Enerji piyasasının liberalleşerek rekabetin artması; dijital ekonominin büyümesi ve enerji talebinin gittikçe yükselmesi, Sokak Aydınlatma Çözümleri gibi enerji sektöründeki bilgi sistemlerine olan ihtiyacın artmasına hasıl olmuştur. Elektrik Dağıtım Şirketleri yani kısaca EDAŞ’lar; enerji sektöründeki uygulama ihtiyaçlarını karşılamak için geliştirilmiş, uzaktan otomatik sayaç okuma ve enerji veri yönetimi sistemlerine yatırımlarını hızlandırmıştır. Hatta kimi zaman bu konuda uzman firmalardan destek almış kimi zamanda AR-GE ekiplerince çözümler üretmiştir.
Yapılan yatırımlarının öncelikle ilk etabında OSOS(AMR/AMI) sistemleri tedarik edilmiş yüksek tüketimli noktalar; serbest tüketiciler ve yazımıza konu Aydınlatma noktaları tüketim, arıza ve kontrol amaçlı izlenmeye başladı.
Eskiden sadece sayaçların başına gidilerek gerçekleştirilebilen ve endeks değerlerinin kaydedilmesinden ibaret olan sayaç okuma işlemleri; günümüz teknolojisinin sunduğu imkanlar neticesinde çok farklı noktalara gelmiştir. Değişen piyasa şartları enerji sektöründe yeni ihtiyaçlar ile zorlayıcı süreç ve uygulamalar doğurmuştur.
Enerji maliyetlerinin aşağı çekilmesi ve optimizasyonu açısından, doğru verilere dayalı enerji yönetimi giderek artan bir rol oynamaya başlamıştır. Kaçak ve kayıpları eş zamanlı olarak anlayabilen, sayaç verilerini otomatik olarak ve hatasız şekilde okuyan uygulamalar enerji yonetiminin vazgeçilmez bir parçası haline gelmektedir. Bu imkanlar neticesinde Aydınlatma Sayaç noktalarının yönetim/kontrol dışı kalması düşünülemez.
Peki ülkemizde aydınlatma yönetimi nasıl sağlanıyor?
Öncelikle kontrolü ve sorumluluğu EDAŞ’ların bünyesinde olan aydınlatmaların neler olduğundan bahsetmemiz gerekecek; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca yayınlanmış Genel Aydınlatma Yönetmeliği derki; Kamu faydasına sunulmuş,
- bulvar,
- cadde,
- sokak,
- alt/üst geçit,
- meydan,
- kavşak gibi alanların aydınlatma tesisi, yönetimi, bakımı ve tüketimlerinin ölçümü EDAŞ’lar uhdesindedir.
( Bknz: Aydınlatma Yönetmeliği Analizi)
akillisebekeler.com
Konvansiyonel aydınlatma çözümleri mevcut ağırlıkta sodyum buhar armatürlerden ve trafo merkezlerinde ki astronomik rölelerin kontrolünde FİDER bazlı açma/kapama uygulamaları ile yönetilmekte.
2012 senesinde EPDK, Enerji ve Tabii Kaynaklar bakanlığı ve Maliye bakanlığınca alınan ortak kara sonrasında EDAŞ’lar mevcut ve yeni kuracakları OSOS altyapılarında yukarıda bahsettiğimiz aydınlatma sayaçlarının tüketimlerinin izlenmesini de ön koşul olarak teşvik programı dahiline aldı ve böyle ilgili tarihten itibaren tüm dağıtım bölgelerimizde mevcut aydınlatma trafo çıkışlarından aydınlatma sayaçları izlenmeye ve reel tüketimler otomatik olarak izlenmeye başladı.
Sadece Tüketimleri mi izliyoruz?
EDAŞ’larımızın birçoğunda yapılan sağlıklı yatırımlar neticesinde OSOS sistemleri Akıllı Haberleşme Üniteleri üzerine inşa edilmiş durumda. Bu durum bizlere sadece tüketim izlemenin ötesinde yönetim ve analiz imkanlarının kullanılmasını da sağlamakta.
Örnek vermemiz gerekirse; Aydınlatma Trafo noktasında konumlandırılmış Akıllı Haberleşme Üniteleri aracılığı ile, hava şartlarından etkilenme oranı yüksek ve güvenilir olmayan astronomik röleler yerine her gün tanımlanan kaynaklardan zaman güncellemesi alana akıllı ve uzun süre dayanıklı Haberleşme üniteleri ve onların üzerinde bulunan açma/kapama röleleri kullanılmakta, aynı cihazlar üzerinde mevcut bulunana kuru kontak girişleri ile de durum kontrolü yapılmakta, ve tabii olmazsa olmaz aydınlatma sayaç tüketiminin de anlık izlenmesi ile olası hataların ve arızaların analizi ve tespiti de mümkün kılınmakta.
Peki Trafo merkezlerinden yönetim ve mevcut altyapı yeterli mi?
EDAŞ’larımızın sınırlı bütçe ve kaynakları ile kurmuş oldukları sistemler günü kurtarmak için yeterli görülüyor, ancak hepsinde hummalı bir geleceğe hazırlık çalışması yapılmakta; bu çalışmalar kapsamında öncelikli adımlarımız neler olacak?
Yüksek tüketimli sodyum buharlı aydınlatma armatürlerinden LED armatürlere geçiş sağlamalıyız;
Eşdeğer aydınlatma değerlerini sağlayan Sodyum Buharlı armatür ile LED armatür güç farklılığı ve bu farklılığın getireceği tasarruf oranları dahi başlı başına geçiş için bir neden. Oranlar ortalamada 250W ile 95W değerlerini gösteriyor ki anlık çekilen güç değerlerinin tüketimlere etkisini yapılacak yatırımın ne kadar hızlı geri döneceğini varın siz hesaplayın…
LED armatürlerin sağladığı yönetim özelliklerinden faydalanmalıyız;
LED armatürlere geçiş sağlandıktan sonra armatürlere uygun driver/balast kullanımı ile yönetim kabiliyeti edinmiş olacağız, böylelikle gün ağarma ve batma anlarında DIMM uygulayabilir kademeli ışık açma/kapama, yöneliklerde belirtilen 02:00 sonrası %50 kapasite azaltma, çevre kontrol ürünleri ile ihtiyaç anında otomatik açma/kapama hizmetlerinden, önleyici ve anında müdahale fonksiyonlarından faydalanabilir. Tüketim/Bakım giderlerimizi azaltabiliriz.
Yatırımını yaptığımız AMR/AMI sistemlerini Aydınlatma Yönetimi destekli hale getirmeliyiz;
LED geçişi ve uygun driver/balast kullanımı ile gün geçtikçe yatırım maliyetleri düşen, LoRa / Sigfox / NB-IoT gibi alternatif haberleşme desteği sağlayan nesnelerin interneti destekli donanımlar ile altyapımızı donatabilir ve kesintisiz anlık yönetim sağlayabiliriz.
Böylece coğrafya şartlarından etkilenmeyen, konuma dayalı otomatik açma/kapama eylemlerini gerçekleştirebilen, şartlara uygun yönetim imkanı olan, önleyici bakım imkanı sağlayan ve günün sonunda cari açığımızın oldukça büyük bir kısmını elde edeceğimiz tasarruf ile karşılayabileceğimiz gecelerimizi aydınlatan sokak aydınlatma çözümlerine kavuşmuş oluruz…