enerji üretim

Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) Nedir?

               Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) hakkında genel bir bilgi; EÜAŞ tarihçesi, faaliyetleri ve yapılanması içerisinde yer alan ve temel faaliyet alanı olan elektrik üretim santralleri ile ilgili bilgilerin derlenmesi amacıyla bu yazı hazırlanmıştır.

Türkiye Elektrik Üretim-İletim A.Ş. (TEAŞ)

               Türkiye Elektrik Üretim-İletim A.Ş. (TEAŞ) Genel Müdürlüğünün, 02.03.2001 tarih ve 24334 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 05.02.2001 tarih ve 2001/2026 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ), Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) ve Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. (TETAŞ) unvanlı üç ayrı anonim şirket olarak yapılandırılmasına karar verilmiştir. EÜAŞ, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı(ETKB)’nın ilgili kuruluşları arasında yer alan İktisadi Devlet Teşekkülüdür. İlgili Ana Statüde EÜAŞ’ın sermayesi 5,6 milyar TL olarak belirtilmiştir, fakat 2007 yılında sermaye artırımı Yüksek Planlama Kurulu tarafından onaylanmıştır. EÜAŞ’ın resmî web sitesinde sermayesinin 14 milyar TL olduğu belirtilmektedir.

               EÜAŞ’ın ana statüsü 29.06.2001 tarih ve 24447 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Ana statü 2006 yılında yenilenmiş, 2010 ve 2012 ve 2018 yıllarında ise değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikliklerin yer aldığı Ana Statü EÜAŞ’ın resmî web sitesinde yer almakta olup, yazı içerisinde Ana Statüden bilgiler eklenmiştir.

               ETKB’nın 3154 sayılı enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılmıştır. Elektrik Piyasası Kanunu’nun bazı maddelerinde yer alan Bakanları Kurulu, ETKB’nin teklifi üzerine Bakanlar Kurulu, Başbakana ve Başbakan ibareleri Cumhurbaşkanı olarak değiştirilmiştir.

Türkiye Elektrik ve Ticaret ve Taahhüt AŞ (TETAŞ)

               703 sayılı KHK ile Türkiye Elektrik ve Ticaret ve Taahhüt AŞ (TETAŞ), EÜAŞ bünyesine alınmıştır. Bu KHK ile; TETAŞ’ta görev yapan tüm personeli, kadro, pozisyon, mali ve özlük haklarıyla birlikte herhangi bir işleme gerek kalmaksızın EÜAŞ’a atanmıştır. Mülga TETAŞ’ın taraf olduğu mevcut sözleşmeler kapsamında imzalanmış enerji alış ve satış anlaşmalarının yürütülmesi, elektrik enerjisi mübadele, ithalat ve ihracat anlaşmaları ile mevcut imtiyaz ve uygulama sözleşmeleri kapsamında enerji alış ve satış anlaşmalarının imzalama yetkisi EÜAŞ tarafından yapılacaktır. Ayrıca EÜAŞ, sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve ilgili mevzuatı kapmsaında elektrik enerjisi ve kapasitesi akım ve satımına ilişkin ikili anlaşmalar yapacak ve yürütecektir; organize toptan elektrik piyasalarında faaliyette bulanabilecektir.

EÜAŞ’a Bağlı Santral Bilgileri

               Eylül-Ekim 2018 itibariyle EÜAŞ’ıne resmî web sitesindeki bilgilere dayanarak santrallere ilişkin olarak:

1. Toplam 169MW kurulu güçlü doğal göl ve akarsu santrali ve toplam 12663 kurulu güçlü MW barajlı santral olmak üzere 38 adet hidroelektrik santral,
2. Yakıt tipi linyit olan toplam 3159MW kurulu güçlü 4 adet termik santral ve yakıt tipi doğal gaz olan toplam 3852,3MW kurulu güçlü 4 adet termik santral olmak üzere toplam 7011,3MW kurulu güçlü termik santral,
3. 7,2MW kurulu güçlü rüzgar elektrik santral EÜAŞ bünyesinde yer almaktadır.

İlgili Ana Statüde EÜAŞ’ın amaç ve faaliyet konuları:

1. İlgili mevzuat hükümleri çerçevesinde üretim tesislerinde elektrik enerjisi üretmek,
2. 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve bu Kanunla ilgili mevzuat çerçevesinde elektrik enerjisi satışı ve/veya Yan Hizmet anlaşmaları yapmak,
3. İlgili mevzuat gereğince devir alınması gereken tesisleri devir almak ve özel sektöre devri yapılmamış üretim tesislerini kendisi ve/veya Bağlı Ortaklıkları vasıtasıyla işletmek, gerektiğinde sistemden çıkarmak,
4. Bakanlık tarafından kurulması öngörülen yeni üretim tesislerini kurmak, kiralamak, işletmek, özel hukuk hükümlerine tabi tüzel kişilere işletme hakkı devri yapılmış veya yapılacak tesis ve işletmelerinin ve bunlara yapılacak ilave ve idame yatırımlarının mülkiyetini muhafaza etmek, ilgili mercilerce özelleştirilmesine karar verilen tesislerin veya İştirak hisselerinin ilgili mevzuat çerçevesinde devrini yapmak,
5. Teşekkülün faaliyet alanıyla ilgili olarak Kurumdan Lisansları almak ve Kurul tarafından belirlenen Lisans bedellerini Kuruma ödemek ve alacağı Lisansların hükümleri uyarınca faaliyet göstermek,
6. Nükleer enerji üretim tesisi yapımı için ilgili mevzuat gereğince ilgili mercilerden kuruluş yeri, inşaat, işletme ve benzeri izinler ve lisans alınmasıyla ilgili işlemleri yapmak,
7. Elektrik üretim tesislerinin işletilmesi ve kurulmasında diğer gerçek ve tüzel kişilerden bu konulara ilişkin hizmet almak,
8. Teşekkülün faaliyet alanıyla ilgili olarak gerekli işletme planlamasını yapmak,
9. Elektrik üretimi için gereken her türlü etüt ve projeler ile inşaat ve tesisleri yapmak, yaptırmak ve söz konusu tesislerin proje, tesis ve işletme aşamalarında ülkemiz çevre mevzuatına uygun olmasını sağlamak amacıyla gerekli her türlü önlemleri almak ve kendi paylarına düşen hukuki ve mali sorumluluk ilgili şirket veya kuruluşlarda kalmak üzere aldırmak,
10. Üretim tesislerinin yapılması, bakımı ve onarımı, rehabilitasyonu, işletilmesi ve genişletilmesi ile ilgili her türlü mal ve hizmetleri yurt içinden ve/veya yurt dışından tedarik etmek,
11. Faaliyet konuları ile ilgili olarak gerekli tesis ve makineleri bulundurmak, bu maksatla kurulmuş tesis ve makine kapasiteleri ile insan kaynaklarını değerlendirmek,
12. Elektrik üretim tesislerinin yapımı ve işletilmesi ile ilgili olarak gerekli sistem ve makine teçhizat konularında araştırma, geliştirme ve eğitim çalışmaları yapmak, yurt içi imkanlarını göz önüne alarak gerektiğinde bunları imal etmek veya ettirmek,
13. Faaliyet konuları ile ilgili taşınır ve taşınmazlarla her türlü ayni ve fikri haklara tasarruf etmek,
14. Amaç ve faaliyet konuları ile ilgili olarak ve sahip olduğu imkanlar kullanılarak bedeli mukabilinde, gerektiğinde araç ve gereç kiraya vermek ya da üçüncü şahıslardan kiralamak, Teşekkül faaliyetlerini aksatmayacak şekilde ilgili mevzuat çerçevesinde mal ve hizmet satışı yapmak,  santrallarda elektrik üretimi sırasında veya sonrasında ortaya çıkan her türlü Yan Ürünün satışını yapmak,
15. Gerekli olması halinde;
    • Mevcut ve/veya kurulacak olan termik santrallarda, Elektrik Üretiminde Kullanılacak Madenleri ve diğer hammadde kaynaklarını işletmek veya hizmet alımı yoluyla ürettirmek.
    • Elektrik üretiminde kullanılacak maden tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya hizmet alımı yoluyla işlettirmek.
    • Elektrik üretimi için üçüncü şahıslara maden sahalarını kiralamak.
    • Ruhsat  hukuku EÜAŞ’a ait olan kömür sahalarında, termik santral kurmak veya kurdurmak amacıyla, yapılmış sözleşme veya işlemler çerçevesinde, termik santralde ilk elektrik üretimi yapılıncaya kadar, bir proje çerçevesinde, termik santral ve tesisleri ile kömür işletmesi hazırlık ve ilk tesislerinin kurulması çalışmalarından dolayı üretilmek zorunda kalınan kömürlerin, elektrik üretimi dışında değerlendirilmesi amacıyla satışını yapmak.
    • Gerektiğinde santralların enerji üretiminde kullanılan veya kullanılacak olan yakıt ve diğer her türlü hammadde ithalatını yapmak.
16. Nükleer tesislerin kurulması ve işletilmesine yönelik olarak yakıt ve teknolojinin transfer edileceği ülkelerle, uluslararası alanda bölgesel ya da İkili Anlaşmaların yapılması, yenilenmesi konusunda ilgili kurumlar nezdinde girişimlerde bulunmak ve yapılacak anlaşmalarda öngörülen görevleri yerine getirmek,
17. Teşekkülü ilgilendiren konularda, uluslararası mevcut ikili ve çoklu ilişkileri devam ettirmek, gerektiğinde yeni ilişkiler kurmak,
    Amaç ve faaliyetleriyle ilgili olarak; ilgili kurum ve kuruluşlar, İletim ve Dağıtım Sisteminin gereksinimi olan veya olabilecek gerekli anlaşmaları yapmak,
18. Amaç ve faaliyet konularıyla ilgili tüm mevzuat hükümlerini uygulamak,
19. İlgili kamu kurum ve kuruluşların, görevlerinin ifası ile ilişkili olarak ihtiyaç duyacağı, ticari sır kapsamında yer almayan, serbest piyasa koşullarında rekabeti zedelemeyecek, santrallar ile ilgili gerekli teknik ve ekonomik bilgileri vermek,
20. İlgili mevzuatta tanınan tüm hak ve yetkilerle faaliyette bulunmak,
21. Mevzuat hükümleri çerçevesindeki diğer görevleri yapmaktır.

Kaynakça

1. 27 Temmuz 2006 Perşembe tarih ve 26241 sayılı Resmî Gazete
2. EÜAŞ Resmî Web Sitesi www.euas.gov.tr