güvence sistemleri yüksek lisans programı kalite yönetimi ve standartları ders notları kalite yönetimi ve akreditasyon kalite yönetimi ve standartları kalite yönetimi ve kontrolü kalite yönetimi ve süreç geliştirme kalite yönetimi zor mu kaliteli zaman yönetimi kalite yönetim sistemi zorunlu prosedürler toplam kalite yönetiminin zararları toplam kalite yönetimi ne zaman ortaya çıkmıştır toplam kalite yönetimi ve z teorisi toplam kalite yönetimi tam zamanında üretim kalite yönetimi 14001 toplam kalite yönetimi 14 temel ilke toplam kalite yönetimi 14 ilke kalite yönetim sistemi 17025 kalite yönetimi 22000 toplam kalite yönetimi 2018 kalite yönetim sistemi 2015 kalite yönetim sistemi 2015 revizyonu kalite yönetim sistemi 2018 kalite yönetim sistemi 2017 sağlık kurumlarında kalite yönetimi 2 çıkmış sorular 27001 kalite yönetimi toplam kalite yönetiminin 4 aşaması 4 adımda satın almada kalite yönetimi kalite yönetimi 5s toplam kalite yönetimi 5s toplam kalite yönetimi 5n1k kalite yönetim sistemi 5s kalite yönetim sistemleri 5s 5n1k kalite yönetimi 5 kalite yonetimi 5 toplam kalite yönetimi kalite yönetiminde 6 sigma toplam kalite yönetimi 6 sigma toplam kalite yönetimi 6 toplam kalite yönetimi ve 6 sigma 6 sigma kalite yönetimi 6 sigma toplam kalite yönetimi 6 sigma ve toplam kalite yönetimi toplam kalite yönetimi 7 yeni araç toplam kalite yönetiminin 7 eski aracı toplam kalite yönetimi 8 ilkesi toplam kalite yönetiminin 8 ilkesi nelerdir kalite yönetim sisteminin 8 prensibi kalite yönetim sisteminin 8 temel prensibi 8 kalite yönetim prensibi kalite yönetimi iso 9000 kalite yönetim sistemi 9001 kalite yönetiminde iso 9000 uygulamaları kalite yönetim sistemleri 9001 toplam kalite yönetimi iso 9000 9 eylül kalite yönetimi
Kalite Yönetimi Adımları

Dijital Türkiye Programı

dijital türkiye 2019 e-ticaret raporu dijital türkiye portalı dijital türkiye fikir maratonu dijital türkiye yol haritası dijital türkiye giriş dijital türkiye nedir dijital türkiye haritası dijital türkiye 2019 dijital türkiye 2019 raporu dijital türkiye platformu dijital akademi türkiye klinikleri türkiye dijital ajanslar türkiye dijital bankacılık dijital baskı türkiye dijital türkiye sanayi bakanlığı dijital para borsası türkiye roland dijital baskı türkiye distribütörü türkiye dijital para borsaları monopoly türkiye dijital bankacılık dijital kumbara türkiye iş bankası türkiye dijital cüzdan dijital çağda türkiye için fırsat arayışları işimizin geleceği dijital çağda türkiye'nin yetenek dönüşümü dijital türkiye digitürk türkiye dijital dönüşüm yol haritası türkiye dijital dönüşüm türkiye dijital dönüşüm ofisi türkiye dijital dönüşüm derneği dijital dergi türkiye klinikleri dijital ekonomi türkiye e devlet dijital türkiye türkiye dijital oyunlar federasyonu dijital takograf fiyatları türkiye türkiye finans dijital bankacılık türkiye finans dijital ge digital türkiye dijital hastane turkiye 2018 türkiye dijital haber raporu türkiye dijital reklam harcamaları dijital türkiye projesi yol haritası dijital türkiye projesi kapsaminda kamu hizmetlerinin dönüşümü turkiye dijital imza türkiye için dijital dönüşüm hareketi türkiye dijital karasal yayın dijital sim kart türkiye türkiye dijital saat kaç dijital türkiye maratonu türkiye dijital medya digital marketing turkiye digital marketing türkiye türkiye dijital yayına ne zaman geçilecek dijital türkiye version 1.0 nedir türkiye'nin dijital parası türkiye'nin dijital yol haritası türkiye'nin dijital bankası türkiye'nin dijital havayolu türkiye'nin dijital havayolu pegasus türkiye dijital oyun sektörü yeni türkiye digital ofisi yeni türkiye digital ofisi ekşi dijital türkiye programı türkiye dijital para türkiye dijital platformlar türkiye dijital parası dijital türkiye raporu türkiye dijital radyo türkiye dijital radyo yayını iab türkiye dijital reklam harcamaları 2018 iab türkiye dijital reklam harcamaları 2017 iab türkiye dijital reklam harcamaları türkiye dijital saat dijital sim türkiye türkiye dijital sinema dijital led duvar saati türkiye dijital türkiye tv dijital trend türkiye carel dijital termostat türkiye digital trend turkiye dijital bölünme olgusu ve türkiye üzerine bir uygulama dijital türkiye v1.0 dijital türkiye v1.1 türkiye dijital vergi dijital dönüşüm ve türkiye dijital oyunlar ve türkiye türkiye dijital yayın dijital radyo yayını türkiye dijital türkiye platformu dijital türkiye yol haritası dijital türkiye 2019 dijital türkiye 2019 e-ticaret raporu dijital türkiye klinikleri dijital türkiye saati dijital türkiye projesi yol haritası dijital türkiye projesi digital türkiye ansiklopedisi dijital türkiye digitürk dijital akademi türkiye klinikleri türkiye dijital tekstil arşivi dijital bankacılık türkiye dijital baskı türkiye dijital para türkiye borsası dijital türkiye sanayi bakanlığı roland dijital baskı türkiye distribütörü dijital kumbara türkiye iş bankası türkiye dijital dönüşüm yol haritası türkiye dijital dönüşümün neresinde türkiye dijital dönüşüm derneği dijital pazarlamanın türkiyedeki yeri idc türkiye dijital dönüşüm ödülleri türkiye'deki dijital kütüphaneler carel dijital termostat türkiye distribütörü dijital ekonomi türkiye e-damla.com türkiyenin dijital eğitim platformu dijital takograf fiyatları türkiye türkiye finans dijital bankacılık türkiye finans dijital ge digital türkiye dijital türkiye haritası türkiye dijital harita dijital hastane turkiye türkiye dijital reklam harcamaları 2018 türkiye dijital haber raporu türkiye dijital imza dijital türkiye haritası indir digital türkiye ansiklopedisi indir türkiye için dijital dönüşüm hareketi i-life digital türkiye türkiye dijital kütüphane dijital sim kart türkiye dijital marketing türkiye dijital mikroskop türkiye türkiye dijital medya digital marketing turkiye türkiye dijital yayına ne zaman geçilecek türkiye'nin dijital parası türkiye'nin dijital yol haritası türkiye'nin dijital ekonomiye dönüşümü türkiye'nin dijital havayolu türkiye'nin dijital karnesi türkiye'nin dijital dönüşüm yol haritası türkiye'nin dijital televizyon platformları türkiye dijital oyun sektörü türkiye dijital okuryazarlık yeni türkiye digital ofisi yeni türkiye dijital ofisi ekşi dijital para türkiye dijital pazarlama türkiye türkiye dijital platformlar türkiye dijital parası digital planet turkiye dijital türkiye raporu türkiye dijital radyo türkiye dijital radyo yayını türkiye dijital reklamcılık iab türkiye dijital reklam harcamaları 2017 iab türkiye dijital reklam harcamaları 2018 iab türkiye dijital reklam harcamaları dijital sinema türkiye digital signage turkiye dijital led duvar saati türkiye dijital trend türkiye türkiye dijital tv dijital takograf türkiye carel dijital termostat türkiye dijital bölünme olgusu ve türkiye üzerine bir uygulama dijital dönüşüm ve türkiye dijital oyunlar ve türkiye dijital çağ ve türkiye vestel dijital türkiye türkiye dijital yayın dijital radyo yayını türkiye türkiye'nin sanayi devrimi dijital türkiye yol haritası sayısal dönüşüm nedir analog sayısal dönüşüm sayısal elektronik dönüşümler sayısal mf 3 dönüşümü iletişim ve sayısal dönüşüm nedir geri dönüşüm sayısal veriler sayısal kontrol z dönüşümü z dönüşümü sayısal kontrol
Dijital Türkiye Programı

Özünde hepsinin ortak kullandığı ifade, devamlı geliştirme ve iyileştirme yapılması, bir döngüden söz edilmektedir.

Son Söz; Dijital Dünya

Sayısal dönüşüm yaşantımızın bugünün gerçeğidir. Olmadan rekabette geriye düşeceğimiz gibi, insanlarımızın çalışma ve hayat kalitesi düşer, atılımları yapmakta gecikir ve başkaların çözümlerine mecbur kalırız.

Kendi yönteminizi istediğiniz için siz seçin, zorunluluktan dolayı yola çıkmayın.

Gökhan Yanmaz

İstanbul / Şubat 2019

Yazar: Gokhan Yanmaz1 YorumKategori: Köşe Taşı İçeriklerimiz, MakalelerEtiketler: dijital dönüşüm, sayısal dönüşüm türkiye dijital yol haritası



Bugün Arabayla Çıkmasak mı?

Okunma Süresi: 7 Dakika Yazar: Gokhan Yanmaz Güncelleme: Şubat 8, 2020 18:12Yorum yapın Kategori: Makaleler, Nesnelerin İnterneti Etiketler: akıllı park, araba masrafı, araç, IoT, israf, park masrafı, tasarruf, yakıt israfı

Abone ol


Bunu sanırım büyük şehirlerde yaşayanlarımız pek çok kez söylediği bir cümledir. Özellikle yolda geçen süre, diğer sürücüleri alışkanlıkları, park yeri bulamam ve benzeri düşünceleri devamlı olarak aklımızdan çıkmamaktadır.

Peki bunun en sıkıntılı noktası benim için hep “park etme”konusunu olmuştur. Hani çıktık evden, bu sefer nereye bıraksak aracı? Sokağa bıraksak, güvenli mi? Otopark veya yollardaki resmi park yerlerinde boş yer var mıdır? AVM otoparklarında bile ciddi zaman kaybı yaşanmakta ve arayışlar bir türlü son bulmamaktadır.

Park yeri için harcananlar….

Belki sadece zaman diyen çıkabilir, kimisi uzantısı olanyakıt tüketimi ve hava kirliğini de düşünebilir.

Libelium (www.libelium.com) tarafından yayınlanan “Akıllı Park IoT Çözüm” kısa raporunda ifade edildiği gibi, trafikte park yeri aramak için günde ortalama 10 dk. harcanmaktadır. İBB tarafından yapılan bir istatistik çalışmada bunun İstanbul için 12 dk. ya çıktığını göstermektedir.

Günlük 10 dk.bile olsa, yıllık bazda 3.650 dk / 61saat / 2,5 gün harcamaktadır! Yurtdışındaki değerler de bundan aşağıya kalır değil. Tabi bunu bir defa değil de pek çok kez yapmak zorunda kaldığımızda ömrümüzden günler çalınmaktadır.

Bu süre boyunca yapılan yakıt harcaması, havaya salınan CO2ve hava kirliliği de cabası.

Harcanan yakıt miktarı

Bunun için temel veri ne yazık ki bulamadım. Basitmatematiksel denklemlerle yanıt bulmaya çalıştım.

Bir araç park yeri ararken ortalama 40 km/saat kullandığını, 5lt/100 km ve ortalama CO2 salınım ise 132 gr/km esas alınabileceği 25 Eylül2017 de kabul edilen “Sakarya şehri için dış ve iç yönlendirmeli rezervasyon tabanlı otopark yönetim sistemi tasarımı ve sistem başarımı” Sakarya Üniversitesinden Metin Varan ve Ceylan Karakuş ın çalışmasını dikkate aldım.

10 dk olarak kabul edeceğimiz park yeri arama süresince, günlük ortalama ile 6,7 km yol alınmaktadır. Kullanılan yakıt miktarı ise yaklaşık 0,33 lt olmaktadır. Ortalama yakıt fiyatları Eylül 2018 de 6,30 – 6,90TL arası değişmektedir. En düşük değeri ele alırsak (motorin / dizel fiyatı) 2 TL / gün, yani araç başına yıllık 730 TL harcanır.

İBB nin 2016 verilerine göre İstanbul da toplam araç sayısı 4 Milyon ve bunu 2,6 Milyon u ise otomobil kullanıcısıdır. Yıllık park alanı aramak için harcanan bedel çok çarpıcı 1,9 Milyar TL yi bulmaktadır. Yabancı para biriminde ifade etmek istersek, İstanbul da park yeri bulmak için günlük harcanan sadece 10 dk, ekonomiye 250 Milyon Euro / 290 Milyon Dolar yük getirmektedir.

Türkiye geneline bakıldığından TÜİK verilerine göre 2018 Nisan ayında toplam 12.130.000 otomobile ile park yeri arama için geçen süre günlük 10 dk bile olsa harcanan yakıt eşdeğer bedeli 8,8 Milyar TL (1,2 Milyar Euro/1,3 Milyar Dolar) ye ulaşmaktadır.

Havamız ne kadar kirlenmektedir?

Harcanan rakamın boyutu yanında kirlilik de dikkate değer.6,7 km de açığa çıkan ortalama 132 gr/km de 884,4 gr / araç başına. 12.130.00 otomobil ile bu değer 10.700 ton CO2 olarak görülür. İstanbul buna katkısı ise 2.300 ton CO2 olmaktadır.

İngiltere de yayınlanan “The Guardian” ın 13 Ağustos 2018tarihli yazısına göre, CO2 in bir tonu Avrupa da 18 Euro değer bulmaktadır. Henüz resmi olarak borsa kurulmamış olsa bile, park etmenin karbon emisyon değeri uluslararası piyasalarda İstanbul için 41.400 Euro, Türkiye geneli için ise 192.600 Euro değer görmektedir.

Şubat 2017 de İSBAK tarafından düzenlenen “Akıllı Şehir İstanbul” Çalıştayları sırasında Türkiye de ortalama tüketilen kişi başına karbon miktarı 1.757 ton olarak ifade edilmektedir. Park yeri için yapılan emisyon İstanbul için 23 haneye, Türkiye genelinde ise yaklaşık 110 hanenin karbon emisyonuna denktir.

Ne yapılabilir?

“En iyisi araba kullanmamak” seslerini duyuyor gibiyim. Ne yazık ki İstanbul gibi metropollerde henüz toplu taşıma Avrupa seviyelerinde ve konforuna ulaşmış değil, hem her yerden kolayca binilemiyor ve aşırı kalabalıktan olmaktadır. Yazın özellikle çekilmemektedir.

Diğer bir alternatif ise İSPARK tarafından başarılı bir şekilde başlatılan mobil uygulamanın geliştirilmesini örnek verebilirim.Geçtiğimiz aylarda park yeri bulabilir miyim endişesiyle uygulamayı kullandım.Hem doğru çıktı hem de kullanımı oldukça kolay oldu. Park yerlerini ve anlık doluluk (!) durumlarını göstermektedir. Anlık dediğime lütfen dikkat edin, park yerleri dolma alışkanlığını göstermektedir.

Bu uygulama da henüz (benim bildiğim kadarıyla) park yeri rezervasyonu yapılmamaktadır. Eklenmesi durumunda ise çok ciddi bir katma değer, hatta şehire ek bir gelir kapısı olacaktır.

Akıllı Park Çözümleri

Rezervasyon uygulamasını yapabilmek için elbette yeni uygulama ve teknolojilere gerek duyulmaktadır.

IoT tabanlı akıllı park çözümleri burada ciddi bir avantaj sağlayacaktır. Gömülü veya yüzeye monte edilen çözümleri araçların varlığını algılamakta ve bağlandıkları haberleşme çözümü ile merkeze veri iletmektedir.Bilgiler de sonra mobil uygulamaya aktarılır.

Aslında buraya kadar İSPARK ın uygulaması ile aynı. Buna rezervasyon seçeneği de eklenmelidir. Rezervasyon ilk aşamalarda ancak kapalı alanlarda veya “kapalı iz” / alan yapısında kullanılabilir.

Sokak park alanlarında bunun uygulanması pek mümkün olmayacaktır(bir süreliğine). Haberleşme teknolojisi ise çok çeşitlidir. Daha önceki yazılarımda LPWAN içinde çözülmesi en uygun olacağını ifade etmiştim.

Peki park alanından hatalı park edenler, birden fazla araçlık yeri kapatanlara da bir çözüm yok mu? Var aslında, yere uygulanan park çözümlerin burada da bir artısı var.

Hatalı park eden, çizgi üzerine park eden, birden fazla araçlık yeri kapatan araçlar v.b. ek ücret, bir nevi CEZA uygulanabilir. Sanırım içimizde herhangi birisinin ceza ödemek durumunda kalırsa park alışkanlıklarına dikkat etmeye başlayacaktır.

Türkiye de bazı denemelerin yapıldığını hatırlıyorum, ama neden devamı gelmedi veya uygulanamadığı konusunda yeterince bilgi sahibi değilim.

Park yeri beğenirken, yeniden düşünelim

Yukarıdaki bulgulardan sonra artık park yeri beğenme kkonusunda eskisi kadar seçici olmayacağım kesin. Tekil kullanıcı olarak her ne kadar yıllık 2,5 gün ve 730 TL lik bir harcama olsa bile, ülke için inanılmaz bir gelir kaynağı olduğu bir gerçektir.

Elbette rakamlar sıfırlanamaz, ancak sadece %10 luk bir azaltma bile İstanbul da 190 Milyon TL lik bir tasarruf sağlamaktadır (Türkiye genelinde bu rakam 880 Milyon TL olur).

Akıllı park sistemleri için yapılacak olası yatırım miktarı kendisini çok rahatlıkla finanse edebilir ve çok kısa sürede de kendini geriye ödeyebilir (park yeri ücretleri v.b. ile).

Açıkçası olanaklar dahilinde toplu taşıma kullanabilirseniz, vazgeçmeyin, hatta benim gibi bisikletle yol almaya çalışın, sağlığınız da yerine gelir.

Gökhan Yanmaz

İstanbul / Eylül 2018

Yazar: Gokhan YanmazYorum yapınKategori: Makaleler, Nesnelerin İnternetiEtiketler: akıllı park, araba masrafı, araç, IoT, israf, park masrafı, tasarruf, yakıt israfı



  • Go to page 1
  • Go to page 2
  • Go to Next Page »

Birincil kenar çubuğu

Sosyal Hesaplarınızda Bize de Yer Verin!

+30.000 okuyucumuza teşekkür ederiz. Siz de aramıza katılarak ekosisteme katkıda bulunun...

Eposta adresinizi paylaşmak istemiyor musunuz? Size uygun platformlar için ↓↓↓

  • Facebook
  • Google+
  • Instagram
  • LinkedIn
  • Medium
  • Pinterest
  • RSS
  • StumbleUpon
  • Tumblr
  • Twitter
  • YouTube

En’ler

  • Tek ve Çok Zamanlı Tarife Nedir?
  • Elektrik Faturası Açıklamaları

Köşe Taşı İçeriklerimiz

OSOS ile Sayaçtan Hangi Veriler Toplanabilir? - Akıllı Şebeke mi OSOS mu? akıllı şebekeler akıllı şebeke nedir akıllı şebeke uygulamaları akıllı şebekeler pdf akıllı şebekeler makale akıllı şebekeler fuarı akıllı şebeke sistemleri akıllı şebekeler tez akıllı şebekeler kitap

Akıllı Şebeke Mi, Yoksa OSOS mu?

Copyright © 2022 - akillisebekeler.com | Yeni Nesil Akıllı Teknolojiler -Giriş