akillisebekeler.com

Yeni Nesil Akıllı Teknolojiler

Buradasınız : Ana Sayfa / Arşivleri edaş

edaş

TEDAŞ’ın Tarihi ve Günümüzdeki Konumu

Okunma Süresi: 9 Dakika Yazar: Güncelleme: Yorum yapın Kategori: Sektör Etiketler: , , ,

Abone ol

Elektrik enerjisi dağıtım sektöründe birçok kamu kurumu ve özel şirket faaliyet göstermektedir ve elektrik enerjisi dağıtım sektörü birden fazla sektör için-elektromekanik, kablo, bakır, trafo, elektrik pano, bilgi teknoloji gibi sektörler- lokomotif sektörlerden birisidir diye tanımlamak yanlış olmayacaktır.

Elektrik enerjisi sektöründe yer alan özel sektör firmalarının faaliyetlerinin, ürünlerinin veya hizmetlerinin bilinirliği, kamu kuruluşlarının görev ve faaliyetlerine nazaran daha fazla olduğu söylenebilir.

Özel sektör şirketlerinin; gerek PR(public relation) çalışmalarının getirdiği bilinirlik gerekse kariyer ve maddi beklentiler yönünden özel sektörün daha geniş imkanlar sunduğuna dair olan inanç bu şirketleri özellikle genç mühendis adayların nezdinde kamu kuruluşlarının bilinirliğinden bir adım ileridedir demek yanlış olmayacaktır.

Akıllı Şebekeler olarak, TEDAŞ ile başlayan yazı serimiz sektörde yer alan diğer kamu kuruluşlarının yazıları ile devam edecektir. TEDAŞ nedir, tarihçesi nedir, hangi faaliyetlerde bulunur vb gibi sorulara yazımız içerisinde cevap bulabileceğinizi umuyoruz.

Bu kuruluşlar içerisinde TEDAŞ (Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.)’ın önemli bir yeri vardır. TEK(Türkiye Elektrik Kurumu) zamanından kalan bir mirası taşımasının haricinde sokaktaki vatandaşa elektrik dağıtımı denildiği zaman ilk akla gelen isimlerden birisidir TEDAŞ. 

Türkiye Elektrik Kurumu (TEK)

Hem bu bilinirliğin vermiş olduğu popülarite hem de tarihsel olarak TEK(Türkiye Elektrik Kurumu)’ten gelen sorumluluğu ileTEDAŞ’ın önemi yadsınamaz.

20.YY’ın ilk çeyreğinde Türkiye elektrik ile tanışmış ve 1970yılına kadar dağınık bir yapıda olan elektrik üretim, iletim, dağıtım ve satış faaliyetleri TEK bünyesine alınarak bir bütünlük sağlanmıştır.

1993 yılında daha etkin ve sürdürülebilir bir piyasa oluşturmak amacıyla TEK; Bakanlar Kurulunun 12.08.1993 tarih ve 93/4789 sayılı Kararı ileTEAŞ(Türkiye Elektrik Üretim-İletim A.Ş.) ve TEDAŞ adı altında iki ayrıİktisadi Devlet Teşekkülü olarak yeniden yapılandırılmıştır. 1994 yılında ise TEDAŞ tüzel kişiliğine haiz olmuştur.

TEDAŞ 02.04.2004 tarih ve 2004/22 sayılı Özelleştirme YüksekKurulu Kararı ile, elektrik dağıtım işletmelerinin yeniden yapılandırılması amacıyla özelleştirme kapsam ve programına alınmıştır.

Türkiye, 21 ayrı elektrik dağıtım bölgesi yeniden belirlenerek; anonim şirketi(EDAŞ) bölgesine ayrılmış ve 31.08.2013 tarihi itibariyle EDAŞ’lar ile TEDAŞ arasında hisse devri sözleşmeleri tamamlanmıştır.

2013 yılının 3. çeyreği itibariyle tamamlanan özelleştirme sonrasında TEDAŞ Genel Müdürlüğü varlığını korumuş olup; Özelleştirme YüksekKurulunun, 25/04/2017 tarihli ve 2017/12 sayılı Kararı ile Türkiye ElektrikDağıtım A.Ş. özelleştirme kapsam ve programından çıkartılarak eski statülerine iade edilmiştir.

14.02.2018 tarih ve 30332 sayılı Resmî Gazetede TEDAŞ’ın mevcut ana statüsü yayımlanmıştır. İlgili tarih ve sayılı Resmî Gazete Madde-5’te TEDAŞ; Teşekkül olarak tanımlanmıştır.

Hukuki bünyesi:

  1. TEDAŞ; tüzel kişiliğe sahip, faaliyetlerinde özerk ve sorumluluğu sermayesiyle sınırlı bir İktisadi DevletTeşekkülüdür.
  2. Teşekkül: 6446 sayılı Kanun, 233ve 399 sayılı KHK ve bu Ana Statü hükümleri saklı kalmak üzere özel hukuk hükümlerine tabidir.
  3. Teşekkülün merkezi Ankara’dadır ve ilgili olduğu Bakanlık, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığıdır.

Türkiye Elektrik Dağıtım Aş (TEDAŞ)’ın amacı ve faaliyetleri, ilgili Resmî Gazetede yer alan Madde-6’da belirtilmiştir.

Madde-6 kapsamında:

  1. Teşekkülün amacı: Devletin genel ekonomisine ve politikasına uygun olarak verilen görev ve/veya yetkiler kapsamında elektrik dağıtım şirketlerinin faaliyetlerinin, hizmet kalitesi ve müşteri memnuniyeti çerçevesinde kontrolünü, denetimini, proje onay ve tesis kabulünü, kamulaştırma işlemlerini yapmak ve koordinasyonunu sağlamak, gerektiğinde elektrik enerjisinin dağıtım faaliyetlerini kârlılık ve verimlilik ilkesi çerçevesinde ticari, ekonomik ve sosyal gereklere uygun biçimde yürütmek, dağıtım varlıklarını işletmek veya işletme hakkını devretmektedir.
  2. Teşekkül yukarıda belirtilen amacı gerçekleştirmek üzere aşağıdaki faaliyetleri yürütür:
  3. İlgili mevzuat çerçevesinde elektrik dağıtım tesisleri için gerekli kamulaştırma işlemlerini yapmak,
  4. Genel aydınlatma ile ilgili verilen görevleri yapmak,
  5. Bakanlıklar, ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından verilecek denetim görevlerini bedeli karşılığında yapmak,
  6. 4/12/1984 tarihli ve 3096 sayılıTürkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların Elektrik Üretimi, İletimi, Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun ile 24/11/1994tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun kapsamında özel hukuk tüzel kişileri tarafından devralınıp işletilen dağıtım bölgeleri dâhilinde dağıtım tesislerinin maliki sıfatıyla, İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi ile belirlenen esaslara göre gerekli iş ve işlemleri yapmak,
  7. Dağıtım şirketlerinin operasyonel şebeke ve yatırım faaliyetlerini; gereklilik, öncelik ve karakteristik yönünden denetleme ile ilgili işlemler yapmak,
  8. Gerektiğinde ve/veya görev verildiğinde yurt içi ve/veya yurt dışında elektrik dağıtım faaliyetleri yapmak veya yaptırmak,
  9. Hizmet kalitesi ve müşteri memnuniyetini arttırmak için gerekli ARGE çalışmaları yapmak ve yeni performans kriterleri belirlemek,
  10. Proje kontrol ve onay, geçici ve kesin kabul işlemleri vb. konuları bedeli karşılığında yapmak,
  11. 2/8/2013 tarihli ve 28726 sayılıResmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasasında Dağıtım ve Tedarik Lisanslarınaİlişkin Tedbirler Yönetmeliği kapsamında verilecek görevleri yapmak,
  12. Laboratuvar ve eğitim tesisleri kurmak, dağıtım şebekesinde kullanılacak malzeme ve teçhizat şartnamelerini hazırlamak, şebekede kullanılacak malzeme veya teçhizat uygunluk değerlendirmesine ilişkin belgelendirme sürecini yürütmek ve tüm bunlarla ilgili belge/sertifika verme işlemlerini yapmak,
  13. Yurt içi ve yurt dışında şirket kurmak, şirkete ortak olmak veya şirketlerle işbirliği yapmak,
  14. Ulusal ve uluslararası dağıtım şirketlerine enerji danışmanlığı ve mühendislik faaliyetleri yapmak,
  15. Faaliyetleri ile ilgili belgeler/sertifikalar ve lisanslar almak ve/veya vermek,
  16. Ulusal ve uluslararası alanda kamuya ve özel sektöre her türlü eğitimleri vermek ve belgelendirmek, sertifika, mesleki yeterlilik yetki belgelerini tanzim etmek, gerektiğinde bu işlemlerle ilgili hizmet alımı yapmak,
  17. Dağıtım şirketlerinin talep etmesi halinde bedeli karşılığında her türlü destek hizmetini vermek,
  18. Enerji sektöründe oluşan yıllık verileri değerlendirerek, yıllık veri ve istatistik kitabını hazırlamak,
  19. Birim fiyat kitabını hazırlamak,
  20. Faaliyet konuları ile ilgili etüt, planlama ve projeleri yapmak ve yaptırmak, buna bağlı olarak, tesislerin ve sistemlerin kurulmasını sağlamak,
  21. Faaliyet konularını gerçekleştirmek üzere diğer gerçek ve tüzel kişilerle işbirliği ve koordinasyon faaliyetlerini yapmak,
  22. Bakanlık merkez teşkilatı ile bağlı, ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşların faaliyetleri ile ilgili olarak mevcut ve ileride doğabilecek, e-Devlet uygulamalarıyla da doğrudan ilgili bulunanBilgi Teknoloji (BT) ve Operasyonel Teknoloji (OT) ile ilgili her türlü siber güvenlik, sistem, yazılım, donanım, cihaz, lisans, patent, hak, proje ve benzeri diğer çalışmalarının yapılması/yaptırılması ve bunlarla ilgili bedeli mukabili kullandırılması,
  23. Faaliyet konuları ile ilgili her türlü mal ve hizmetleri yurt içinden ve yurt dışından tedarik etmek,
  24. Faaliyet konuları ile ilgili olarak gerekli sistem ve makine teçhizat konularında araştırma-geliştirme çalışmaları yapmak, yurt içi imkânlarını göz önüne alarak gerektiğinde bunları imal etmek veya ettirmek,
  25. Faaliyet konuları ile ilgili menkul ve gayrimenkuller ile her türlü ayni ve fikri hakları tasarruf etmek, menkul ve gayrimenkul satmak, satın almak, kiralamak ve kiraya vermek,
  26. Dağıtım varlıklarının sigortalanması ve güvence altına alınması ile ilgili faaliyetlerde bulunmak,
  27. Faaliyetlerini gerçekleştirirken hizmet alımı yapmak,
  28. 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile ilgili mevzuat ile verilen ve verilecek olan diğer görevleri yapmak ve yükümlülükleri yerine getirmek,
  29. Faaliyetlerinin gerektirdiği diğer mevzuattan kaynaklanan işleri yapmak.
  30. Teşekkül yukarıda belirtilen amaç ve faaliyetlerini doğrudan doğruya merkez ve bağlı şirket, bölge müdürlükleri veya belirlenecek diğer birimler eliyle yapabilir ve/veya üçüncü şahıslar aracılığı ile yerine getirilir.
  31. Bu maddenin ikinci fıkrasının (c)bendindeki yapılan faaliyetler için bedel alınması uygulaması 2019 yılı başından itibaren başlar.

Yukarıda belirtildiği üzere Madde-6 ile TEDAŞ Ana Statüsü’nün birinci kısmına ilişkin açıklamalar tamamlanmıştır.

Türkiye Elektrik Dağıtım Aş (TEDAŞ) Faaliyet Alanları

14.02.2018 tarih ve 30332sayılı Resmî Gazate’de iki kısımdan oluşan TEDAŞ’ın ana statüsü tanımlamasındaİkinci Kısım’da teşekküle ilişkin aşağıda yer alan maddelerin açıklaması yeralmaktadır.

Bu yazı kapsamında TEDAŞ’ın faaliyet konularına ağırlık verilmesi sebebiyle aşağıdaki konular için ilgili Resmî Gazete’ye bakılması daha sağlıklı olacaktır.

  1. Teşekkülün organları,
  2. Teşekkülün yönetim kurulunun toplanması,
  3. Teşekkülün Genel Müdürlüğü,
  4. Müesseseler, Bağlı Ortaklıklar ve İştirakler
  5. Mali Hükümler, Tasfiye ve Denetim

TEDAŞ’ın tarihi geçmişini ve bu yazının yayımlandığı tarih itibariyle amaç ve faaliyet konularını 14.02.2018 tarih ve 30332 sayılı Resmî Gazete temel alarak açıklanmıştır.

Kaynakça:

  1. T.C. Resmî Gazete Resmî Web Sitesi
  2. T.C. Devlet Personel BaşkanlığıResmî Web Sitesi
  3. TEDAŞ Resmî Web Sitesi
  4. TEİAŞ Resmî Web Sitesi
  5. EPDK Resmî Web Sitesi

TAŞ 2023 Nedir?

Okunma Süresi: 12 Dakika Yazar: Güncelleme: Yorum yapın Kategori: Akıllı Sayaçlar, Köşe Taşı İçeriklerimiz Etiketler: , , , , , ,

Abone ol

Taş 2023 kapsamında ülkemizde edaşların mevcut olgunluk seviyelerine ve 2023 yılına kadar hedeflenen olgunluk seviyeleri hakkında raporlar, testler ve öneriler içermektedir. Taş 2023 ile akıllı şebekeler yol haritası belirlenecek olup, Taş 2023 enerjide dijital dönüşüm için gerekli altyapı araştırmalar yapılmaktadır.

Neden Yapılıyor?

Ülkemizde 20 Şubat 2001 tarihinde kabul edilen 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Yasası ile elektrik sektöründe piyasa modeline geçilmesini takip eden dağıtım özelleştirmeleri 2013 yılında tamamlanarak elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için yasal alt yapı hazırlanmıştır.

Özelleştirme sürecinin 2008-2013 yıllarını kapsayacak şekilde uzaması, dağıtım şirketlerinin akıllı şebeke olgunluk seviyelerinin farklılaşmasına yol açmıştır. Üçüncü uygulama döneminin başlangıcı olan 2016 yılından itibaren bazı şirketler kapsamlı Gözetleyici Kontrol ve Veri Toplama Sistemi (“SCADA”) ile Otomatik Sayaç Okuma Sistemini (OSOS) devreye sokmuş ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tabanlı kesinti yönetim sistemlerini kurmaya başlamışken, bazı bölgelerin henüz bu konularda ihale aşamasına dahi gelmediği bilinmektedir.

Farklı olgunluk seviyesinde bulunan dağıtım şirketlerinin nihai halde 2035 yılına kadar aynı olgunluk seviyesinde buluşturulması adına ELDER – AF Mercados ile TAŞ 2023 Danışmanlık projesini başlatmıştır. Proje kapsamında “Akıllı Şebeke Yol Haritası” iş adımları 2023’e kadar kısa ve orta, 2035’e kadar ise uzun dönem olacak şekilde planlanacaktır.

TAŞ 2023 Edaş Olgunluk Seviyeleri ve 2023 e gelindiğinde edaşların olması gereken olgunluk seviyeleri
Elektrik Dağıtım Şirketlerinin Dijital Olgunluk Seviyeleri

Akıllı Şebeke Yönetimi

Teorik olarak sonsuz sayıdaki üreticinin, iletim ve dağıtım şebekesinin, depolama sistemlerinin ve tüketicilerin ortak bir bilişim ve haberleşme teknolojisi üzerinden entegrasyonu anlamına gelmektedir.

Akıllı şebeke yönetimi dağıtım şirketlerinde şebeke, şebeke modeli ve iş süreçleri yönetimi gibi faaliyetleri ve bu faaliyetlerin yürütülmesinde kullanılan OT ve BT sistemlerini tanımlamaktadır.

Dağıtım şirketleri, bu yeni sistemde bir nevi “hava trafik kontrol” merkezinin yöneticisi pozisyonundadır. Üretim, şebeke ve tüketiciler arasındaki karmaşık etkileşimi yönetmektedir.

Akıllı şebeke yönetimi ana başlığı temel olarak şu kavramları içermektedir:

  1. Gelişmiş Şebeke İzleme, Yönetim ve Kontrol Sistemleri
    • SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition): Dağıtım yönetim sistemi ile saha donanımları arasındaki bağlantıyı gerçek zamanlı olarak sağlar.
    • Gelişmiş Dağıtım Yönetim Sistemi (ADMS: Advanced Distribution Management System); Elektrik dağıtım şebekesinin dinamik olarak kontrolünü sağlar.
    • Kesinti Yönetim Sistemi (OMS: Outage Management System);
    • Dağıtık Enerji Kaynakları Yönetim Sistemi (DERMS: Distributed Energy Resource Management System)
    • Dağıtım Merkezi Otomasyonu
    • Fider Otomasyonu
    • Diğer İzleme/Ölçme Sistemleri
  2. Coğrafi Bilgi Sistemleri
  3. BT Sistemleri
    • Çağrı Merkezi
    • İşgücü Yönetim Sistemi
    • Müşteri Bilgi Yönetim Sistemi
    • Kurumsal Kaynak Yönetimi
    • Diğer Kurumsal BT Sistemleri

Haberleşme Altyapıları

Şebeke bileşenleri ile diğer tüm teknolojik sistemler arasındaki etkileşimin haberleşme altyapıları ile sağlanması, haberleşme altyapılarını akıllı şebeke kavramının en önemli bileşenlerinden biri haline getirmektedir.

Akıllı şebeke yatırımlarının ve projelerinin başarılı olması için ilk ve temel kriterlerden biri, doğru tasarlanmış bir haberleşme ağı ve uygun bir sistem mimarisidir.

Doğru haberleşme teknolojisini seçimi ise bu başarının temel unsurudur.

Akıllı şebeke haberleşme katmanları;
  • Güç sistemi katmanı,
  • Akıllı şebeke izleme, kontrol ve yönetim fonksiyonlarını sağlayan kontrol katmanı,
  • İki yönlü iletişimi sağlayan haberleşme katmanı,
  • Veri gizliliği, bütünlüğü ve kimlik doğrulama gibi gereksinimleri karşılayan güvenlik katmanı,
  • Mevcut ya da yeni bilgi altyapılarının üzerinde çalışacak akıllı şebeke uygulamalarını tanımlayan uygulama katmanı
Taş 2023 çerçevesinde Sayaç Haberleşem Topolojisi ile akıllı şebekelerde sayaç haberleşmesi nasıl yapılıyor.
Akıllı Sayaç Topolojisi

Akıllı sayaçlardan oluşan grup üzerinden akan veri komşu ağı ile taşınarak OG/AG trafosu noktasındaki veri konsantratörleri tarafından toplanmaktadır. Toplanan bu veri Dağıtım Operatörünün ya da Bağımsız Sayaç Verisi Yönetim Şirketinin veri merkezine geniş alan ağı ile taşınmaktadır. Bu verilerin yorumlanması, sayaç yönetimi, uzlaştırma yönetimi, tahakkuk yönetimi gibi süreçler bu merkezdeki MDM (Meter Data Management/Sayaç Veri Yönetimi) yazılımının çeşitli modülleri vasıtası ile yapılmaktadır.

Local Haberleşme

Burada farklı katmanlarda kullanılan haberleşme ortamı (communication media), protokoller ve servisler tasarımdan tasarıma ve bölge şartlarına göre değişiklik gösterebilmektedir. Örneğin LAN/HAN katmanında PLC, Ethernet, Z-Wave, Bluetooth, ZigBee, Wi-Fi gibi alternatiflerin tamamı için çeşitli çözümler sunulmaktadır. Aynı şekilde NN ve WAN katmanında da kablolu (PSTN, xDSL, PLC, Koaksiyel Kablo, Karasal/Telekom Hattı, Fiber optik gibi) ya da kablosuz (Wi-Max, 2G/3G/4G Mobil Ağlar, CDMA, RF) altyapılı çözümleri görmek mümkündür. Bknz;  RS-485 İle Enerji İzleme

Özellikle dağıtım şebekelerinde uygun haberleşme altyapılarının eksikliğinden dolayı, mevcut şebeke işletmeciliği; şebekedeki dinamik değişimlerle ve sistemin durumuyla ilgili gerçek zamanlı bilgiden yoksun ya da sınırlı bir bilgiyle yapılmaktadır. Eksik bir durumsal farkındalık ile açık-döngü mantığında gerçekleştirilen şebeke işletmeciliği, sık rastlanan kesintilere yavaş müdahaleler nedeniyle hizmet kalitesinde sorunlara yol açmaktadır.

Mevcut elektrik şebekesini daha güvenilir, etkin, güvenli ve verimli hale getirme ihtiyacı vardır. Bu da yeni nesil elektrik şebekesi, başka bir deyişle, otomatik ve yaygın olarak gömülü ve dağıtık enerji tedarikini etkinleştiren ve hem elektriğin hem de bilginin iki yönlü akışı ile tanımlanan akıllı şebeke ile mümkündür.

SCADA Sistemleri

Haberleşme zamanlaması sorunları SCADA sisteminin performansını büyük ölçüde etkileyebilmektedir. Bu sebeple Telekom operatörlerinden hizmet alınması durumunda SCADA veri noktalarının bakım ve onarımının öncelikli olması gerekmektedir.

Ayrıca kritik altyapının  bir parçasını oluşturan SCADA’nın siber tehlikelerden korunması gerekir. Bu korumanın sağlanması amacıyla güvenlik duvarı, VPN, tünel açma, yetkilendirme, şifreleme, IDS gibi güvenlik önlemlerinin alınması ve takibinin yapılması gerekmektedir.

Kontrol merkezinden kontrol merkezine ve kontrol merkezinden çalışma istasyonuna haberleşme için fiziki ortam şehirler ve ilçeler arasında metro ethernet olarak seçilebilir. Bu haberleşme için yedek teknoloji, 3G veya uydu bağlantıları şeklinde olabilir.

TEİAŞ’ın kontrol merkezleri arasındaki veri iletişim gereksinimlerine ilişkin detayları belirlemesi ve duyurması akabinde, dağıtım SCADA kontrol merkezi ile TEİAŞ kontrol merkezi arasında ICCP haberleşme linkinin tesis edilmesi elzem hale gelecektir.

Şebeke teknolojileri, tüketicilere bütünleşik ve verimli hizmetler sunabilmek için sürekli olumlu yönde değişir ve ilerlerken, önümüzdeki dönemde akıllı şebeke teknolojilerinin bu değişime yapacağı muazzam katkılar, ancak Telekom firmaları ile yapılacak işbirlikleri ile sağlanabilecektir.

Mobil Haberleşme

Dağıtım şirketleri, 2G, 3G ve LTE benzeri kamuya açık haberleşme altyapılarını kullanmak konusunda ciddi sıkıntılar yaşamaktadır. Bu altyapılarda, kırsal ve kentsel bölgelerdeki haberleşme performansları birbirlerinden ciddi anlamda değişiklik göstermektedir. Kentsel bölgelerde hem kablolu hem kablosuz haberleşme altyapıları çok daha iyi kapsama alanlarına sahipken, kırsal bölgeler bu kadar şanslı değildir.

Özellikle, akıllı sayaç uygulamalarında GSM (2G/3G) çözümleri uygun olarak değerlendirilse bile, kırsal bölgelerde çoğunlukla kapsama alanı ve sinyal kalitesi (-90dBm çoğu yerde desteklenmemektedir) problemi yaşanmaktadır. Buna karşı, GSM haberleşme yerine bazı bölgelerde özel haberleşme çözümleri tercih edilmektedir. RF, WiMAX, PLC vb. özel haberleşme altyapısını tercih eden dağıtım şirketleri, bu altyapıları işletmek için, organizasyonel olarak gerekli aksiyonları almakla yükümlüdürler.

Telekom Operatörleri

Bu konudaki bir diğer trend ise MVNO (Mobile Virtual Network Operator) ve/veya PVNO (Private Virtual Network Operator) çözümleridir. Mobil/Özel Sanal Şebeke Operatörü olarak çevirebileceğimiz yapı şu şekilde özetlenebilir:

  • MVNO/PVNO gerçek şebeke operatörleri (Turkcell, Vodefone, Türk Telekom) ile anlaşarak tek bir sim kartın her 3 operatörün altyapısı ile haberleşebilmesini sağlar.
  • Sim kartın takıldığı haberleşme cihazı, bulunduğu bölgede sinyal kalitesi en iyi olan haberleşme operatörü üzerinden merkezi sistem ile haberleşerek verileri aktarır.
  • Dağıtım şirketi, tek bir sim kart ile ve tek bir muhatap ile ilişkide olduğu için haberleşme problemlerinin çözümünde daha çabuk aksiyon alınır.

Ancak, MVNO/PVNO modelinin ülkemizde uygulanabilirliği konusunda sıkıntılar vardır. Yönetmelik/Mevzuat dağıtım şirketlerini herhangi bir Telekom operatörünü seçmek konusunda zorlamaktadır.

Sayaç Verisi Yönetimi Süreçleri Modelleri

MODEL I – Dağıtım Şirketi Kontrolündeki Veri Merkezi Modeli

Özellikle Avrupa’daki akıllı sayaç yaygınlaştırma projelerinde genel olarak tercih edilen modeldir. Bu modelde sayaç operasyonları ve sayaç verisi merkezi yönetimi, dağıtım şirketi tarafından yapılmaktadır. Tüketiciler ve piyasadaki diğer paydaşlar, veriye, dağıtım şirketinin kontrolünde olan portal üzerinden erişim sağlamaktadır. Müşteriler için genel uygulama web ara yüzü üzerinden erişim verilmesi şeklindedir.

MODEL II – Bağımsız Bir Şirket/Kuruluş Kontrolündeki Veri Merkezi

Modeli İlk modelde olduğu gibi sayaç verisinin toplanması ve diğer sayaç operasyonlarının (açma/kesme, montaj/demontaj vb.) yönetimi dağıtım şirketi tarafından yerine getirilmektedir.  Ancak sayaç verisi merkezi dağıtım şirketi dışında bağımsız farklı bir şirket (Market Facilitator) tarafından yönetilmektedir.

Diğer paydaşlara ve tüketicilere erişim, bu şirket/kurum yönetiminde olan portal üzerinden sağlanmaktadır. Müşterilerin erişimi için genel uygulama web ara yüzü ile yapılmaktadır. Bu model verinin serbest dolaştırıldığı ve sayaç verisinin merkezi bir yapının kontrolünde olmadığı modele geçiş olarak da ele alınabilir.

Türkiye’de OSOS kapsamındaki sayaçların verilerinin yönetim süreci de bu model kapsamında değerlendirilebilir. Akıllı sayaç süreçleri yönetimleri ve verinin temin edilmesi dağıtım şirketleri tarafından yapılmakta ve toplanan uzlaşmaya esas veri EPİAŞ’a iletilmektedir. Mevcut durumda veri EPİAŞ’a bir entegrasyon altyapısı üzerinden iletilmemektedir ve kurulacak yeni altyapı ile birlikte EPİAŞ’a verinin bir entegrasyon üzerinden sağlanması planlanmaktadır

MODEL III – Serbest Veri Akışı Modeli

Bu model, başlığından da anlaşılacağı üzere, fiziksel bir veri yönetim merkezi içermemektedir. Veri bir nevi bulut sistemi üzerinden çevrimiçi kullanıcılar ile paylaşılmaktadır. Farklı paydaşların sayaçlar ile olan ara yüzleri DAM (Data Access Manager – Veri Erişim Yöneticisi) modülleri tarafından kontrol edilmektedir. Bu modüllerde tanımlı olan ID’ler ve yetkiler üzerinden, her bir kullanıcı tipi için tanımlı olan veri erişimi yönetilmektedir.

Gelişmiş şebeke yönetim altyapıları ile ilgili kritik konular şu şekilde ele alınmalıdır:

  • Birlikte çalışabilirlik (Interoperability); Aynı ya da farklı tedarikçilerin sağladığı iki farklı cihaz ya da yazılımın bilgi alışverişinde bulunabilmesi ve bu bilgileri ekipman çalışmasında doğru olarak kullanabilmesi
  • Siber güvenlik
  • Haberleşme teknolojilerinin seçimi
  • Diğer IT ve OT sistemlerle entegrasyon

Siber Güvenlik

Geleneksel olarak BT sistemleri için siber güvenlik; elektronik bilgi ve iletişim sistemlerinin gizlilik, bütünlük ve kullanılabilirliğini korumaya odaklanır.

Akıllı şebeke siber güvenlik kavramı, akıllı şebekelerin güvenilirliğini saptamak ve müşteri verilerini korumak amacıyla, bilgi ve haberleşme sistemleri ve altyapılarına uygulanması gereken önlemleri içermektedir. Akıllı şebekedeki siber güvenlik, hem operasyonel hem de bilgi ve haberleşme teknolojilerinde dengeli bir şekilde uygulanmalıdır. Bir alandaki eksik ve yetersiz uygulamalar, tüm sistemlerin, dolayısıyla da fiziksel altyapıların güvenirliğini olumsuz olarak etkileyecektir. Uygulanacak bir siber güvenlik önlemi, emniyetli ve güvenilir güç sistemi işlemlerine engel olmamalıdır. Ayrıca bütün ekosistemi kapsayacak şekilde olması gerekmektedir.

Edaşlarda ve Akıllı şebekelerde dijital dönüşüm ve siber güvenlik enerji sektöründe siber güvenlik enerji bakanlığı siber güvenlik kodlama yenilenebilir enerji siber güvenlik ve bulut bilişim siber güvenlik yenilenebilir enerji bulut bilişim ve kodlama işkur siber güvenlik yenilenebilir enerji bulut bilişim ve kodlama işkur siber güvenlik yenilenebilir enerji bulut bilişim ve kodlama başvuru
Akıllı Şebekelerde Siber Güvenlik Topolojisi

Dağıtım şirketleri genel olarak farklı siber güvenlik uygulama ihtiyaçlarına yönelik olarak birbirinden bağımsız çözümler seçmekte ve ona uygun haberleşme teknolojilerini devreye almaktadır. Böylece, günün sonunda birbiri ile ilgisi olmadığı düşünülen sistemler herhangi bir sinerji oluşturmaktan uzak ve birbirileri ile çalışma ihtimallerini zayıflatacak şekilde konumlanmaktadırlar. Bu kısa-vadeli bakış ve taktiksel yaklaşım, sistemde açıkların oluşmasına ve dağıtım şirketleri için ekstra maliyetlere neden olmaktadır.

TAŞ 2023 için detay bilgiye https://www.akillisebekelerturkiye.org/ adresinden ulaşabilirsiniz.

Bu sene ICSG 2018 kapsamında yapılacak TAŞ 2023 oturumu ile konuyla ilgili daha detay bilgiye sahip olabileceğimize inanıyorum,

ELDER Yönetim Kurulu Başkanı Çeçen: Ülkemiz birçok sektörde çok büyük yatırım potansiyeli taşıyor. ICSG 2018’de yabancı katılımcıların, ülkemizdeki yatırım potansiyelini açıkça göreceklerini düşünüyorum.https://t.co/Qle4cfuUnk

— ICSG Istanbul 2018 (@ICSG2018) 26 Şubat 2018

OSOS Nedir? OSOS Yönetmeliği ve Haberleşme Teknolojileri

Okunma Süresi: 21 Dakika Yazar: Güncelleme: Yorum yapın Kategori: Akıllı Sayaçlar, Köşe Taşı İçeriklerimiz Etiketler: , , , , , , , , , , , , , , ,

Abone ol

OSOS Nedir? Otomatik Sayaç Okuma Sistemi olarak adlandırılan sayaçların bir modem(Gateway/Haberleşme Ünitesi) üzerinden sıklıkla RS-485/422 protokolü ile tahakkuk verilerinin merkezi aktarıldığı sistemlerdir.

OSOS Nedir? En basit haliyle; AMR ( Automated Meter Reading) topolojisinin Türkçe karşılığıdır yani otomatik sayaç okuma sistemidir.

EPDK ‘nın OSOS Yönetmeliğinde geçen tanım ise;

Otomatik Sayaç Okuma Sistemi: “ Sayaç verilerinin otomatik olarak uzaktan okunabilmesi, verilerin merkezi bir sisteme aktarılması, doğrulanması, eksik verilerin doldurulması, verilerin saklanması ve ilgili taraflara sunulması amacıyla, TEİAŞ ve dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından kurulacak olan ve gerekli yazılım, donanım ve iletişim altyapısını kapsayan sistemi,” olarak geçmektedir.

OSOS Yönetmeliği Analizi – 2015

OSOS’ a dahil edilmesi zorunlu sayaçlar;

  • İletim hatlarında faal çalışan sayaçlar,
  • Tüketimi Kurulca onaylana limitin üzerinde olan sayaçlar! ,
  • Üretim Lisansına sahip tüketicilerin sayaçları,
  • Üretim lisansına sahip üretimi kaydeden sayaçlar,
  • İki dağıtım sistemi arasındaki alış-verişe esas elektrik enerjisini ölçen sayaçlar,
  • Dengeleme birimi niteliğine sahip tüketici sayaçları OSOS yönetmeliğince dahil edilmesi zorunlu kılınmış sayaçlardır.

OSOS Servislerinin önünü açacak yeni madde;

(4) Yukarıda yer almayan bir tüketiciye elektrik enerjisi tedarik eden piyasa katılımcısı ve/veya ilgili tüketici OSOS ile iletişim kurulması için gerekli ilave teçhizatı ve altyapıyı temin etmek kaydı ile söz konusu çekiş sayacının OSOS kapsamına dahil edilmesini isteyebilir. Bu sayaçlardan elde edilen veriler sistemin veri okuma periyotlarına sadık kalındığı hallerde ilgili piyasa katılımcısına ve talep etmesi halinde tüketiciye herhangi bir bedel alınmaksızın verilir.

OSOS kapsamına dahil olacak sayaçlar için tüketim limiti

Madde 4- (1) OSOS kapsamında yer alması zorunlu olan sayaçlara ait aktif elektrik enerjisi tüketim limiti Kurul tarafından belirlenir. Bu limit dağıtım şirketinin talebi halinde Kurul onayı ile yılda bir defa revize edilebilir. Kurul tarafından belirlenen limitin üzerinde tüketimi olan sayaçların, en geç bir yıl içerisinde, OSOS kapsamına alınması zorunludur

Binalara Modem Götürmek Artık Daha Avantajlı

(8) Dağıtım şirketlerince kurulacak OSOS kapsamına su, doğal gaz ve ısı ölçüm sayaçlarının dahil edilmesi halinde, bu sayaçlardan toplanan bilgiler dağıtım şirketlerince belirlenecek bedel üzerinden ilgili su, doğal gaz ve ısı dağıtım hizmeti veren tüzel kişiliklerle paylaşılabilir.

Geçici Madde 1 (1) 6 ncı madde uyarınca OSOS verilerinin paylaşılmasına ilişkin altyapı en geç 01/01/2016 tarihine kadar oluşturulacaktır.

Geçici Madde 2-  (1) 4 üncü madde kapsamında 01/01/2015 tarihinden önce onaylanmış limitlerin üzerinde tüketimi olan sayaçların tümü en geç 01/01/2016 tarihine kadar ilgili dağıtım şirketlerince OSOS kapsamına alınır.

Elektrik Sektöründe Uzaktan Sayaç Okuma

OSOS Nedir? sorusuna kısaca yanıt vermiş ve EPDK’nın OSOS yönetmeliğinin kısa bir analizinden sonra sıra, elektrik sektöründe uzaktan sayaç okuma sistemlerine gelmektedir. Uzaktan sayaç okuma sistemlerinin tanımı ve mimarisini vermekle birlikte hem OSOS Nedir? sorusuna yanıt vermiş olacağız hem de bir başka soru olan Uzaktan sayaç okuma ile osos ‘un farkı nedir? sorusunu akıllara getirmiş olacağız.

OSOS ile Uzaktan Sayaç Okuma ya da Enerji Yönetimi arasındaki en büyük fark ise OSOS çözümlerinden elde edilen sayaç verilerinin elektrik dağıtım şirketleri tarafından alınıyor olması ve dolayısıyla OSOS yönetmeliğine tabi olması diyebiliriz.

Özetlemek gerekirse, OSOS ‘faturaya esas tahakkuk verisi’ üretir. Enerji Yönetim sistemleri ise; enerji verimliliği ve tüketim takibi ya da kompanzasyon temelli süzme sayaç ile yapılan uzaktan sayaç okuma sistemleridir.

uzaktan okumalı sayaç otomatik sayaç okuma sistemi nedir otomatik sayaç okuma sistemi yönetmeliği enerjisa uzaktan sayaç okuma elektrik sayaç uzaktan okuma uzaktan sayaç okuma nasıl yapılır uzaktan sayaç okuma sistemi uzaktan sayaç okuma programı uzaktan sayaç okuma sistemleri
Uzaktan Sayaç Okuma Sistem Bileşenleri

Sayaç: Akıllı sayaç altyapılarının tüketim tarafındaki ilk noktası olan sayaç, sahip olduğu özelliklerle akıllı sayaç altyapılarının veri toplama yetkinliklerini belirleyici bir niteliğe sahiptir. Teknolojisine göre sayaçlar mekanik ve elektronik olarak sınıflandırılabileceği gibi, takılı olduğu tüketim noktasının bağlantı türüne göre de tek fazlı ya da üç fazlı çeşitleri olabilmektedir.

Haberleşme altyapısı: Haberleşme altyapısı, akıllı sayaç uygulamalarının temel bileşenleri olan sayaç ve veri merkezi arasındaki iletişimin sağlandığı platform olarak tanımlanabilir. Haberleşme altyapıları üç kategori altında incelenebilir: Geniş Alan Ağı (WAN – Wide Area Network), Bölgesel Ağ (LAN – Local Area Network) ve Ev Alan Ağı (HAN – Home Area Network).

Sayaç veri merkezi: Sayaç verilerinin toplandığı, diğer sistem ve uygulamalar için uygun formata dönüştürüldüğü, işlenerek çeşitli istatistiklerin çıkarılabildiği, uzaktan okuma veri okuma yönetimi işlemlerinin yapıldığı, ilgili paydaşlarla ve diğer uygulamalarla paylaşıldığı yazılım sistemlerini ifade etmektedir.

Türkiye’deki Elektrik Sayaç Verileri

Toplam 38M Sayaç;

  • 443 Bin – Akıllı Sayaç
  • 32 Milyon  – Elektronik Sayaç
  • 5 Milyon – Mekanik Sayaç

Mekanik sayaçlar uzaktan okumaya el vermeyen eski tipte sayaçlardır. Dönüşümü gereklidir.

Elektronik sayaçlar ve akıllı sayaçlardan uygun altyapı kurularak uzaktan okuma yapılabilmektedir. Akıllı sayaçlar çift yönlü iletişime izin veren, tüketicinin istediği an tüketim datasını izleyebileceği elektronik sayaçların gelişmiş versiyonudur.

elektrik sayaç okuma programı elektrik sayaç bağlantı şeması dijital elektrik sayaç okuma elektrik sayaç tipleri
Türkiye’deki Elektrik Sayaç Verileri

OSOS Nedir? – OSOS Bileşenleri

otomatik sayaç okuma sistemi otomatik sayaç okuma sistemi nedir otomatik sayaç okuma sistemi yönetmeliği otomatik sayaç okuma sistemleri otomatik sayaç okuma sistemi ingilizce uzaktan sayaç okuma uzaktan sayaç okuma nasıl yapılır uzaktan sayaç okuma sistemi otomatik sayac okuma otomatik sayaç otomatik sayaç okuma sistemi nasıl çalışır dedaş otomatik sayaç okuma sistemi uzaktan sayaç okuma modemi fiyatı osos otomatik sayaç okuma sistemi uzaktan sayaç okuma programı makel uzaktan sayaç okuma programı uzaktan sayaç okuma sistemleri uzaktan su sayaç okuma sistemleri tedaş otomatik sayaç okuma sistemi
Elektrik Dağıtım Şirketlerinin Sayaçları Uzaktan Okuması işine OSOS denir.
  • Sayaç

Sektörde en fazla karıştırılan akıllı sayaç – haberleşmeli sayaç ikilemidir. OSOS’ta kullanılan sayaçlar genellikle haberleşmeli sayaçlardır. Barındırdığı verileri dışarı aktarabilen sayaçlardır özetle…

Akıllı Sayaç ise; şebeke ile çift yönlü haberleşme yapabilen bağlı olduğu hattın enerji yönetici gibi faaliyet gösterebilen sayaçlardır. Daha fazla detayı Akıllı Sayaçlar kategorimizde yer almaktadır.

Akıllı şebekelerde ve Osos çözümlerinde akıllı sayaçların detay tanımı için Akıllı Şebekelerde Akıllı Sayaçlar yazımıza bakabilirsiniz.

  • Modem(Gateway/Haberleşme Ünitesi)

Sayaç verilerini GSM/DSL gibi haberleşme altyapılarını kullanarak merkezi yazılıma gönderen ve yazılımdan komutları alan aracı bir donanımdır. Modemler de Smart Modem ve transparan modem gibi piyasada her firmanın kendi çözümüne bağlı olarak çeşitleri bulunmaktadır.

Dikkat; Sayaç ile Modem arası RS-485/422 gibi haberleşme; Modem ile Yazılım arası GSM/DSL haberleşme ile iletişim sağlanmaktadır.

  • Yazılım

MDM(Meter data management), Head End gibi katmanlara sahip bir yazılımdır. Her bir katmanın OSOS’un etkin çalışmasını sağlar.

MDM (Meter Data Management) en basit haliyle sayaçlardan gelen ham verilerin anlamlandırıldığı katmandır. Burada verilerin doğruluğu, tutarlılığı ve sağlığı incelenerek operatöre sunulmaktadır.

Sayaç Veri Yönetimi (MDM):

  • Kullanıcı bilgileri tutan bir veri ambarı.
  • Konut, müşteri, sayaçları ve kompleks faturalamayı yönetir.
  • Kurumun işleyişinde temel değişikliklere neden olan “gerçek zamanlı” bilgi paylaşım platformu.
  • Varolan OSOS ve gelecekteki Akıllı Sayaç Okuma sistemlerin entegrasyon noktası.
  • Akıllı Sayaç İşletim Departmanın destekleyen bilgi sistemi.
  • Yeni abone donanımlarını (HAN, Akıllı Termostat v.b.) içeren gelecekteki abone programlarının kaynağıdır.

Akıllı Sayaçların yaşam döngü masraflarını düşürerek ve maddi avantajlar sağlayarak, Kurumların Akıllı Sayaç Yatırımlarını azami derecede yararlanmasını sağlar.

Head End; sahip olduğunu farklı marka model sayaçlar ile farklı marka model modemlerinizin sonlandırıldığı katmandır. Gelen tüm veriler tek bir kalıba uygun hale getirildikten sonra MDM’e gönderilir.

Mümkün olduğunca en basit halleriyle anlatmaya çalıştığım bu sistem için EDAŞ’ ların ciddi yatırımları ve teknoloji denemeleri bulunmaktadır.

Sayaç verilerinin okunmasının önündeki en büyük engellerden biri de OSOS için oturmuş bir çözüm hala olmamasıdır.

Birçok EDAŞ farklı markaları deneyerek kendileri için en uygun çözümü ararken her firmanın kendine ait çözümü genele hitap etmemektedir.

Akıllı Sayaç Okuma Sistemi Bileşenleri Özeti

BileşenAçıklamaTedarikçi
SayaçElektrik tüketim ölçüm, olay kaydı yapabilen veri kaynağı, fiziksel cihazElektromed, Köhler, Makel, Luna vb.
AMI Network (LAN)Sayaçları daha yüksek kapasiteli iletişim taşıma teknolojileri aracılığıyla AMI bulut platformlara bağlayan ağ bileşenlerdir. (RF, RS-485, RS-232, yoğunlaştırıcılar (toplayıcılar), modem (yönlendiriciler) ve tekrarlayıcılar).Eclipse(TR), Decimal(TR), Sensus(USA)
Haberleşme Katmanı (WAN)LAN’da modemler aracılığıyla biriken verileri bulut platformlara taşıyan haberleşme katmanıdır. (TCP/IP) GSM/Fiber vb.Telekom Operatörleri
Head-End (Veri Toplama Sistemleri)Bulut platformda veriyi karşılayan, tekilleştiren ilk yerdir. Kurum içi MDM, faturalama, kesinti yönetimi vb platformları besler.Siemens, Echelon, Landis+Gyr
MDM (Sayaç Veri Yönetimi)Sayaç verilerinin depolandığı ve anlamlandırıldığı kısımdır. Verilerin faturalama amacıyla kullanılması için ham veriler üzerinde doğrulama, düzenleme ve tahmin (VEE) işlemleri gerçekleştirir.Itron, Siemens(E-Meter), Oracle
Sistem EntegrasyonKarmaşık bu sistemlerin bir arada çalışmasını sağlayacak kurumdur.Atos, Accenture, IBM
UygulamalarMüşterilerin kendi tüketim verilerini görüntülemelerini sağlayan bir web sunumu platformu. Arka Uç Uygulamalar: ERP, AboneNET, Genel Web Sunucusu ..
Ön Uç Uygulamalar Doğrudan Müşteriye sunulan arayüzdür.		Bedaş OSOS, UEDAŞ OSOS, SAYAX vb
Akıllı Sayaç Okuma Sistemi Bileşenleri Özeti

OSOS Nedir? – Haberleşme Yöntemleri

Otomatik Sayaç Okuma Sistemlerinin çıkış noktası; merkeze uzak sayaç noktalarının aylık okunmasında yaşanan fiziki problemler ve maliyetlerdir. Ayrıca sayaçların anlık olarak uzaktan okunabilmesi ilgili dağıtım şirketine;

  • Kayıp/Kaçak Analizi,
  • Talep Tahmin Analizi,
  • Kullanım Analizi,
  • Operasyonel İşletme Verimliliği

gibi ek faydalar da sağlayabilmektedir. Ancak bölge ve ihtiyaca göre farklılık gösterecek olan haberleşme yöntemlerine bir göz atalım.

OSOS Haberleşme Altyapıları

WAN (Geniş Alan Ağı)

WAN, temelde coğrafi olarak birbirinden uzak lokasyonlarda yer alan bilgisayar ya da haberleşme terminal ekipmanlarının, başka bir lokasyondaki ekipmanlarla iletişim kurabilmesi için LAN’ları ve başka tip ağları birbirine bağlayan bilgisayar ağlarıdır. Bu tip ağlar, akıllı şebeke uygulamaları için ana taşıyıcı ya da omurga ağlar olarak adlandırılırlar.

Potansiyel: Onlarca KM

Teknolojiler: Fiberoptik, Microdalga, WiMAX, 3G/LTE, NB-IOT, 5G, Uydu, xDSL/Bakır (PSTN), LPWAN

İletişim veri toplayıcılarla merkezi veri sistemi arasında ya da sayaçlarla merkezi veri sistemi arasında sağlanmaktadır. Bu anlamda, yaygın olarak GSM/GPRS, DSL teknolojileri tercih edilmektedir.

GSM/GPRS teknolojilerinde, haberleşme modülüne SIM kart takılması ile sayaç-veri merkezi arasındaki iletişim sağlanmaktadır. Kurulum maliyetinin düşük olması en önemli avantajı olmakta; operasyonel maliyetlerin yüksek olması, teknik kapasitenin öncelikle bireysel kullanıma ayrılması, afet halinde ve acil durumlarda kapasitenin yeterli olmaması bu teknolojinin dezavantajlarını oluşturmaktadır.

osos nasıl kullanılır osos ne demek osos ne, osos modem
GSM/GPRS-OSOS Bağlantı Şeması

DSL teknolojisi de, PLC teknolojisine benzer mantıkla, yine sabit hat kullanımıyla gerçekleşir; ancak burada temel katman olarak telekomünikasyon şebekesi kullanılmaktadır. Bu nedenle PLC yöntemindeki gürültü ve şebeke yapısı gibi etkenler söz konusu olmamakta, ayrıca mevcut telekomünikasyon altyapısı kullanıldığı için kurulum maliyetleri de düşmektedir. Ancak, önemli bir motivasyon noktası olan dağıtım şebekesi varlığının kullanılması durumu sağlanamamış olmaktadır. Operasyonel maliyetlerin fazla olması DSL haberleşme altyapısının dezavantajı olmaktadır.

osos nasıl kullanılır osos ne demek osos ne demek
DSL-OSOS Bağlantı Şeması

LAN – Local Area Network  – Bölgesel Ağ

Komşu Alan, Saha Alan Ağı (NAN/LAN)

NAN/LAN, akıllı şebeke terminal cihazlarının veya ev alan ağlarının geniş alan ağına bağlanmasını sağlayan ağ olarak tanımlanır.

Potansiyel: Yüzlerce Metre

Teknolojiler: ZigBee, Wi-Fi, PLC, Cellular, Ethernet, RF, LORA, LPWAN

Daha çok veri toplayıcı/veri konsantratörleri gibi ara yapılar kullanıldığında söz konusu olmaktadır. Burada ağ, tüketim noktaları ile veri toplayıcılar arasında köprü vazifesi görmektedir. Bu anlamda fiber optik kablolar, RF, PLC, RS teknolojileri kullanılmaktadır. Ayrıca, bakır kablolar yoluyla sayaçların birbiriyle haberleştirilmesi de kullanılan yöntemler arasında yer almaktadır.

RF teknolojisi, geniş radyo frekans aralığı kullanılarak veri iletişimi sağlanır. Burada en önemli kısıtları, coğrafi alandaki engebeler dolayısıyla geniş alanlarda kapsama alanının düşmesi, sinyal karıştırıcı cihazlar nedeniyle oluşan kopmalar ve frekans kullanım izinleri oluşturmaktadır. Kurulum maliyeti GPRS/GSM teknolojisine kıyasla daha yüksek olmaktadır. İletişim maliyetinin düşük olması, başarılı veri transfer yüzdeleri ve veri iletim hızı, afet ve acil durum zamanlarında sistemin çökme riskinin düşük olması da avantajlı yanları olarak sıralanabilir.

PLC teknolojisi, elektrik şebekesinin sinyal bindirme metodu ile veri iletişimi amacıyla da kullanılmasına dayanmaktadır. PLC yönteminde en önemli kısıtı, elektrik şebekelerindeki arızalar sırasında ortaya çıkan gürültüler ve elektrik şebekesinin çok dallanması oluşturmaktadır. Ayrıca, sayaç ile veri merkezi arasındaki sinyaller trafolardan geçmemekte, trafo geçişleri için kullanılan kuplörler ise maliyetleri çok artırmaktadır. Bu nedenle, şebekedeki dağıtım trafosu sayısının artması PLC teknolojisini olumsuz etkilemektedir. Kurulum maliyeti de GPRS/GSM teknolojisine kıyasla daha yüksek olmaktadır. Bu yöntemde en önemli avantaj ise, dağıtım şirketinin kendi varlıklarını kullanması nedeniyle operasyonel maliyetlerin düşük olmasıdır. Yine, veri transfer yüzdeleri ve veri iletim hızları da diğer avantajlı yanları olmaktadır.

Ev Alan Ağı (HAN)

Akıllı şebeke uygulamalarında, HAN temel olarak ev ya da bina içini kapsayan ve de enerji yönetim sistemlerini, elektrikli aletleri, elektrikli araçları ve bina ölçeğindeki dağıtık üretim tesislerini bir araya bağlayan ağ olarak tanımlanır. Ancak LAN olarak da kullanılan HAN zaman zaman, IAN (Industry Area Network: Endüstri Alan Ağı) ve BAN (Building Area Network: Bina Alan Ağı) yerine de kullanılabilir.

Potansiyel: Onlarca Metre

Teknolojiler: ZigBee, Wi-Fi, PLC, Ethernet, RS-232, RS-485

Akıllı sayaç sistemlerinin gelişmesi ve yeni teknolojilerin ortaya çıkması sonucu, akıllı sayaç ile ev içi donanımlar arasındaki haberleşmeye olanak sağlamaktadır. Talep tarafı katılımının ev içi tüketimin tamamı yerine belirli kısımları ile sağlanması durumunda ve sayaç ile ev-içi gösterim cihazlarının (in-homedisplay) haberleşmesinde, bu konu ön plana çıkmaktadır. Wi-Fi, ZigBee, HomePlug ve Z-wave gibi teknolojilerin yanı sıra, bakır kablo, fiber optik kablo, PLC, RF altyapıları da ev alan ağı uygulamaları için kullanılmaktadır.

OSOS Nedir? RS-485 Haberleşme

RS-485 Çözümü

Sayaçlar ile sayaç modemleri (gateway) arasında iletişimi sağlayan RS485, EIA tarafından tanımlanmış çok yönlü bir kablolu seri haberleşme standardıdır. Birden fazla cihazın birbirleriyle haberleşmesi gereken veri işleme ve kontrol uygulamalarında yoğun bir şekilde kullanılır.

RS-485 daha uzun mesafelerde, gürültülü ortamlarda, daha yüksek hız gerektiren yerlerde, daha çok alıcı vericinin gerektiği yerlerde kullanılır.

RS-485’de sadece iletim katmanı için standart belirlenmiştir. Uygulama protokolü olarak ModBus, M-Bus kullanılmaktadır.

Otomatik Sayaç Okumada RS-485 Çözümleri
Otomatik Sayaç Okumada RS-485 Çözümleri

Maksimum 1200 metreye kadar veri iletimine izin vermektedir. RS485’te 10 metre mesafede 35 Mbps hızda veri aktarabilirken mesafe arttıkça bu hız düşmekte ve 1200 metrede bu hız 100 Kbps olmaktadır.

Konsantratör başına düşen sayaç sayısı sayaçlar arası mesafe ve teknolojik yeterliliğe göre değişkenlik göstermektedir.

RS-485 – Bakır Kablo

RS485 fiziksel kablo iletişim protokolü genelde alışveriş merkezlerinde, fabrikalarda ve bazı rezidanslarda yani dağıtık olmayan sayaçların haberleşmesinde kullanılır. Master/Slave topolojisindeki haberleşmede birçok slave olabilir fakat tek bir master olmak zorundadır. Genel olarak ana cihaz tüm alt cihazları (Sayaç, enerji analizörü, süzme sayaç) sorgular ve ilgili alt cihaz cevap verir.

rs485 kaç metreye kadar rs485 bağlantısı nasıl yapılır rs485 nasıl çalışır rs485 nasıl kullanılır rs485 haberleşme nasıl yapılır rs485 protokolü nasıl çalışır rs-485 haberleşme rs485 bağlantı şeması rs-485 bağlantı rs-485 bağlantı şeması
OSOS – RS-485 Bağlantı Şeması

Kısıtlamalar ve Faydalar:

  • Tek haberleşme hattında maksimum  1200m.
  • Tek haberleşme hattında maksimum 32 cihaz . Bu sayı tekrarlayıcı ile 247 cihaza kadar çıkartılabilir.
  • Kolay kurulum, Kararlı yapı
  • Destekleyen Sayaç ve Sensör Ekosistemi Geniş

Uygulama Alanları: Alışveriş merkezleri, Rezidanslar, Akıllı Binalar, Fabrikalar

RS-485 – Fiber Optik Kablo

Bakır kablolar yerine  veri iletiminde kullanılabilirler. Bunu yapmak için  RS485/Fiber-Optik dönüştürücü kullanılabilir. Bu dönüştürücü voltajı ışık darbelerine dönüştürür. Bu dönüştürme mesafe sınırını aşmak için kullanılır. Fiber optik kablolar ile tekrarlayıcı kullanmadan  40 km’ye  kadar haberleşme yapılabilir. Bu altyapı  uzaktan sayaç okuma ve aynı hat üzerinde bulunan SCADA, CCTV, sinyalizasyon  gibi diğer sistemlerle haberleşme imkanı verir.

rs485 kaç metreye kadar rs485 bağlantısı nasıl yapılır rs485 nasıl çalışır rs485 nasıl kullanılır rs485 haberleşme nasıl yapılır rs485 protokolü nasıl çalışır
OSOS-RS-485-Fiber Kablo Bağlantı Şeması

Kısıtlamalar ve Avantajlar:

  • Tek haberleşme hattında maksimum  40km.
  • Tek haberleşme hattında maksimum  32 cihaz.
  • Bu sayı tekrarlayıcı ile 247 cihaza kadar çıkartılabilir.
  • Pahalı kablo ve işgücü maliyeti.
  • Çok yüksek hızlarda haberleşebilme (Yaklaşık 1 Tbps)

Uygulama Alanları: Sanayi Bölgeleri (Şubeler arasında haberleşme)

Ethernet – Bakır Kablo

Ethernet, RS485 haberleşme için kablolama maliyetlerini düşürmek ve Ana/Alt cihaz (master/slave) topoloji ile seri haberleşmek için kullanılır.

OSOS-Ethernet Bağlantı Şeması
Otomatik Sayaç Okuma-Ethernet Bağlantı Şeması

Kısıtlamalar  ve Avantajlar: Maksimum 100m kablo uzunluğu (Tekrarlayıcı olmadan)

Uygulama Alanları: Rezidanslar, Akıllı Binalar

Ethernet – Fiber Optik Kablo

Otomatik Sayaç Okuma -Fiber Bağlantı Şeması
Otomatik Sayaç Okuma -Fiber Bağlantı Şeması

Kısıtlamalar ve Avantajlar:

  • Tek haberleşme hattında maksimum 40 km.  
  • Pahalı kablo ve anahtarlar

Uygulama Alanları:

  • Sanayi Bölgeleri (Şubeler arasında haberleşme)
  • Kamusal (Yüksek Gerilim Hatlarında Kullanım- OPGW)

Otomatik Sayaç Okuma Nedir?- RF Kablosuz Haberleşme

 RF Çözümü

Radio-Frekans(RF) dalgaları, elektrik güç sistemleri için veri iletişiminde kullanılagelmektedir. Günümüzde elektrik şirketleri, HF, VHF, UHF ve EHF frekanslı radyo dalgalarını elektrik şebekelerinde, telemetre, tele-kontrol, tele-koruma vb. uygulamalarda kullanmaktadır.

Özellikle, kırsal kesimde bu çözüm ön plana çıkmaktadır.

RF sayaç okumalarında, hem yeni oluşu hem de sağladığı avantajlardan dolayı Radio-Mesh Network, kullanılmaktadır. Radio-Mesh; her node’un tek başına bir router gibi çalıştığı bir networktür. Bu yöntemle sürekli bağlantı sağlanır, ve kopan hatlar üzerinden ‘hopping’ algoritmalarıyla veri ‘destination’ ‘a ulaşana kadar yeniden sistem kendini konfigure eder. Self-Healing de denilen bu konseptle, network aktif node’lardan yeni rota bulur ve veriyi taşır.  Bu yöntemle, ilk yatırım maliyeti düşerken, kolay network kurularak, bakım, ölçeklenebilirlik, güvenilirlik ve servis kapsamı optimize edilir.

Otomatik Sayaç Okumada RF Çözümleri
Otomatik Sayaç Okumada RF Çözümleri

Özellikle, Kuzey Amerika ve İskandinavya ülkelerinde kullanılan RF-Mesh tabanlı sistemlerde toplanan veriler ‘master node’ ve/veya ‘concentrator’ ler yardımıyla Telekom altyapısına aktarılır.

RF haberleşme sistemlerinin  temel dezavantajı  coğrafi koşulların yatkın olmaması. Çalışan bir RF sisteminin yapmak için kusursuz düz bir arazi gereklidir,  herhangi bir tepe veya  yapı  mesafeyi doğrudan etkileyecektir.

radyo frekansı nedir radyo frekansı teknolojisi radyo frekansı teknolojisini kullanarak havadan bilgi alışverişi yapan iletişim radyo frekansı ile çalışan araçlar Otomatik Sayaç Okuma Kablosuz Haberleşme Şeması, Telsiz OSOS haberleşme Çözümleri
Otomatik Sayaç Okuma RF Kablosuz Haberleşme Şeması

ZigBee Kablosuz Sayaç Haberleşme

zigbee nedir zigbee protokolü zigbee mesh
Otomatik Sayaç Okumda Zigbee Haberleşme Yöntemleri

Kısıtlamalar  ve Avantajlar:

  • Kapsama alanı tekrarlayıcılarla arttırılabilir.
  • Coğrafi koşullardan etkilenme.
  • Yüksek maliyetli bakım

 OSOS Nedir?- PLC Çözümü

PLC(Power  Line  Carrier-Communication)   sistemleri elektrik hattının  üzerine,  modüle  edilmiş  taşıyıcı  sinyallerin bindirilmesi, yüklenmesi ile çalışır. PLC her aşamada (Yüksek, Orta, Alçak Gerilim) uygulanabilir. PLC kurulu olan elektrik şebekesi üzerinden çalıştığı için ekstra bir altyapı maliyeti getirmemekte ve sistem kurulum maliyetlerini azaltmaktadır.

Özellikle, elektrik şebeke kalitesinin yüksek olduğu dağınık ve kırsal bölgelerde yatırım maliyetleri açısından ciddi avantajlar getirmektedir.

PLC şebekede kullanılması gereken cihazlar PLC akıllı sayaçlar ve trafolara yerleştirilecek olan konsantratörlere ihtiyaç bulunmaktadır. Ortalama olarak bir concentrator başına 200 sayaç düşmesi öngörülmektedir. Hâli hazırdaki elektrik şebekesi kullanıldığı için ekstra bir kablolama maliyeti ortaya çıkmamaktadır. PLC Modemlerle sayaç okuma işlemleri VANGÖLÜ ve Dicle Elektrik Dağıtım Şirketi tarafından denenmiş teknolojilerdir.

Risk ve kısıtlar aşağıdaki gibidir:

  •   Düşük hız ve band genişliği, böylece veri iletim gecikmelerine sebep olmaktadır.
  •   Eski şebekelerde uygulanması verimliliği düşürmektedir (Interference,collision vb.)
  •   Şebekeye bağımlılığından dolayı, şebekedeki bağlı cihaz sayısının artması verimliliği düşürmektedir.

Bahsedilen tüm bu çözümlerin sayaç okumalarda hangisinin ne avantajı ya da dezavantajını görebilmek adına ‘ Sayaç Okuma Yöntemlerinde Karşılaştırma Tablosu‘ oluşturduk.

Nesnelerin İnterneti Haberleşme Teknolojilerinin gelişmesi ile birlikte otomatik sayaç okuma sistemlerinde NB-IoT,LORA,Sigfox başta olmak üzere bir çok LPWAN teknolojisi de hayatımıza girmiş oldu. Bu tür osos haberleşme çözümleri ile ilgili olarak;

içeriklerimiz öneririz.

OSOS Nedir? – Sayaç Okumada Olası Riskler Analizi

Dış etkenlerin iletişim kablolarına zarar vermesi sonucu sayaçlarla olan işletişimin kaybedilmesi.

Sahada kablolama yapan ekibin tecrübesizliği ve yanlış kablo seçimi.

Sayaçların haberleşme portlarının olumsuz hava koşulları(şimşek vb) sebebiyle yanması ve çalışmaz hale gelmesi.

Sayaçlarının gerilim dalgalanmalarına karşı korumasız olması.

RF çözüm kullanıldığında frekans aralığının tahsisi gerekmektedir. (444 MHz. bandında ve 500 mW çıkışlı. Encyrption olarak 128 AES kullanılmakta)

Hanelerin dağınık olduğu bölgelerde RS485 haberleşme teknolojisi kullanılması:

Yeraltı kablolama için kazı ve izin alma süreç ve maliyeti,

Havai hat çekiminde kabloların kopma olasılığı ve müdahaleye açık olma riski,

Yüksek opex maliyeti.

Partner Bağımlı proje riskleri:

Seçilecek partner firmanın bu alanda yetkinliği ve tecrübesinin olması

Seçilecek partner firmanın saha kurulum ekiplerinin olması ve bu alanda hizmet veriyor olmasına dikkat edilmelidir.

Uygun Çözüm setinin belirlenmesi:

Dağıtık Lokasyonlar için RF Converterlar ile sayaç verilerinin kablosuz tek merkezde toplanması gerekmektedir,

Modem (Gateway) haberleşmesini GSM / xDSL olarak lokasyon şartlarına göre seçilmesi

EPDK’nın yayınladığı OSOS Kapsamında Kullanılacak Sayaçların Asgari Teknik Özellikleri yazımızla da işletmenizde kuracağınız OSOS Sistemi için gerekli tüm bilgilere vakıf olacaksınız!

OSOS Nedir? sorusuna yanıt ararken elimizden geldiğince bilgi vermeye çalıştık ancak burada bahsedilen çözümlerin sahadaki karşılıkları farklılık gösterebileceğinden her bir proje için yerinde fizibilite yapılması gerektiğini belirtmek isteriz.

Kaynak:

TÜRKİYE AKILLI ŞEBEKE 2023 VİZYON VE STRATEJİ BELİRLEME DANIŞMANLIK PROJESİ BAŞLANGIÇ RAPORU

Ticari Kayıplar!

Okunma Süresi: 7 Dakika Yazar: Güncelleme: Yorum yapın Kategori: Analiz Etiketler: , , , ,

Abone ol

Reaktif Bedel Hesaplama ile Reaktif Enerji Bedeli Nedeniyle Oluşan Ticari Kayıplar.

24.12.2015 tarih ve 5966-24 sayılı EPDK Kurul Kararı’nın 13.maddesine göre, tüketiciler açısından;

            Mesken aboneleri,  Aydınlatma aboneleri, tek fazla beslenen aboneler ile kurulu gücü 15 kW (bağlantı gücü 9 kW)’a (dâhil) abonelere reaktif enerji uygulanmaz.

            Sözleşme gücü 9 kW ve daha büyük olan tüketicilerde, Aktif, Endüktif ve Kapasitif ölçümü yapabilen kombi sayaçlar kullanımı zorunludur.

            Sözleşme gücü 9kW ile 29,9 kW arasında olan tüketiciler aktif tüketimin; % 33’ü kadar Endüktif, % 20’si kadar Kapasitif sınırını geçmeleri,

            Sözleşme gücü 30 kW üstünde olan tüketicilerin ise % 20 Endüktif, % 15 Kapasitif sınırını geçmeleri halinde sınırı aşan Endüktif veya Kapasitif değerin tamamı,

Endüktif ve Kapasitif reaktif sınırlarının ikisini birden aşan müşterilere, endüktif veya kapasitif aşım değerinin en yüksek olanının tamamı,

            Güncel tarifedeki reaktif birim fiyat üzerinden fiyatlandırılır.

Reaktif Bedel Nasıl Hesaplanır?

            Kullanıcı kusuru nedeniyle sayaçların Endüktif ve Kapasitif değer kaydetmemesi (sıfır değer kaydetmesi); o dönem tüketilen aktif enerjinin % 90’ı kadar miktar güncel tarife üzerinden reaktif enerji bedeli hesaplanır.

            Tüketicilerin,  kompanzasyon tesisini kurmuş olması reaktif cezadan kurtulmak için yeterli olmaz, reaktif cezadan kurtulabilmek için öncelikle;

            Tüketim tesisinin reaktif güç değişimlerinin doğru analiz edilerek; ihtiyaca göre uygun bir kompanzasyon tasarımı ile tüketim tesisin ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir kompanzasyon tesisinin kurulumu yapılabilir.

Her tüketim tesisinin reaktif güçleri farklılıklar barındırabilir.

Fakat her tesisin reaktif çözümü mutlaka vardır,

           Maliye Bakanlığının 26.07.2010 tarih ve B.07.0.BMK.0.06.12.390 sayılı genelgesi ile elektrik faturalarındaki reaktif bedellerin ödenmesi belirtilmekle birlikte bu nedenle oluşacak olan kamu zararının sorumlulardan tahsil edileceği belirtilmiştir.

Bu nedenle özellikle Merkezi idare kapsamındaki kamu idarelerinden;

            Bazı kamu tüketicilerinin, elektrik faturalarındaki reaktif bedellerin aktif bedel olarak gösterilmesini talep etmektedirler! Bu durum ise hem elektrik şirketleri için hem tüketiciler için ticari kayıp demektir.

           27.09.2012 tarih ve 28424 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan EPDK’nın 12.09.2012 tarih ve 4019 Sayılı Kurul Kararı çerçevesinde; Dağıtım ve Perakende hizmetlerinin Hukuki ve İdari ayrıştırılması sonucunda Dağıtım ve Görevli Tedarik şirketleri gelirleri de belirlenmiş.

            EPDK’nun 30.12.2015 tarih ve 5999-3 Sayılı kararı uyarınca Dağıtım şirketi gelirleri ve uygulamaları belirlenmiştir. Bu karara göre Dağıtım şirketleri gelirlerinden olan Dağıtım sistemi kullanıcılarına tahakkuk eden reaktif enerji bedelinin; dağıtım şirketi tarafından ilgili tedarikçiye fatura edileceği,  ilgili tedarikçilerin ise kendilerine fatura edilen bu bedeli ilgili tüketiciye yansıtacağı belirtilmiştir.

            Şayet kamu kurumlarının benzer taleplerinin tedarik şirketleri tarafından uygulanması durumunda ise; tüketicinin reaktif bedeli ödemesi dışında bir kaybı oluşmazken, dağıtım ve tedarik şirketlerinin konumuna göre farklı ticari kayıpları oluşmaktadır.

Görevli Tedarik Şirketi Reaktif Bedel Hesaplama Yöntemleri

               1.Tüketici tedarikçisinin Görevli Tedarik Şirketi (GTŞ) olması durumunda;

            Dağıtım şirketi ile görevli tedarik şirketi arasında reaktif bedelin, ilave tüketim gibi formüllerle aktif tüketim olarak faturaya yansıtılması durumunda;

            1.1.Tüketicinin kompanzasyon tesis ve takibi konusundaki görevini ihmal etmesi nedeniyle tüketici faturasında oluşacak fazla ödemenin kaynağının gizlenmesinde ve tüketicinin kurumunda bilgilerin manipüle edilmesine katkı sağlamış olur.

            1.2.Reaktif tüketim bedelinin aktif bedel olarak faturaya yansıtılması nedeniyle dağıtım şirketi gelir kaybına uğramış olur, dağıtım şirketinin uğradığı bu gelir kaybı görevli tedarik şirketi lehine;

            Tüketicinin belediye mücavir alanında olup olmamasına bağlı olarak, TRT fonu, Enerji Fonu ve Belediye Tüketim Vergilerinin matrahının aktif enerji bedeli olması nedeniyle Reaktif enerji bedelinin en az %3 en fazla % 8’i oranında, gelir kaybına uğramış olur.

            1.3.Yıllık enerji bilançosunda hissedilebilir etkisi olmasa da, aylık satış hacmi ve aktif satış olarak gösterilen reaktif tutarın büyüklüğüne göre aylık kayıp/kaçak oranları üzerinde olumlu etki göstererek dağıtım şirketinin kayıp/kaçak oranlarında manipülasyona sebep olur.

Bağımsız Tedarik Şirketlerinin Reaktif Bedel Hesaplama Yöntemleri

            2.Tüketicinin tedarikçisinin Bağımsız Tedarik Şirketi (BTŞ) olması ve Ölçüm sonuçlarına göre tahakkuk etmesi gereken reaktif bedelin tahakkuk ettirilmemesi veya aktif tutar içerisinde gösterilmesi halinde;

            2.1.Reaktif bedelin aktif tüketim olarak fatura edilmesi durumunda, yine 1.2. maddesinde olduğu gibi Bağımsız Tedarik Şirketi (BTŞ) vergi ve fon yükümlülüğü nedeniyle Reaktif enerji bedelinin en az %3 en fazla % 8’i oranında gelir kaybına uğraması yanında,

            2.2.Dağıtım şirketinin takibi neticesinde Bağımsız Tedarik Şirketine keseceği Reaktif Bedel Hesaplama ile Reaktif bedel tutarını da ilgili dağıtım şirketine ödemek zorunda kalacaktır.

            2.3.Şayet Dağıtım şirketi tüketim takibini yapmaz ise Bağımsız Tedarik Şirketinden enerji kullanan tüketicilerden Reaktif bedel tahakkuk edenlerden alacağı olan Reaktif enerji bedelini ilgili şirkete fatura edemez ve ciddi gelir kaybına uğramış olur.

Tüketiciler açısından, öngörülemez bir elektrik faturası ile karşılaşmak yerine, öngörülebilen bir bütçe ile kompanzasyon tesis etmekle bir taraftan öngörülemez elektrik faturaları engellenirken bütçe dengeleri de sağlanmış olacaktır.

Coşkun Tezel

coskun.tezel@akillisebekeler.com

EDAŞ’larda PSH (Perakende Satış Hizmetleri) Yönetimi

Okunma Süresi: 6 Dakika Yazar: Güncelleme: Yorum yapın Kategori: Makaleler Etiketler: , , ,

Abone ol

Perakende Satış Hizmetleri Yönetimi! Zamanımızda teknoloji her ne kadar ilerlemiş olsa ve işlemlerin büyük bir bölümü otomasyon sistemi ile yürüse de müşteri hizmetlerinin yönetilmesi ve denetlenmesi insan unsuru ile yürütülmek zorundadır.

Özel şirketlere devir edilen dağıtım şirketlerinde birçok uygulama özel şirketlerin yapısına uygun olmamaktadır.

Öncelikle sorunların tespit edilerek çözüm için öncelik sıralaması yapıldıktan sonra sorunların çözümü için iş tanımları da dahil olmak üzere; detaylı çalışarak birçok uygulamanın kendi içerisinde bir otokontrol ile yürütülmesini sağlamak gerekir.

Perakende Satış Hizmetleri Yönetimi Adımları

Dağıtım şirketlerinin belli başlı sorunları;

1.Vadesi Geçmiş alacaklar;

Son ödeme tarihi geçmiş birden fazla alacaklar için takip edilecek yöntemde bu müşteriler günlük olarak müşteri ve fatura bazında takip edilerek sonuçlandırılabilir.

Burada önemli olan yöntem ve kararlılıktır, mümkün olduğu kadar işlemleri hukuki boyuta götürmeden en kısa sürede sonuç almaktır. Son ödeme tarihi geçmiş tüm müşterilerin sorununu tek kalemde çözmeye çalışmak işi daha da karmaşık hale getirir ki buradan olumlu sonuç almak çok kolay değildir.

Tahakkuk tahsilat oranları dikkatle incelenmeli, dönem tahakkuklarının tahsilat ile bakiye faturaların tahsilat toplamları dönem tahakkuku kıyaslandığı zaman yanıltıcı sonuçlar kaçınılmazdır.

2.İptal aboneler;

Zamanında müşteri tahliye (sözleşme sonlandırma) işlemlerinin uygun yapılmaması nedeni ile; her dağıtım bölgesinde binlerce müşteriye ait yıkılmış veya kullanımı mümkün olmayan eski tesisler mevcut halde sistemde müşteri olarak gözükmektedir.

Bunun iki türlü sakıncası bulunmaktadır,

a.Gerçek müşteri sayısı bilinemediğinden dolayı, sayaç okuma görevlisinin performansı tam olarak ölçülemez. Bu nedenle de okuma oranlarının istenilen seviyede olup olmadığı bilinemez.

b.Dağıtım şirketi müşteri sayısını ve profilini tam olarak bilemediği için hiçbir planlama gerçekçi olmaz.

Bu sorunun giderilebilmesi için, önceden hangi bilgilerin hangi birimler tarafından ve ne şekilde sorgulanması gerektiği ile ilgili çalışma yapılarak,  bu yapıya uygun ve belgenin der birim değiştirmesi sırasında tarih ve saatle takip edilebileceği bir form düzenlenmelidir.

Bu bilgilerin usulüne uygun olarak temin edilmesinden sonra iptaline karar verilen tesisatların sistemde oluşturulacak bir pasif dosyaya transfer edilerek orada tutulması gerekir.

3.Sayaç okuma;

Sayaç okumalar ister geleneksel olsun ister yeni teknolojilerle olsun, önemli olan planlanmış şekilde ve doğru veriyi zamanında alarak tüketimi faturaya dönüştürebilmektir. Bunun için sayaçları her zaman bağımsız bir ölçü cihazı olarak görmek yerine, sistemdeki ölçü devrelerinin tamamına gereken özen gösterilmelidir.

-Enerji alım noktalarının kayıtlarının güncellenmesi,

-Alınan enerjinin miktar ve reaktif oranlarının takibi,

-Müşteri sayaçları okuma terminlerinin incelenmesi, mevsimlik kullanılan abonelerin sezon   sonunda içinde tüketim kalmayacak şekilde okunmaları ile dağıtım şirketinin nakit planına göre okuma ve ödeme tarihine uygun bölge ve müşterilerin okunmasının sağlanması,

-Gerekli ve zorunlu olan abonelerin uzaktan okunmasının sağlanması,

4.Müşteri bilgilerinin güncellenmesi,

Müşterilerin bilgilerinin güncel tutulması, şirketle müşteri arasındaki ticari ve hukuki işlemlerde kolaylık sağlayarak işlemlerin daha hızlı yapılmasını sağlayacaktır.

Özellikle sanayi müşterilerinin sanayi sicil belgeleri ile turizm teşvik belgeli müşterilerin belgelerinin sorgulanması ve gerekenlerin yenilenmesi gerekmektedir, aksi halde dağıtım şirketinin gelir kaybı oluşacaktır.

Sayaçları uzaktan okumak ertelenemeyecek kadar önemlidir, fakat bir o kadar önemli olan da müşteri ölçü sistemi bilgilerinin doğruluğudur. Unutulmamalıdır ki uzaktan okuma sistemleri sayacın içindeki bilgileri hızlı bir şekilde size ulaştırır, fakat o okunan tüketim değerlerinin doğru fatura edilebilmesi için ölçü sistemi bilgilerine ihtiyaç vardır.

5.Kaçak/Usulsüz takip

Kaçak/Usulsüz elektrik kullanımını önlemek açısından gelen ihbarların değerlendirilmesinin yanında sistemden kontrol raporları üretilerek takip yapılmalı, gelen ihbarların sonuçlandırılabilmesi için, kaçak/usulsüz ihbarları ve kaçak/usulsüz tutanaklarının bir ilişkisel yapıda yeniden düzenlenmesi ve şirket içinde farklı birimlerdeki işlemlerin takibi için bir oto kontrolü sağlayacak yapıda form tasarlanması gereklidir.

6.Ölçü devrelerinin kontrol ve denetimi;

Şirketlerin dağıtımını yapmak üzere aldıkları veya ürettikleri elektrik enerjisinin başlangıç ve bitiş noktalarında mutlaka referans noktaları ölçü sistemleridir. Bu nedenle ölçü sistemlerine gerekli özeni göstermek bu konudaki yönetmeliklere uygun şekilde denetimlerini sağlamak ve bilgilerini güncel tutmak zorunludur.

Bu sistemde ölçü sistemlerinin yönetmeliğe uygun olmayanları (müdahaleye imkân verecek yapıda olanlar) en kısa sürede yönetmeliğe uygun hale getirilmelidir, ayrıca ölçü sistemi yönetmeliğe uygun olanlarda da, mühür altındaki ölçü sistemlerinde müşteri veya şirket insiyatifi dışında oluşan arızaların olumsuz sonuçlarını engellemek için zaman, zaman bazı müşterilerin ölçü sistemleri test edilmelidir.

Ayrıca mühürleme tutanakları düzgün tanzim edilmeli ve mutlaka bir nüshası müşteri dosyasında muhafaza edilmelidir.

Müşterilerin, dağıtım şirketleri bilgisi dışında yaptıkları güç artışlarını tespit ederek, müşterilerin kanuni yükümlülüklerinin yerine getirilmesi sağlanmalı.

Bu konudaki uygulamaların tamamının gerek işlem sırasında, gerekse belgelendirilmesi sırasında bir otokontrol oluşturulabilmeli, aksi halde işlemlerin her adımında kontrol ve müdahalede bulunmak gerekir ki bu da işlemlerin verimsiz yürütüleceği demektir.

Tüm bu çalışmaların sonunda verimlilik ve gelir arttırıcı etkiler de görülecektir.

Coşkun Tezel

coskun.tezel@akillisebekeler.com

Kentsel Dönüşüm ve EDAŞ’lar

Okunma Süresi: 4 Dakika Yazar: Güncelleme: Yorum yapın Kategori: Makaleler Etiketler: , , ,

Abone ol

 Son zamanlarda gündemi işgal eden önemli bir gelişme Kentsel Dönüşüm projeleridir. Birçok ilimizde uygulamaya başlamış, birçok noktada proje çalışmaları devam eden Kentsel dönüşüm projeleri; EDAŞ’lara bir taraftan yeni yatırım yükümlülükleri getirirken, diğer taraftan müşteri hizmetleri yönetimi konusunda daha güncel bir veri sağlama fırsatları yaratmaktadır.

Yatırım programları ve uygulamaları daha çok tesis birimlerinin uzmanlık alanında olduğu için, biz müşteri hizmetleri yönetimi açısından görüşlerimizi paylaşmak istiyoruz.

Bilindiği gibi kentsel dönüşümün uygulandığı alanlar genel olarak; kentlerin daha eski dokuya sahip veya yoğun yerleşim yerlerinin çevresinde bulunan bölgelerde daha yoğun olarak uygulanmaktadır. Bu nedenle bu bölgelerdeki müşterilerin abonelik işlemleri yıllar önce tesis edilmiş! Bu nedenle bir taraftan geçen süre zarfında da müşteri bilgileri güncellenememiş diğer taraftan ise; yerleşimlerin dağıtık olması ile dağıtım ve perakende satış hizmetleri yeteri kadar verimli olamamıştır.

Yıllardır EDAŞ’ların sorunlarından biri olan, aktif abone sayısını ve kurulu güçlerini net olarak bilememe konusuna da belki bu anlamda kurumsal bir çözüm adımı atılmış olur.

Önceki dönemlerde birimler arasında yeterli koordinasyon sağlanamadığı için yıkılacak binalarda enerji kesimi sırasında; işletme departmanı müşteri hizmetleri ile bilgi alış verişine girmeden binaların elektriksel irtibatını keser. Böylece o binadaki müşterilerin tahakkuk etmiş, tüketilmiş olup daha tahakkuku gerçekleşmemiş borçlarının tahsili, güvence bedelinin iadesi ve sözleşme fesih işlemleri yapılamadığından dolayı birçok müşteri EDAŞ sisteminde hala aktif müşteri olarak gözükmektedir.  İşlemlerin bu şekilde bir süre devam etmesi sonucunda bugün müşteri hizmetleri bu konuda sıkıntılı durumlarla karşı karşıya kalmışlardır.

Kentsel dönüşümün bu aşamasında yıkılacak olan binlerce binada bulunan müşterilerin sözleşme fesih işlemlerinin bundan sonra; usulüne uygun olarak yapılması sağlanarak, müşteri portföyü ve bilgilerinin daha sağlıklı tutulması hedeflenebilir.

Bu uygulamaya başlarken bir taraftan da mevcut durumda aktif müşteri olarak gözüken fakat gerçekte yıllardır kullanımda olmayan, tasfiye edilerek yıkılmış ve kullanım imkânı kalmamış müşterinde portföyünden çıkarılması yapılmalıdır.

En Doğru Yöntem

Yalnız bu uygulamalar için uygun formlar düzenlenerek uygun proseslerle işlemi gerçekleştirmek, konu ile ilgili birimlerin inceleme sonucu ve imzalarını almak en doğru yöntemdir.

Bu formlarda müşterinin;

Okuma görevlisinin beyanı,

Son okuma ve tahakkuk tarihi,

Tahakkuk etmiş borcunun bulunup bulunmadığı,

Tahakkuk etmemiş tüketiminin olup olmadığı,

Güvence bedeli bilgileri,

Yerinde tespit komisyonunun görüşleri,gibi birçok bilginin derlenmesi ve imza altına alınması ile formların kaç nüsha düzenlenmesi ve muhafazası prensipleri belirlenmelidir. Bu işlemlerden sonra belirlenen müşteriler ayrı bir ortama transfer edilerek aktif kullanıcılar belirlenmelidir.

Kentsel dönüşüm sırasında ise imar ve bina projeleri kullanılarak potansiyel müşteri ve kurulu güç tahminleri yapılabilir, müşterilerin sözleşmesinde ise hem güncel kullanıcı bilgileri, hem kurulu güç bilgileri net olarak elde edilmiş olurken, bu planlı bölgelerde hizmet sunumu açısından da kalite ve kolay işletme imkânları elde edilmiş olur.

Ayrıca yeni olan bu tesislerde kullanılacak sayaçların (EPDK’nın belirlediği özelliklere haiz) uzaktan okumaya uygun olmasının sağlanması ile akıllı şebeke uygulamasına da kısa sürede bu bölgeler pilot uygulama seçilerek başlanılabilir.

Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir unsur, geçici kabul ve tesisat muayene aşamasında tesislerin yönetmeliğe uygunluğu ve EDAŞ denetimidir.

Böylelikle tamamen yeni tesisler olan bu bölgelerde gerek kaçak/kayıp, gerekse hizmet uygulama hızları ve kalitesinin sorumluluğu her şeyden önce şirketin sorumluluğundadır.

Bu nedenle kentsel dönüşüm bölgelerindeki uygulamalar EDAŞ’lar için tam anlamı ile kendini değerlendirme alanı olarak görülebilir.

Kentsel dönüşüm sürecinde bir veya birkaç trafo bölgesi tam ölçme ve değerlendirme imkânı bakımından mikro alan olarak kullanılabilirse, bu değerlendirmeler neticesinde stratejik planda güncellemeler ile daha doğru kararlar oluşturulabilir.

Coşkun Tezel

Elektrik Dağıtım Şirketlerinde İnovasyon

Okunma Süresi: 8 Dakika Yazar: Güncelleme: Yorum yapın Kategori: Analiz Etiketler: , , , , ,

Abone ol

Elektrik Dağıtım Şirketlerinin Özelleştirilmesi

Bir taraftan elektrik dağıtım şirketinin özelleştirilmesi, diğer taraftan günün gelişen teknolojik şartları ile inovasyon gündeme gelmişti. Belki de gündemi teknoloji şirketlerinin belirlemesi ile sadece teknolojik olarak gündemimizi işgal ediyor. Bugünün şartlarına uygun bir organizasyon ve bunlara bağlı değişim birlikte düşünülmüyor.

Oysa düşünülmesi gereken konu tüm organizasyon içinde inovasyon olmalı; her ne kadar isimleri biraz değişmiş olsa da bugünkü özel dağıtım şirketleri,  geleneksel Belediye Elektrik Dağıtım birimi ve Tedaş yapısını yaklaşık olarak muhafaza ediyor. Burada asıl sorulması gereken şirketlerin mevcut durumu muhafaza etmesi mi, yenilik yapması mı?  Asıl sorun değişime ihtiyaç duyulup duyulmadığına karar verebilmek; değişim ihtiyacının veya mevcut durumun performansının yetersiz olduğu konusunda fikir birliği oluşmuşsa o zaman inovasyon çalışmalarına hız verilmelidir.

Elektrik Dağıtım Şirketlerinin Pazar Payları

Elektrik dağıtım şirketlerinin pazar payları, lisanslarında belirtilen ve coğrafi olarak tanımlaması yapılmış görev alanları ile sınırlıdır.

Bu sınırlar içerisinde pazar paylarını arttırmak konusunda yapabilecekleri tek şey; lisansını almış oldukları dağıtım bölgesindeki serbest tüketici hakkını elde etmiş tüketicileri müşteri portföylerinde tutabilmek başarısıdır.

Onun dışında tüketimi arttırmak konusunda şirketlerin yapabilecekleri fazla bir uygulama yoktur. Tüketim miktarını etkileyen faktörler, Dünyadaki ve Ülkedeki mevcut zamandaki genel ekonomik durum; görev bölgesinin gelişmesi ile ilgili yatırım teşvikleri ve görev bölgesinin gelişme potansiyeli ile doğrudan ilgilidir.

O zaman şirketlere pazar paylarını arttırmada sınırlı imkan sahibi olduklarından dolayı; kârlarını muhafaza etmek veya arttırmak için verimlilik dışında çok fazla alternatif kalmamaktadır, verimlilik için de inovasyon kaçınılmaz olmuştur.

Elektrik dağıtımı müşteri hizmetlerinde 1984’ten günümüze;

  • Kâğıt kalemle yapılan bazı işlerin bilgisayar ortamında yapılmasından, (o zamanlar en lüks teknoloji elektronik hesap makineleri idi)
  • Elektromekanik sayaçlar yerine, elektronik sayaç kullanımına geçilmesinden,
  • Sayaç okumada kâğıt kalem yerine, GPRS’li el terminali kullanımına başlanmasından,
  • Düzenlenmiş faturaların veznelerde tahsilinden, Online ve Offline tahsilat yapılmasına

kadar ilerleme kaydedilmiştir.

Bugün teknolojinin geldiği noktaya bakarsak; IT olarak bugün günlük hayatımızda sıradan olan birçok teknolojiyi o günlerde hayal etmek bile neredeyse imkânsızdı. Bugün sahip olunan imkanlar ile imkanlar dahilindeki iyileştirmelerimizi kıyasladığımız zaman, teknolojinin bize sunduğu imkanları verimli değerlendiremediğimiz ortadadır.

Elektrik Dağıtımında Dünden Bugüne…

Sadece teknoloji olarak sahip olduğumuz imkânlar dışında, bugün düşünce olarak da eskiye oranla çok iyi durumdayız, eskiden bir hesaptan, bir hesaba para havale etmek için banka kuyruğunda saatlerce beklerken, bugün masamızda otururken veya seyahat halinde iken bile internet aracılığı ile her türlü ödeme işlemini gerçekleştirebiliyoruz. (elektrik fatura ödemeleri dahil)

Oysa bu süreçteki teknolojinin gelişimini düşünürsek, inovasyon olarak fazla bir şeyler yapıldığını söylemek yanlış olur.

Bugün baktığımızda her türlü geniş bant iletişimi, yazılımlar, donanımlar bu kadar gelişmiş iken ve diğer sektörler bu teknolojinin imkânlarından faydalanırken sadece elektrik dağıtım sektörü konjonktürün gerisinde kalmış bu nedenle karlılık erozyonuna uğramıştır.

Elektrik dağıtımı müşteri hizmetlerindeki yapısal ve hizmet çeşitliliğindeki değişim nedeni ile görev tanımlarının yeniden belirlenmesinden; iş akış yapısına kadar olan süreç yeniden gözden geçirilmeli, bu işlemler sırasında ise kurum içi bir otokontrol oluşması sağlanmış olmalıdır. Aksi halde karmaşa devam edecek, hangi iş hangi aşamalarda hangi birimde ilgili bölümü kadar tamamlanacak, hangi usul ve esaslarla kimlere nasıl devredilecekse belirlenmelidir.

Bu işlem aslında bir organizasyon inovasyondur, teknolojinin sunduğu fırsatlardan faydalanarak stratejik bir inovasyon mümkün, hatta zorunlu hale gelmiştir.

Elektrik Dağıtım Hizmetlerinde İş Tanımları

Bugün elektrik dağıtım hizmetlerinde iş tanımları ve süreçleri incelendiğinde onlarca bölümde inovasyon fırsatı doğduğu görülecektir. İster Tesisat Muayene/geçici kabul, ister sayaç okuma, Tahakkuk Tahsilat işlemleri olsun, kısaca hizmetin olduğu her noktada yapılabilecek, şirketin faaliyet kârlarını olumlu yönde etkileyecek değişim imkânları mevcuttur.

Daha basit usullerle kaçak/kayıp denetim altına alınabilir, tahsilat oranları daha yukarılara çekilebilir, Bütün bu değişimleri yapabilmek için öncelikle şirketin faaliyetlerinin sayısallaştırılması gerekir. Şirket faaliyet verilerinin sayısallaşması olmadan üretilen hizmetlerin ölçeklenebilmesi mümkün değildir.

Şehirlerin muhtelif yerlerinde kiosk’lar ve temassız ödeme noktaları tesis edilerek kredi kartı vasıtası ile tahsilat oranları attırılabilir. Böylece şirketler daha az tahsilat büroları açarak hem büro, hem de işgücü masraflarını asgari oranda tutabilirler.

Bu aşamada doğrudan şirketin verimlilik ve karlılık durumunu etkileyecek kararların alınabilmesi için detaylı analizler yapılmalı, inovasyon yapmış olmak için inovasyon olmamalı, önce şirketin değişim gerekliliği tespit edilerek, aksayan yerlerde ve değişimin gerektiği yerlerde çözüm getirilmeli.

Bunun için Kanun, tüzük, Yönetmelik ve uygulama talimatlarına göre standartlar çerçevesinde iş tanımlarını incelemek, bu iş tanımlarına göre iş akışlarını gözden geçirerek, gerekli olan formları üretmek veya güncellemekten gerekir.

Marmara Belediyeler Birliği

16. Mart 2012 tarihinde Marmara Belediyeler Birliği tarafından elektrik, su ve doğalgaz sektöründe faaliyet gösteren katılımcıların iştiraki ile yeni nesil sayaç okuma sempozyumu düzenlenmiştir.

Bu konudaki genel yaklaşım kurumlar arası koordinasyon açısından çok güzel olmuştur, fakat bu tür uzaktan sayaç okuma işine şu anda en yakın sektör (müşterilerinde aktif olarak kullanılmakta olan uzaktan okumaya elverişli sayaçların kullanımı nedeniyle) elektrik dağıtım firmalarıdır. Tek bir network kullanılarak tüm elde edilen farklı verilerin kurumlar arası paylaşımı mümkün olabilir.

Genel yaklaşım her ne kadar doğru olsa da kurumların kendi sayaçlarından almış oldukları veri ihtiyacı ve yapısı farklılık göstermektedir. Bunların içinde de diğerlerine göre en karmaşık olan elektrik sayaçlarıdır, (elektrik sayaçlarından sadece fatura tahakkukunda esas olmak üzere 7 ayrı veriye ihtiyaç duyulmaktadır.) bu nedenle uzaktan sayaç okuma altyapısı çalışması yapılırken sayaçlardan alınması gereken verilerin ve uygulamada kullanılacak farklı model sayaç sayıları da (EPDK tebliğine göre elektrik dağıtım sektöründe yarısı yerli olmak üzere en az altı farklı marka sayaç kullanılması öngörülmüştür.) dikkate alınarak detaylı çalışması da ayrıca yapılmalıdır.

Bunların dışında fonksiyon olarak da elektrik sayaçları yapısı itibari ile açma/kesme özelliğinden dolayı diğerlerinde farklılıklar arz etmektedir.

Abone Adres Sistemi

Ayrıca abone adres sistemi ve coğrafi bilgi sisteminin entegrasyonu da bir inovasyondur, bu çalışmanın elektrik dağıtım şirketlerinde uygulanması ile potansiyel aboneler daha proje aşamasında belli olacak, bu taramalar sonucunda da sözleşme yapmadan elektrik kullanan (kaçak/usulsüz) kullanıcılar daha çabuk tespit edilebileceği gibi, özellikle bu yapı ile trafo ve şebeke üzerindeki yük durumları hakkında daha detaylı bilgi sahibi olma imkanı da bulunmuş olunur.

İgdaş abone yapısında müşterilerin tesisat numaralarının üretilmesi bile yerleşim anlamında bir anlam ifade eden sayılardan oluşur, Tedaş yapısında ise coğrafi mahal olarak bir anlam ifade etmeyen ve müteselsil olarak birbirini takip eden bir numaralandırma yapısı mevcuttur. İgdaş abone yapısındaki tesisat numaralandırma yapısı birçok açıdan faydalı bir modeldir.

Adres yapısı katmanı olarak da İgdaş’ın kullanmış olduğu hiyerarşik adres yapısı işletme açısından avantajlı bir yapı oluşturmaktadır.

Her ne kadar elektrik dağıtımı müşteri hizmetlerindeki muhtemel sorunlar birbirine benzer ve bilinirliliği olsa bile her bir dağıtım bölgesi hatta dağıtım bölgesi içindeki il durumuna göre incelenmeli ve sorunların çözümü ve verimlilik artışı için değişim düşünülmeli.

Son Söz: “Tabiatta her şey bir değişimdir ama her değişimin ardında bir sonsuzluk yatar”. Goethe

Coşkun Tezel

Elektrik’te Şalter Savaşları

Okunma Süresi: 7 Dakika Yazar: Güncelleme: Yorum yapın Kategori: Analiz Etiketler: , , , , , ,

Abone ol

Elektrik Dağıtım Lisansı – Serbest Tüketicilere Uygulanan Usulsüz İşlemler

Mart ayı başında bazı internet sitelerinde okuduğumuz haberlere göre dağıtım lisansı sahibi bir şirket kendi görev bölgesi içerisinde bazı serbest tüketicilerin, “Tedarikçilerinin dağıtım şirketine ödemesi gereken Sistem kullanım ücretini, şirketlerine ödemediği”  gerekçesi ile bu tedarikçi şirketlerin müşterisi olan serbest tüketicilerin elektriklerini kesme girişiminde bulunmuştur.

Bu uygulama bu sektörde hiçbir kanun ve yönetmelikte yer bulamadığı gibi genel hukuk kuralları çerçevesinde de kabul görecek bir uygulama değildir.

Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumunun 27.03.2003 tarih ve 25601 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Elektrik Piyasasında İletim ve Dağıtım Sistemlerine Bağlantı ve Sistem Kullanımı Hakkında Tebli𔹠ve 12.11.2008 tarih ve 27052 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “ELEKTRİK PİYASASINDA İLETİM VE DAĞITIM SİSTEMLERİNE BAĞLANTI VE SİSTEM KULLANIMI HAKKINDA TEBLİĞDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ”²

Bu tebliğler incelendiğinde (²) Madde 1. “10. Dağıtım sistemi kullanıcısı: Dağıtım sistemine bağlantı yapmış tüketiciler ile dağıtım sistemini kullanan üretim faaliyeti gösteren tüzel kişiler, toptan satış şirketleri, OSB’ler ve perakende satış şirketlerini,” Dağıtım sistemi kullanıcısının tarifi verilmiştir.

            EPDK’nın aşağıdaki tablosunun son bölümünde ise Anlaşma tarafları ve sistem kullanımından dolayı doğacak ödemeleri kimin, kime yapacağı açıkça belirtilmiştir.

EK 1

Bağlantı ve/veya Sistem Kullanım Anlaşmaları

Anlaşma Tarafları TEİAŞ ve/veya Dağıtım Şirketine veya OSB’ye Yapılması Gereken Ödemelerin Niteliği
Bağlantı Anlaşması TEİAŞ – İletim Sistemine Doğrudan Bağlı Üretim Faaliyeti Gösteren Tüzel Kişi İletim Bağlantı Bedeli
TEİAŞ – Herhangi bir dağıtım merkezine bağlanmadan doğrudan iletim tesisi şalt sahalarının dağıtım gerilimi seviyesindeki fiderlerine 36 kV gerilim seviyesinden doğrudan bağlı Üretim Faaliyeti Gösteren Tüzel Kişiİletim Bağlantı Bedeli
TEİAŞ – İletim Sistemine Doğrudan Bağlı Tüketici İletim Bağlantı Bedeli
TEİAŞ – Dağıtım Şirketi İletim Bağlantı Bedeli
TEİAŞ – İletim Sistemine Doğrudan Bağlı OSB İletim Bağlantı Bedeli
Dağıtım Şirketi – Dağıtım Sistemine Bağlı Üretim Faaliyeti Gösteren Tüzel Kişi Dağıtım Bağlantı Bedeli
Dağıtım Şirketi – Tüketici Dağıtım Bağlantı Bedeli
Dağıtım Şirketi – Dağıtım Sistemine Doğrudan Bağlı OSBDağıtım Bağlantı Bedeli
Sistem Kullanım Anlaşması TEİAŞ – Dağıtım Şirketi İletim Sistemi Kullanım Bedeli İletim Sistemi İşletim Bedeli
TEİAŞ – İletim Sistemine Doğrudan Bağlı Üretim Faaliyeti Gösteren Tüzel Kişi İletim Sistemi Kullanım Bedeli İletim Sistemi İşletim Bedeli
TEİAŞ – Herhangi bir dağıtım merkezine bağlanmadan doğrudan iletim tesisi şalt sahalarının dağıtım gerilimi seviyesindeki fiderlerine 36 kV gerilim seviyesinden doğrudan bağlı Üretim Faaliyeti Gösteren Tüzel Kişi (bu bağlantı hatlarının üretim faaliyeti gösteren başka bir tüzel kişi tarafından da kullanılması veya dağıtım sistemi ile irtibatlanmasına kadar.)İletim Sistemi Kullanım Bedeliİletim Sistemi İşletim Bedeli
—– —-
TEİAŞ – İletim Sistemine Doğrudan Bağlı Tüketici İletim Sistemi Kullanım Bedeli İletim Sistemi İşletim Bedeli
TEİAŞ – İletim Sistemine Doğrudan Bağlı OSBİletim Sistemi Kullanım Bedeliİletim Sistemi İşletim Bedeli
TEİAŞ– İletim Sistemini Kullanarak Enerji İthal ve/veya İhraç Eden Tüzel Kişi İletim Sistemi Kullanım Bedeli İletim Sistemi İşletim Bedeli
Dağıtım Şirketi – Dağıtım Sistemine Bağlı Üretim Faaliyeti Gösteren Tüzel Kişi Dağıtım Sistemi Kullanım Bedeli
Dağıtım Şirketi – Perakende Satış Şirketi Dağıtım Sistemi Kullanım Bedeli (İletim Sistemi Kullanım Bedeli) (İletim Sistemi İşletim Bedeli)
Dağıtım Şirketi – Dağıtım Sistemine Bağlı Serbest Tüketiciye Doğrudan Satış Yapan Üretim Faaliyeti Gösteren Tüzel Kişi Dağıtım Sistemi Kullanım Bedeli (İletim Sistemi Kullanım Bedeli) (İletim Sistemi İşletim Bedeli)
Dağıtım Şirketi – Grup Ortağına Satış Yapan Otoprodüktör Grubu Şirket Dağıtım Sistemi Kullanım Bedeli (İletim Sistemi Kullanım Bedeli) (İletim Sistemi İşletim Bedeli)
Dağıtım Şirketi – Dağıtım Sistemine Bağlı Serbest Tüketiciye Satış Yapan Toptan Satış Şirket Dağıtım Sistemi Kullanım Bedeli (İletim Sistemi Kullanım Bedeli) (İletim Sistemi İşletim Bedeli)

Kaynak:EPDK

Elektrik Dağıtım Lisansı

Ayrıca Dağıtım sistemi lisansı sahibi Tüzel kişi ile Dağıtım sistemi kullanıcısı arasında Dağıtım Sistem Kullanım anlaşması imzalanması ve İlgili Dağıtım Sistemi Kullanıcısının müşterisi olan Serbest tüketicinin elektrik enerjisi kullanması ile bu borç/alacak ilişkisi doğar.

Buraya kadar olan hiçbir bölümde Dağıtım Sistemi lisansı sahibi ile serbest tüketicinin doğrudan bir anlaşması ve borç/alacak ilişkisi bulunmamakta, tüm ilişki Dağıtım sistemi lisansı sahibi ile dağıtım sistemi kullanıcısı arasındadır.

Peki Dağıtım sistemi lisansı sahibi tüzel kişi serbest tüketicinin elektriğini kesebilir mi? Diye bir soru çıkıyor karşımıza, sadece aşağıdaki şartların oluşmasında kesebilir,

  • Müşterinin kaçak/usulsüz elektrik kullanması durumunda,
  • Tedarikçisinin talebi doğrultusunda
  • Serbest tüketicinin dönem faturasında tahakkuk eden reaktif bedelin Dağıtım lisansı sahibi şirkete ödememesi durumunda
  • Serbest tüketicinin ölçü devresinin iç tesisat yönetmeliğine uyun olmaması durumunda,

Yukarıdaki şartlar oluşmadığı sürece tüketicinin Elektrik Dağıtım Lisansı tedarikçisinden kaynaklanan bir borç/alacak ilişkisi nedeniyle tüketicinin elektriğini kesmenin hiçbir dayamağı bulunmamaktadır.

Bu iş sizin bir toptancıdan adres teslimi şartı ile aldığınız bir ürünün size tesliminden sonra, toptancının nakliyecinin alacağını ödememsi durumunda nakliyecinin sizin dükkânınızı yağmalaması gibi garip bir uygulama olmaz mı?

Bütün bunların dışında yapılan iş ise tamamen, kamu gücünü kullanarak tüketici aleyhine orantısız güç kullanımıdır.

Dağıtım lisansı sahibi şirketin yetkilisinin, yukarıdaki habere konu olan bir açıklamasında ise “Biz Devletin Elektriğini dağıtıyoruz” diye bir tabir kullanıldığından bahsedilmektedir. Tamamen yanlış bir bilgiden ibarettir. Devlet kendi elektriğini sadece özel sektöre devredilmemiş dağıtım şirketleri vasıtası ve kendi personeli ile yapılmaktadır.

 Ayrıca özel sektörün elektrik üretmesi ve dağıtması kanunlar çerçevesinde uygulanmaktadır. Şayet özel sektörün elektrik üretmesi ve toptan satışı suç ise, ilgili taraflar haklarını kanuni yollardan arayabilirler.

Kaç müşterinin elektriği kesildi veya mağdur edildi bilemeyiz, fakat bildiğimiz bir şey var ki; bu tür uygulamalar Enerji Bakanlığının hazırlamış olduğu Enerji strateji belgesinde belirtilen elektrik üretimi ile piyasanın serbestleşmesi ve rekabetin korunması hususlarına tamamen aykırı bir uygulamadır.

 Son Söz: İş hayatı inanç talep eder, ciddiyet gerektirir, yürek ister, dürüstçe bencilliktir, hata affetmez ve hayatın ta kendisidir. William Feater

Coşkun Tezel

Elektrik Dağıtım Sektöründe, Müşteri ve Kamu Hakları

Okunma Süresi: 7 Dakika Yazar: Güncelleme: Yorum yapın Kategori: Kurumsal Etiketler: , , , , , ,

Abone ol

Dağıtım Sektöründe Müşteri ve Kamu Hakları; Elektrik dağıtım hizmetleri TEK (Türkiye Elektrik Kurumu) ve TEDAŞ (Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.) adı altında  Devlet tarafından yürütülürken, Yürütülen hizmetler Teftiş Kurulu aracılığı ile Kurum adına denetlenirdi. Yani Devlet kendi işini denetlerdi.

Dağıtım Şirketlerinin Özelleşmesi bir yılı bulduğu halde özelleşen dağıtım şirketlerinde Kamu adına bir denetim yapılmadığı gibi, basından takip ettiğimiz veya bizzat şahit olduğumuz,  kanun ve yönetmeliklere aykırı uygulamalar olduğu görülmektedir. Bu usulsüz uygulamalar sonucunda gerek Kamu, gerekse tüketici mağduriyetleri söz konusu olmaktadır.

Dağıtım lisansı sahibi şirket, mülkiyeti Tedaş’a ait olan tesislerin yapımında işleri ihale ederek taşeronlar vasıtası ile yaptırırken, bu yapımların geçici kabulünü de kendisi üstlenerek hem ihale makamı hem denetim makamı görevini yürütmektedir. Denetim ve kabul işlemlerinin yüklenici tarafından yapılması ne kadar sağlıklı olur o da ayrı bir sorun. Aynı anda hem işi hem denetimi ve kabulünü yapmak gibi bir uygulamaya hiçbir ihale örneğinde rastlanmamıştır.

Dağıtım Sektöründe, Müşteri ve Kamu Hakları – Elektrik Piyasası Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği

EPDK’nın12.10.2011 tarih ve 28082 sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan “

ELEKTRİK PİYASASINDA FAALİYET GÖSTEREN ÜRETİM VE DAĞITIM ŞİRKETLERİNİN LİSANSLARI KAPSAMINDAKİ FAALİYETLERİNİN İNCELENMESİNE VE DENETLENMESİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK”  bulunmasına rağmen bu konunda hiçbir denetim faaliyeti olmadığı gibi,

ELEKTRİK PİYASASI MÜŞTERİ HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ’ nin ilgili maddelerinde açıkça tarif edilmiş olmasına rağmen, Dağıtım Lisansı sahibi olup dağıtım şirketlerini işleten şirketler bu yönetmeliğe aykırı uygulamalarına devam etmektedir.

Müşteri Hizmetleri Yönetmeliğinde elektrik kesme, ihbarname bırakılması, kaçak tespiti ve tahakkuku detaylıca anlatıldığı halde, fiili olarak elektriğini kesmeden müşterinin ikinci faturasına kaçak tahakkuku uygulamaktadırlar.

Kaçak kullanım olsa kaçak kullanım tutanağı, mühürleme tutanağı olması gerekir ayrıca kaçak kullanımda güç ve süre tespiti yapılması zorunludur, ama bu şirketler müşterinin o dönemdeki tüketiminin tamamına kaçak tarifesi uygulamaktadır.

Bunun yanında işletme ve yatırım konularında da tam bir denetimsizlik mevcut, Şirket yatırım programını EPDK’ya onaylatıyor bu doğru, bu yatırım programının fiziki gerçekleşme izlemesi de yapılıyor fakat şirket tarafında işler hayli karışık en ufak bir işletme masrafı bile yatırım gibi gösterilip geçici kabuller oluşturulması, tesisin sahibi kamu olmasına rağmen demontaj malzemelerin daha sonra akıbetinin ne olduğu, hurdaya ayrılıp daha sonra yeni tesis yapımında kullanılarak tarife yoluyla bedelinin Kurumdan tahsil edilip edilmediği gibi onlarca soru işareti var.

Müşteri Hizmetleri yönetmeliğinin 21. (c) maddesinde açıkça belirtilmesine rağmen ya faturalar son ödeme tarihinden on gün önce tebliğ edilmemekte veya son ödeme günü abone elektrikleri vadesi dolmamış borçtan dolayı kesilmektedir.

Şu ana kadar 12 Elektrik dağıtım bölgesi özelleştirme yolu ile Dağıtım Lisansı alan şirketlere devredilmiş olup bu 12 bölgedeki 2008 yılı sonu itibari ile toplam abone sayısı 16.097.800 dir. (Kayseri ve Civarı Elk.A.Ş.Hariç)

Elektrik Dağıtım Bölgesi Abone Sayıları

Bölge AdıAbone Sayısı (Bin)Tedaş Top.OranıTüketim GWhTedaş Top.Oranı
Çoruh 988.2 3.2 % 2.267.7 1.7 %
Fırat 659.5 2.7 % 2.145.2 1.6 %
Çamlıbel 734.7 2.4 % 2.087.9 1.6 %
Meram 1.530.5 5.0 % 5.858.9 4.4 %
Başkent 3.078.9 10.1 % 11.161.5 8.3 %
Uludağ 2.278.5 7.4 % 10.940.5 8.1 %
Trakya 767.8 2.5 % 5.473.7 4.1 %
Sakarya 1.308.0 4.3 % 8.760.5 6.5 %
Osmangazi 1.276.7 4.2 % 5.041.7 3.8 %
Menderes 1.508.2 4.9 % 3.815.4 2.8 %
Göksu 487.5 1.6 % 3.302.6 2.5 %
Yeşilırmak 1.479.3 4.8 % 4.062.7 3.0 %
Toplam 16.097.80 53.10 % 68.918. 48.40 %

Kaynak:EPDK

Bu abone sayısı Tedaş’lar toplamının yaklaşık % 53 oranına karşılık gelmektedir, başka bir anlatımla 16.000.000 elektrik abonesinin aldığı hizmetler ve 12 bölgenin yüzlerce milyon Tl. tutarındaki yatırımları tamamen denetim dışıdır.

Bu sayılar dikkate alındığında Özel Şirketler aracılığı ile hizmet götürülen abone sayısının birçok devletin nüfusundan fazla olduğu, 2012 yılı yatırımları tutarının ise birçok devletin IMF ve Dünya Bankasından temin etmek için aylardır uğraştıkları kredi miktarlarının üzerindedir. Her ne şartta olursa olsun ne abone sayısı olarak ne de yatırım tutarları olarak hafife alınacak bir miktar olmadıkları açıkça görülmektedir.

Dağıtım Sektöründe Müşteri ve Kamu Hakları – Elektrik Kesinti Tazminatı

Ayrıca, EPDK’nın “ELEKTRİK PİYASASINDA DAĞITIM SİSTEMİNDE SUNULAN ELEKTRİK ENERJİSİNİN TEDARİK SÜREKLİLİĞİ, TİCARİ VE TEKNİK KALİTESİ HAKKINDA YÖNETMELİK” hükümlerine göre bir yıl içerisinde elektrik kesintilerinin maksimum süreleri belirtilerek, Bu süreyi aşan kesintiler ile dağıtım şirketi tarafından tüketicilere ödenecek olan tazminatlar da belirtilmiştir.

Bazı dağıtım şirketleri, kendi sorumluluklarındaki şebeke arızalarının TEİAŞ tarafına yansıyarak kendilerine ceza uygulanmaması için, şebekelerini ıslah ederek bakım yapma yerine, Trafo merkezlerinden önce birer KÖK (Kesici Ölçü Kabini) yaparak arızalarının kendi bölgelerinde kalmasını sağlıyorlar, yapılan bu uygulama ise kamu kaynaklarının israfından  başka bir şey değildir.

Tüketiciler adına bu kadar yoğun bilgi olmasına rağmen, müşteriler kendi haklarını bilmedikleri gibi, haklarını bilmiş olsalar bile şikayetlerini Dağıtım Lisansı almış Dağıtımla görevli şirkete bildirdiklerinde sonuç alamıyorlar, bunun dışında şikayetlerini iletecekleri makamları bilmediklerinden genel olarak Valilik ve Kaymakamlıklara müracaat ederek, zamanlarını boşa harcadıkları gibi herhangi bir sonuç almaları da mümkün olmuyor.

Dağıtım Şirketleri her müşteriye ay içerisinde elektrik faturalarını verirken aynı zamanda haklarını öğrenebilecekleri, tüketicilerin şikâyetlerini iletebilecekleri bir çözüm noktasını belirten fatura üzerinde bir uyarı yazısı sunabilirler, ayrıca bu iş için bir web sitesi veya çağrı merkezi oluşturulabilir.

Elektrik Dağıtım Şirketleri Çağrı Merkezleri

Bazı dağıtım şirketleri çağrı merkezi kurduklarını, ayrıca web sayfalarında dilek ve şikâyetler için erişim imkânı sunduklarını söyleseler de genel olarak hiçbir talebe olumlu cevap vermemektedirler,100 konutluk bir sitede ayda 15 saat elektrik kesintisi olduğunu söylediğinizde hemen olmaz yanlışınız var gibi savunmaya geçiyorlar, oysa tüketici hakkını arayabilse o sitedeki abonelere ait elektronik elektrik sayaçları içinde hem kesinti hem voltaj bilgileri gibi birçok bilgi bulunmaktadır. Ayrıca araştırmadan ölçmeden kestirme cevap veren dağıtım şirketi yetkilisi ya bu bilgiden yoksun veya tüketiciyi ciddiye almıyor. Her türlü şartta olan 16.000.000 tüketiciye ve Kamunun kaynaklarına oluyor.

Dağıtım Şirketlerinin Yönetim Kurulu Başkanları veya CEO’larının iyi niyetli oldukları inancımı korumak istiyorum, fakat uygulamadan sorumlu olan birim yöneticilerinin şirkete gelir getirme ve başarılı oldukları imajını vurgulamak için bu tür hukuksuz uygulamalara başvurmuş olabilirler.

Bazı şirketlerde en azından kendi iç denetim birimleri bulunuyor fakat bu birimlerin iş tanımında neler var, neyi denetliyorlar o belli değil. Sadece kendi iç dinamiklerine odaklanmış bir iç denetimin şirketin yukarıda bahsettiğim konulara bir faydasının olacağını sanmıyorum.

Enerji alanında faaliyet gösterirken, 2011 Yılı Aralık ayında iflas eden ABD’nin 7.büyük şirketi ENRON’un batışının arkasındaki en büyük eksiklik, denetim eksikliği idi.

Coşkun Tezel

Dağıtım Şirketlerinde Farkındalık Oluşturmak

Okunma Süresi: 3 Dakika Yazar: Güncelleme: Yorum yapın Kategori: Makaleler Etiketler: , , , , ,

Abone ol

Neden Akıllı Şebeke Sistemi? Elektrik enerjisi sektöründe literatüre girmiş teknik tanımlar gibi, elektrik dağıtım hizmetlerinde de kabullenilmiş “ kayıp/kaçak gibi” kalıplar oluşmuş fakat bu tanımlar genel olarak net durumları ifade etmek yerinde biraz daha yüzeysel ve genel anlamda kalmıştır.

Şirketler değerlendirmelerini her ne kadar toplam hacim üzerinden yapsalar da; strateji oluşturmak ve potansiyel risklere karşı daha hızlı hareket kabiliyeti kazanmak için kaçak/kayıp yerine kaçak ve kayıpların ayrıştırılması yöntemi ile kendi işlemlerini daha mikro düzeyde kontrol edebilirler.

Neden Akıllı Şebeke Sistemi? İşte Cevabı

Bunun için; bir akıllı şebeke sistemine ihtiyaç vardır. Çünkü şebeke canlıdır ve sürekli olarak güncellenmek ihtiyacı vardır bu da ancak ciddi bir otomasyon ile mümkündür. O zaman şebeke ve donanımları hakkında detaylı bir bilgiye sahip olunabilir ki; bu bilgiler ile EPDK (Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu) nın yayınlamış olduğu Transformatörlerin TKK (Transformatörlerin Kayıp Katsayısı) ve Dağıtım hatlarının HKK  (Hat Kayıp Katsayıları) yöntemleri ile görev bölgesindeki teknik kayıpları yaklaşık olarak hesaplamak mümkün olacaktır.

Bir taraftan kayıp ve kaçak miktarları ayrıştırılabilirken; diğer taraftan sıfır kayıplı diye tabir edilen (iletim sistemindeki bara üzerinden ölçümü yapılan müşterilerin hat kayıpları da dolayısı ile müşteri tüketimi içinde olduğundan,

Ayrıca; Müstakil trafodan beslenen abonede, ölçme alçak gerilim tarafında (0.4 kV) yapılırsa faturalama dönemindeki aktif ve reaktif enerji tüketimleri % 3,5’i geçmeyecek şekilde artırılarak faturalamaya esas değerler bulunularak faturaya ilave edildiği göz önüne alınırsa,

Ancak, boşta gerilim altında bulunan transformatörden etiketinde yer alan bir aylık kayıplarının altında tüketim yapıldığı tespit edildiği takdirde; etiketindeki aktif ve reaktif kayıplar ile sayaçtaki aktif ve reaktif tüketim arasındaki fark trafo kaybı olarak ayrıca fatura edileceğinden dolayı,

Gerçeğe en yakın teknik kayıp miktarı belli olduktan sonra görev bölgesindeki kaçak/kayıp verileri ayrıştırılarak kaçak ve kayıp bilgisine ayrı ayrı sahip olma imkânı vardır.

Tahakkuk/tahsilat oranları da ayrıca tutara göre, fatura adedine göre; yapılan tahsilatların dönem borcu veya bakiyeden tahsil durumları da ayrıca dikkatle incelenmelidir.

Teknik olmayan (kaçak) kayıplara gelince;

Bunları genel olarak doğru ölçümlenemeyen tüketimler diye tanımlayabiliriz, buna dahil olarak,

–          İzinsiz şebeke bağlantıları,

–          Ölçü cihazlarına müdahale edilmesi,

–          Uyumsuz ölçü devreleri,

–          Hatalı bağlantılar,

gösterilebilir, ve bunların en kısa sürede mümkün olan en alt seviyeye çekilmesi Perakende satışçıların görevleridir.

Kısaca sistemi kurallarına göre yönettikten sonra başarı kazanmamak mümkün değildir.

Coşkun TEZEL