israf

Bunu sanırım büyük şehirlerde yaşayanlarımız pek çok kez söylediği bir cümledir. Özellikle yolda geçen süre, diğer sürücüleri alışkanlıkları, park yeri bulamam ve benzeri düşünceleri devamlı olarak aklımızdan çıkmamaktadır.

Peki bunun en sıkıntılı noktası benim için hep “park etme”konusunu olmuştur. Hani çıktık evden, bu sefer nereye bıraksak aracı? Sokağa bıraksak, güvenli mi? Otopark veya yollardaki resmi park yerlerinde boş yer var mıdır? AVM otoparklarında bile ciddi zaman kaybı yaşanmakta ve arayışlar bir türlü son bulmamaktadır.

Park yeri için harcananlar….

Belki sadece zaman diyen çıkabilir, kimisi uzantısı olanyakıt tüketimi ve hava kirliğini de düşünebilir.

Libelium (www.libelium.com) tarafından yayınlanan “Akıllı Park IoT Çözüm” kısa raporunda ifade edildiği gibi, trafikte park yeri aramak için günde ortalama 10 dk. harcanmaktadır. İBB tarafından yapılan bir istatistik çalışmada bunun İstanbul için 12 dk. ya çıktığını göstermektedir.

Günlük 10 dk.bile olsa, yıllık bazda 3.650 dk / 61saat / 2,5 gün harcamaktadır! Yurtdışındaki değerler de bundan aşağıya kalır değil. Tabi bunu bir defa değil de pek çok kez yapmak zorunda kaldığımızda ömrümüzden günler çalınmaktadır.

Bu süre boyunca yapılan yakıt harcaması, havaya salınan CO₂ve hava kirliliği de cabası.

Harcanan yakıt miktarı

Bunun için temel veri ne yazık ki bulamadım. Basitmatematiksel denklemlerle yanıt bulmaya çalıştım.

Bir araç park yeri ararken ortalama 40 km/saat kullandığını, 5lt/100 km ve ortalama CO2 salınım ise 132 gr/km esas alınabileceği 25 Eylül2017 de kabul edilen “Sakarya şehri için dış ve iç yönlendirmeli rezervasyon tabanlı otopark yönetim sistemi tasarımı ve sistem başarımı” Sakarya Üniversitesinden Metin Varan ve Ceylan Karakuş ın çalışmasını dikkate aldım.

10 dk olarak kabul edeceğimiz park yeri arama süresince, günlük ortalama ile 6,7 km yol alınmaktadır. Kullanılan yakıt miktarı ise yaklaşık 0,33 lt olmaktadır. Ortalama yakıt fiyatları Eylül 2018 de 6,30 – 6,90TL arası değişmektedir. En düşük değeri ele alırsak (motorin / dizel fiyatı) 2 TL / gün, yani araç başına yıllık 730 TL harcanır.

İBB nin 2016 verilerine göre İstanbul da toplam araç sayısı 4 Milyon ve bunu 2,6 Milyon u ise otomobil kullanıcısıdır. Yıllık park alanı aramak için harcanan bedel çok çarpıcı 1,9 Milyar TL yi bulmaktadır. Yabancı para biriminde ifade etmek istersek, İstanbul da park yeri bulmak için günlük harcanan sadece 10 dk, ekonomiye 250 Milyon Euro / 290 Milyon Dolar yük getirmektedir.

Türkiye geneline bakıldığından TÜİK verilerine göre 2018 Nisan ayında toplam 12.130.000 otomobile ile park yeri arama için geçen süre günlük 10 dk bile olsa harcanan yakıt eşdeğer bedeli 8,8 Milyar TL (1,2 Milyar Euro/1,3 Milyar Dolar) ye ulaşmaktadır.

Havamız ne kadar kirlenmektedir?

Harcanan rakamın boyutu yanında kirlilik de dikkate değer.6,7 km de açığa çıkan ortalama 132 gr/km de 884,4 gr / araç başına. 12.130.00 otomobil ile bu değer 10.700 ton CO₂ olarak görülür. İstanbul buna katkısı ise 2.300 ton CO₂ olmaktadır.

İngiltere de yayınlanan “The Guardian” ın 13 Ağustos 2018tarihli yazısına göre, CO₂ in bir tonu Avrupa da 18 Euro değer bulmaktadır. Henüz resmi olarak borsa kurulmamış olsa bile, park etmenin karbon emisyon değeri uluslararası piyasalarda İstanbul için 41.400 Euro, Türkiye geneli için ise 192.600 Euro değer görmektedir.

Şubat 2017 de İSBAK tarafından düzenlenen “Akıllı Şehir İstanbul” Çalıştayları sırasında Türkiye de ortalama tüketilen kişi başına karbon miktarı 1.757 ton olarak ifade edilmektedir. Park yeri için yapılan emisyon İstanbul için 23 haneye, Türkiye genelinde ise yaklaşık 110 hanenin karbon emisyonuna denktir.

Ne yapılabilir?

“En iyisi araba kullanmamak” seslerini duyuyor gibiyim. Ne yazık ki İstanbul gibi metropollerde henüz toplu taşıma Avrupa seviyelerinde ve konforuna ulaşmış değil, hem her yerden kolayca binilemiyor ve aşırı kalabalıktan olmaktadır. Yazın özellikle çekilmemektedir.

Diğer bir alternatif ise İSPARK tarafından başarılı bir şekilde başlatılan mobil uygulamanın geliştirilmesini örnek verebilirim.Geçtiğimiz aylarda park yeri bulabilir miyim endişesiyle uygulamayı kullandım.Hem doğru çıktı hem de kullanımı oldukça kolay oldu. Park yerlerini ve anlık doluluk (!) durumlarını göstermektedir. Anlık dediğime lütfen dikkat edin, park yerleri dolma alışkanlığını göstermektedir.

Bu uygulama da henüz (benim bildiğim kadarıyla) park yeri rezervasyonu yapılmamaktadır. Eklenmesi durumunda ise çok ciddi bir katma değer, hatta şehire ek bir gelir kapısı olacaktır.

Akıllı Park Çözümleri

Rezervasyon uygulamasını yapabilmek için elbette yeni uygulama ve teknolojilere gerek duyulmaktadır.

IoT tabanlı akıllı park çözümleri burada ciddi bir avantaj sağlayacaktır. Gömülü veya yüzeye monte edilen çözümleri araçların varlığını algılamakta ve bağlandıkları haberleşme çözümü ile merkeze veri iletmektedir.Bilgiler de sonra mobil uygulamaya aktarılır.

Aslında buraya kadar İSPARK ın uygulaması ile aynı. Buna rezervasyon seçeneği de eklenmelidir. Rezervasyon ilk aşamalarda ancak kapalı alanlarda veya “kapalı iz” / alan yapısında kullanılabilir.

Sokak park alanlarında bunun uygulanması pek mümkün olmayacaktır(bir süreliğine). Haberleşme teknolojisi ise çok çeşitlidir. Daha önceki yazılarımda LPWAN içinde çözülmesi en uygun olacağını ifade etmiştim.

Peki park alanından hatalı park edenler, birden fazla araçlık yeri kapatanlara da bir çözüm yok mu? Var aslında, yere uygulanan park çözümlerin burada da bir artısı var.

Hatalı park eden, çizgi üzerine park eden, birden fazla araçlık yeri kapatan araçlar v.b. ek ücret, bir nevi CEZA uygulanabilir. Sanırım içimizde herhangi birisinin ceza ödemek durumunda kalırsa park alışkanlıklarına dikkat etmeye başlayacaktır.

Türkiye de bazı denemelerin yapıldığını hatırlıyorum, ama neden devamı gelmedi veya uygulanamadığı konusunda yeterince bilgi sahibi değilim.

Park yeri beğenirken, yeniden düşünelim

Yukarıdaki bulgulardan sonra artık park yeri beğenme kkonusunda eskisi kadar seçici olmayacağım kesin. Tekil kullanıcı olarak her ne kadar yıllık 2,5 gün ve 730 TL lik bir harcama olsa bile, ülke için inanılmaz bir gelir kaynağı olduğu bir gerçektir.

Elbette rakamlar sıfırlanamaz, ancak sadece %10 luk bir azaltma bile İstanbul da 190 Milyon TL lik bir tasarruf sağlamaktadır (Türkiye genelinde bu rakam 880 Milyon TL olur).

Akıllı park sistemleri için yapılacak olası yatırım miktarı kendisini çok rahatlıkla finanse edebilir ve çok kısa sürede de kendini geriye ödeyebilir (park yeri ücretleri v.b. ile).

Açıkçası olanaklar dahilinde toplu taşıma kullanabilirseniz, vazgeçmeyin, hatta benim gibi bisikletle yol almaya çalışın, sağlığınız da yerine gelir.

Gökhan Yanmaz

İstanbul / Eylül 2018