OSOS Nedir? Otomatik Sayaç Okuma Sistemi olarak adlandırılan sayaçların bir modem(Gateway/Haberleşme Ünitesi) üzerinden sıklıkla RS-485/422 protokolü ile tahakkuk verilerinin merkezi aktarıldığı sistemlerdir.
OSOS Nedir? En basit haliyle; AMR ( Automated Meter Reading) topolojisinin Türkçe karşılığıdır yani otomatik sayaç okuma sistemidir.
EPDK ‘nın OSOS Yönetmeliğinde geçen tanım ise;
Otomatik Sayaç Okuma Sistemi: “ Sayaç verilerinin otomatik olarak uzaktan okunabilmesi, verilerin merkezi bir sisteme aktarılması, doğrulanması, eksik verilerin doldurulması, verilerin saklanması ve ilgili taraflara sunulması amacıyla, TEİAŞ ve dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından kurulacak olan ve gerekli yazılım, donanım ve iletişim altyapısını kapsayan sistemi,” olarak geçmektedir.
OSOS Yönetmeliği Analizi – 2015
OSOS’ a dahil edilmesi zorunlu sayaçlar;
- İletim hatlarında faal çalışan sayaçlar,
- Tüketimi Kurulca onaylana limitin üzerinde olan sayaçlar! ,
- Üretim Lisansına sahip tüketicilerin sayaçları,
- Üretim lisansına sahip üretimi kaydeden sayaçlar,
- İki dağıtım sistemi arasındaki alış-verişe esas elektrik enerjisini ölçen sayaçlar,
- Dengeleme birimi niteliğine sahip tüketici sayaçları OSOS yönetmeliğince dahil edilmesi zorunlu kılınmış sayaçlardır.
OSOS Servislerinin önünü açacak yeni madde;
(4) Yukarıda yer almayan bir tüketiciye elektrik enerjisi tedarik eden piyasa katılımcısı ve/veya ilgili tüketici OSOS ile iletişim kurulması için gerekli ilave teçhizatı ve altyapıyı temin etmek kaydı ile söz konusu çekiş sayacının OSOS kapsamına dahil edilmesini isteyebilir. Bu sayaçlardan elde edilen veriler sistemin veri okuma periyotlarına sadık kalındığı hallerde ilgili piyasa katılımcısına ve talep etmesi halinde tüketiciye herhangi bir bedel alınmaksızın verilir.
OSOS kapsamına dahil olacak sayaçlar için tüketim limiti
Madde 4- (1) OSOS kapsamında yer alması zorunlu olan sayaçlara ait aktif elektrik enerjisi tüketim limiti Kurul tarafından belirlenir. Bu limit dağıtım şirketinin talebi halinde Kurul onayı ile yılda bir defa revize edilebilir. Kurul tarafından belirlenen limitin üzerinde tüketimi olan sayaçların, en geç bir yıl içerisinde, OSOS kapsamına alınması zorunludur
Binalara Modem Götürmek Artık Daha Avantajlı
(8) Dağıtım şirketlerince kurulacak OSOS kapsamına su, doğal gaz ve ısı ölçüm sayaçlarının dahil edilmesi halinde, bu sayaçlardan toplanan bilgiler dağıtım şirketlerince belirlenecek bedel üzerinden ilgili su, doğal gaz ve ısı dağıtım hizmeti veren tüzel kişiliklerle paylaşılabilir.
Geçici Madde 1 (1) 6 ncı madde uyarınca OSOS verilerinin paylaşılmasına ilişkin altyapı en geç 01/01/2016 tarihine kadar oluşturulacaktır.
Geçici Madde 2- (1) 4 üncü madde kapsamında 01/01/2015 tarihinden önce onaylanmış limitlerin üzerinde tüketimi olan sayaçların tümü en geç 01/01/2016 tarihine kadar ilgili dağıtım şirketlerince OSOS kapsamına alınır.
Elektrik Sektöründe Uzaktan Sayaç Okuma
OSOS Nedir? sorusuna kısaca yanıt vermiş ve EPDK’nın OSOS yönetmeliğinin kısa bir analizinden sonra sıra, elektrik sektöründe uzaktan sayaç okuma sistemlerine gelmektedir. Uzaktan sayaç okuma sistemlerinin tanımı ve mimarisini vermekle birlikte hem OSOS Nedir? sorusuna yanıt vermiş olacağız hem de bir başka soru olan Uzaktan sayaç okuma ile osos ‘un farkı nedir? sorusunu akıllara getirmiş olacağız.
OSOS ile Uzaktan Sayaç Okuma ya da Enerji Yönetimi arasındaki en büyük fark ise OSOS çözümlerinden elde edilen sayaç verilerinin elektrik dağıtım şirketleri tarafından alınıyor olması ve dolayısıyla OSOS yönetmeliğine tabi olması diyebiliriz.
Özetlemek gerekirse, OSOS ‘faturaya esas tahakkuk verisi’ üretir. Enerji Yönetim sistemleri ise; enerji verimliliği ve tüketim takibi ya da kompanzasyon temelli süzme sayaç ile yapılan uzaktan sayaç okuma sistemleridir.
Sayaç: Akıllı sayaç altyapılarının tüketim tarafındaki ilk noktası olan sayaç, sahip olduğu özelliklerle akıllı sayaç altyapılarının veri toplama yetkinliklerini belirleyici bir niteliğe sahiptir. Teknolojisine göre sayaçlar mekanik ve elektronik olarak sınıflandırılabileceği gibi, takılı olduğu tüketim noktasının bağlantı türüne göre de tek fazlı ya da üç fazlı çeşitleri olabilmektedir.
Haberleşme altyapısı: Haberleşme altyapısı, akıllı sayaç uygulamalarının temel bileşenleri olan sayaç ve veri merkezi arasındaki iletişimin sağlandığı platform olarak tanımlanabilir. Haberleşme altyapıları üç kategori altında incelenebilir: Geniş Alan Ağı (WAN – Wide Area Network), Bölgesel Ağ (LAN – Local Area Network) ve Ev Alan Ağı (HAN – Home Area Network).
Sayaç veri merkezi: Sayaç verilerinin toplandığı, diğer sistem ve uygulamalar için uygun formata dönüştürüldüğü, işlenerek çeşitli istatistiklerin çıkarılabildiği, uzaktan okuma veri okuma yönetimi işlemlerinin yapıldığı, ilgili paydaşlarla ve diğer uygulamalarla paylaşıldığı yazılım sistemlerini ifade etmektedir.
Türkiye’deki Elektrik Sayaç Verileri
Toplam 38M Sayaç;
- 443 Bin – Akıllı Sayaç
- 32 Milyon – Elektronik Sayaç
- 5 Milyon – Mekanik Sayaç
Mekanik sayaçlar uzaktan okumaya el vermeyen eski tipte sayaçlardır. Dönüşümü gereklidir.
Elektronik sayaçlar ve akıllı sayaçlardan uygun altyapı kurularak uzaktan okuma yapılabilmektedir. Akıllı sayaçlar çift yönlü iletişime izin veren, tüketicinin istediği an tüketim datasını izleyebileceği elektronik sayaçların gelişmiş versiyonudur.
OSOS Nedir? – OSOS Bileşenleri
- Sayaç
Sektörde en fazla karıştırılan akıllı sayaç – haberleşmeli sayaç ikilemidir. OSOS’ta kullanılan sayaçlar genellikle haberleşmeli sayaçlardır. Barındırdığı verileri dışarı aktarabilen sayaçlardır özetle…
Akıllı Sayaç ise; şebeke ile çift yönlü haberleşme yapabilen bağlı olduğu hattın enerji yönetici gibi faaliyet gösterebilen sayaçlardır. Daha fazla detayı Akıllı Sayaçlar kategorimizde yer almaktadır.
Akıllı şebekelerde ve Osos çözümlerinde akıllı sayaçların detay tanımı için Akıllı Şebekelerde Akıllı Sayaçlar yazımıza bakabilirsiniz.
- Modem(Gateway/Haberleşme Ünitesi)
Sayaç verilerini GSM/DSL gibi haberleşme altyapılarını kullanarak merkezi yazılıma gönderen ve yazılımdan komutları alan aracı bir donanımdır. Modemler de Smart Modem ve transparan modem gibi piyasada her firmanın kendi çözümüne bağlı olarak çeşitleri bulunmaktadır.
Dikkat; Sayaç ile Modem arası RS-485/422 gibi haberleşme; Modem ile Yazılım arası GSM/DSL haberleşme ile iletişim sağlanmaktadır.
- Yazılım
MDM(Meter data management), Head End gibi katmanlara sahip bir yazılımdır. Her bir katmanın OSOS’un etkin çalışmasını sağlar.
MDM (Meter Data Management) en basit haliyle sayaçlardan gelen ham verilerin anlamlandırıldığı katmandır. Burada verilerin doğruluğu, tutarlılığı ve sağlığı incelenerek operatöre sunulmaktadır.
Sayaç Veri Yönetimi (MDM):
- Kullanıcı bilgileri tutan bir veri ambarı.
- Konut, müşteri, sayaçları ve kompleks faturalamayı yönetir.
- Kurumun işleyişinde temel değişikliklere neden olan “gerçek zamanlı” bilgi paylaşım platformu.
- Varolan OSOS ve gelecekteki Akıllı Sayaç Okuma sistemlerin entegrasyon noktası.
- Akıllı Sayaç İşletim Departmanın destekleyen bilgi sistemi.
- Yeni abone donanımlarını (HAN, Akıllı Termostat v.b.) içeren gelecekteki abone programlarının kaynağıdır.
Akıllı Sayaçların yaşam döngü masraflarını düşürerek ve maddi avantajlar sağlayarak, Kurumların Akıllı Sayaç Yatırımlarını azami derecede yararlanmasını sağlar.
Head End; sahip olduğunu farklı marka model sayaçlar ile farklı marka model modemlerinizin sonlandırıldığı katmandır. Gelen tüm veriler tek bir kalıba uygun hale getirildikten sonra MDM’e gönderilir.
Mümkün olduğunca en basit halleriyle anlatmaya çalıştığım bu sistem için EDAŞ’ ların ciddi yatırımları ve teknoloji denemeleri bulunmaktadır.
Sayaç verilerinin okunmasının önündeki en büyük engellerden biri de OSOS için oturmuş bir çözüm hala olmamasıdır.
Birçok EDAŞ farklı markaları deneyerek kendileri için en uygun çözümü ararken her firmanın kendine ait çözümü genele hitap etmemektedir.
Akıllı Sayaç Okuma Sistemi Bileşenleri Özeti
| Bileşen | Açıklama | Tedarikçi |
|---|---|---|
| Sayaç | Elektrik tüketim ölçüm, olay kaydı yapabilen veri kaynağı, fiziksel cihaz | Elektromed, Köhler, Makel, Luna vb. |
| AMI Network (LAN) | Sayaçları daha yüksek kapasiteli iletişim taşıma teknolojileri aracılığıyla AMI bulut platformlara bağlayan ağ bileşenlerdir. (RF, RS-485, RS-232, yoğunlaştırıcılar (toplayıcılar), modem (yönlendiriciler) ve tekrarlayıcılar). | Eclipse(TR), Decimal(TR), Sensus(USA) |
| Haberleşme Katmanı (WAN) | LAN’da modemler aracılığıyla biriken verileri bulut platformlara taşıyan haberleşme katmanıdır. (TCP/IP) GSM/Fiber vb. | Telekom Operatörleri |
| Head-End (Veri Toplama Sistemleri) | Bulut platformda veriyi karşılayan, tekilleştiren ilk yerdir. Kurum içi MDM, faturalama, kesinti yönetimi vb platformları besler. | Siemens, Echelon, Landis+Gyr |
| MDM (Sayaç Veri Yönetimi) | Sayaç verilerinin depolandığı ve anlamlandırıldığı kısımdır. Verilerin faturalama amacıyla kullanılması için ham veriler üzerinde doğrulama, düzenleme ve tahmin (VEE) işlemleri gerçekleştirir. | Itron, Siemens(E-Meter), Oracle |
| Sistem Entegrasyon | Karmaşık bu sistemlerin bir arada çalışmasını sağlayacak kurumdur. | Atos, Accenture, IBM |
| Uygulamalar | Müşterilerin kendi tüketim verilerini görüntülemelerini sağlayan bir web sunumu platformu. Arka Uç Uygulamalar: ERP, AboneNET, Genel Web Sunucusu .. Ön Uç Uygulamalar Doğrudan Müşteriye sunulan arayüzdür. | Bedaş OSOS, UEDAŞ OSOS, SAYAX vb |
OSOS Nedir? – Haberleşme Yöntemleri
Otomatik Sayaç Okuma Sistemlerinin çıkış noktası; merkeze uzak sayaç noktalarının aylık okunmasında yaşanan fiziki problemler ve maliyetlerdir. Ayrıca sayaçların anlık olarak uzaktan okunabilmesi ilgili dağıtım şirketine;
- Kayıp/Kaçak Analizi,
- Talep Tahmin Analizi,
- Kullanım Analizi,
- Operasyonel İşletme Verimliliği
gibi ek faydalar da sağlayabilmektedir. Ancak bölge ve ihtiyaca göre farklılık gösterecek olan haberleşme yöntemlerine bir göz atalım.
OSOS Haberleşme Altyapıları
WAN (Geniş Alan Ağı)
WAN, temelde coğrafi olarak birbirinden uzak lokasyonlarda yer alan bilgisayar ya da haberleşme terminal ekipmanlarının, başka bir lokasyondaki ekipmanlarla iletişim kurabilmesi için LAN’ları ve başka tip ağları birbirine bağlayan bilgisayar ağlarıdır. Bu tip ağlar, akıllı şebeke uygulamaları için ana taşıyıcı ya da omurga ağlar olarak adlandırılırlar.
Potansiyel: Onlarca KM
Teknolojiler: Fiberoptik, Microdalga, WiMAX, 3G/LTE, NB-IOT, 5G, Uydu, xDSL/Bakır (PSTN), LPWAN
İletişim veri toplayıcılarla merkezi veri sistemi arasında ya da sayaçlarla merkezi veri sistemi arasında sağlanmaktadır. Bu anlamda, yaygın olarak GSM/GPRS, DSL teknolojileri tercih edilmektedir.
GSM/GPRS teknolojilerinde, haberleşme modülüne SIM kart takılması ile sayaç-veri merkezi arasındaki iletişim sağlanmaktadır. Kurulum maliyetinin düşük olması en önemli avantajı olmakta; operasyonel maliyetlerin yüksek olması, teknik kapasitenin öncelikle bireysel kullanıma ayrılması, afet halinde ve acil durumlarda kapasitenin yeterli olmaması bu teknolojinin dezavantajlarını oluşturmaktadır.
DSL teknolojisi de, PLC teknolojisine benzer mantıkla, yine sabit hat kullanımıyla gerçekleşir; ancak burada temel katman olarak telekomünikasyon şebekesi kullanılmaktadır. Bu nedenle PLC yöntemindeki gürültü ve şebeke yapısı gibi etkenler söz konusu olmamakta, ayrıca mevcut telekomünikasyon altyapısı kullanıldığı için kurulum maliyetleri de düşmektedir. Ancak, önemli bir motivasyon noktası olan dağıtım şebekesi varlığının kullanılması durumu sağlanamamış olmaktadır. Operasyonel maliyetlerin fazla olması DSL haberleşme altyapısının dezavantajı olmaktadır.
LAN – Local Area Network – Bölgesel Ağ
Komşu Alan, Saha Alan Ağı (NAN/LAN)
NAN/LAN, akıllı şebeke terminal cihazlarının veya ev alan ağlarının geniş alan ağına bağlanmasını sağlayan ağ olarak tanımlanır.
Potansiyel: Yüzlerce Metre
Teknolojiler: ZigBee, Wi-Fi, PLC, Cellular, Ethernet, RF, LORA, LPWAN
Daha çok veri toplayıcı/veri konsantratörleri gibi ara yapılar kullanıldığında söz konusu olmaktadır. Burada ağ, tüketim noktaları ile veri toplayıcılar arasında köprü vazifesi görmektedir. Bu anlamda fiber optik kablolar, RF, PLC, RS teknolojileri kullanılmaktadır. Ayrıca, bakır kablolar yoluyla sayaçların birbiriyle haberleştirilmesi de kullanılan yöntemler arasında yer almaktadır.
RF teknolojisi, geniş radyo frekans aralığı kullanılarak veri iletişimi sağlanır. Burada en önemli kısıtları, coğrafi alandaki engebeler dolayısıyla geniş alanlarda kapsama alanının düşmesi, sinyal karıştırıcı cihazlar nedeniyle oluşan kopmalar ve frekans kullanım izinleri oluşturmaktadır. Kurulum maliyeti GPRS/GSM teknolojisine kıyasla daha yüksek olmaktadır. İletişim maliyetinin düşük olması, başarılı veri transfer yüzdeleri ve veri iletim hızı, afet ve acil durum zamanlarında sistemin çökme riskinin düşük olması da avantajlı yanları olarak sıralanabilir.
PLC teknolojisi, elektrik şebekesinin sinyal bindirme metodu ile veri iletişimi amacıyla da kullanılmasına dayanmaktadır. PLC yönteminde en önemli kısıtı, elektrik şebekelerindeki arızalar sırasında ortaya çıkan gürültüler ve elektrik şebekesinin çok dallanması oluşturmaktadır. Ayrıca, sayaç ile veri merkezi arasındaki sinyaller trafolardan geçmemekte, trafo geçişleri için kullanılan kuplörler ise maliyetleri çok artırmaktadır. Bu nedenle, şebekedeki dağıtım trafosu sayısının artması PLC teknolojisini olumsuz etkilemektedir. Kurulum maliyeti de GPRS/GSM teknolojisine kıyasla daha yüksek olmaktadır. Bu yöntemde en önemli avantaj ise, dağıtım şirketinin kendi varlıklarını kullanması nedeniyle operasyonel maliyetlerin düşük olmasıdır. Yine, veri transfer yüzdeleri ve veri iletim hızları da diğer avantajlı yanları olmaktadır.
Ev Alan Ağı (HAN)
Akıllı şebeke uygulamalarında, HAN temel olarak ev ya da bina içini kapsayan ve de enerji yönetim sistemlerini, elektrikli aletleri, elektrikli araçları ve bina ölçeğindeki dağıtık üretim tesislerini bir araya bağlayan ağ olarak tanımlanır. Ancak LAN olarak da kullanılan HAN zaman zaman, IAN (Industry Area Network: Endüstri Alan Ağı) ve BAN (Building Area Network: Bina Alan Ağı) yerine de kullanılabilir.
Potansiyel: Onlarca Metre
Teknolojiler: ZigBee, Wi-Fi, PLC, Ethernet, RS-232, RS-485
Akıllı sayaç sistemlerinin gelişmesi ve yeni teknolojilerin ortaya çıkması sonucu, akıllı sayaç ile ev içi donanımlar arasındaki haberleşmeye olanak sağlamaktadır. Talep tarafı katılımının ev içi tüketimin tamamı yerine belirli kısımları ile sağlanması durumunda ve sayaç ile ev-içi gösterim cihazlarının (in-homedisplay) haberleşmesinde, bu konu ön plana çıkmaktadır. Wi-Fi, ZigBee, HomePlug ve Z-wave gibi teknolojilerin yanı sıra, bakır kablo, fiber optik kablo, PLC, RF altyapıları da ev alan ağı uygulamaları için kullanılmaktadır.
OSOS Nedir? RS-485 Haberleşme
RS-485 Çözümü
Sayaçlar ile sayaç modemleri (gateway) arasında iletişimi sağlayan RS485, EIA tarafından tanımlanmış çok yönlü bir kablolu seri haberleşme standardıdır. Birden fazla cihazın birbirleriyle haberleşmesi gereken veri işleme ve kontrol uygulamalarında yoğun bir şekilde kullanılır.
RS-485 daha uzun mesafelerde, gürültülü ortamlarda, daha yüksek hız gerektiren yerlerde, daha çok alıcı vericinin gerektiği yerlerde kullanılır.
RS-485’de sadece iletim katmanı için standart belirlenmiştir. Uygulama protokolü olarak ModBus, M-Bus kullanılmaktadır.
Maksimum 1200 metreye kadar veri iletimine izin vermektedir. RS485’te 10 metre mesafede 35 Mbps hızda veri aktarabilirken mesafe arttıkça bu hız düşmekte ve 1200 metrede bu hız 100 Kbps olmaktadır.
Konsantratör başına düşen sayaç sayısı sayaçlar arası mesafe ve teknolojik yeterliliğe göre değişkenlik göstermektedir.
RS-485 – Bakır Kablo
RS485 fiziksel kablo iletişim protokolü genelde alışveriş merkezlerinde, fabrikalarda ve bazı rezidanslarda yani dağıtık olmayan sayaçların haberleşmesinde kullanılır. Master/Slave topolojisindeki haberleşmede birçok slave olabilir fakat tek bir master olmak zorundadır. Genel olarak ana cihaz tüm alt cihazları (Sayaç, enerji analizörü, süzme sayaç) sorgular ve ilgili alt cihaz cevap verir.
Kısıtlamalar ve Faydalar:
- Tek haberleşme hattında maksimum 1200m.
- Tek haberleşme hattında maksimum 32 cihaz . Bu sayı tekrarlayıcı ile 247 cihaza kadar çıkartılabilir.
- Kolay kurulum, Kararlı yapı
- Destekleyen Sayaç ve Sensör Ekosistemi Geniş
Uygulama Alanları: Alışveriş merkezleri, Rezidanslar, Akıllı Binalar, Fabrikalar
RS-485 – Fiber Optik Kablo
Bakır kablolar yerine veri iletiminde kullanılabilirler. Bunu yapmak için RS485/Fiber-Optik dönüştürücü kullanılabilir. Bu dönüştürücü voltajı ışık darbelerine dönüştürür. Bu dönüştürme mesafe sınırını aşmak için kullanılır. Fiber optik kablolar ile tekrarlayıcı kullanmadan 40 km’ye kadar haberleşme yapılabilir. Bu altyapı uzaktan sayaç okuma ve aynı hat üzerinde bulunan SCADA, CCTV, sinyalizasyon gibi diğer sistemlerle haberleşme imkanı verir.
Kısıtlamalar ve Avantajlar:
- Tek haberleşme hattında maksimum 40km.
- Tek haberleşme hattında maksimum 32 cihaz.
- Bu sayı tekrarlayıcı ile 247 cihaza kadar çıkartılabilir.
- Pahalı kablo ve işgücü maliyeti.
- Çok yüksek hızlarda haberleşebilme (Yaklaşık 1 Tbps)
Uygulama Alanları: Sanayi Bölgeleri (Şubeler arasında haberleşme)
Ethernet – Bakır Kablo
Ethernet, RS485 haberleşme için kablolama maliyetlerini düşürmek ve Ana/Alt cihaz (master/slave) topoloji ile seri haberleşmek için kullanılır.
Kısıtlamalar ve Avantajlar: Maksimum 100m kablo uzunluğu (Tekrarlayıcı olmadan)
Uygulama Alanları: Rezidanslar, Akıllı Binalar
Ethernet – Fiber Optik Kablo
Kısıtlamalar ve Avantajlar:
- Tek haberleşme hattında maksimum 40 km.
- Pahalı kablo ve anahtarlar
Uygulama Alanları:
- Sanayi Bölgeleri (Şubeler arasında haberleşme)
- Kamusal (Yüksek Gerilim Hatlarında Kullanım- OPGW)
Otomatik Sayaç Okuma Nedir?- RF Kablosuz Haberleşme
RF Çözümü
Radio-Frekans(RF) dalgaları, elektrik güç sistemleri için veri iletişiminde kullanılagelmektedir. Günümüzde elektrik şirketleri, HF, VHF, UHF ve EHF frekanslı radyo dalgalarını elektrik şebekelerinde, telemetre, tele-kontrol, tele-koruma vb. uygulamalarda kullanmaktadır.
Özellikle, kırsal kesimde bu çözüm ön plana çıkmaktadır.
RF sayaç okumalarında, hem yeni oluşu hem de sağladığı avantajlardan dolayı Radio-Mesh Network, kullanılmaktadır. Radio-Mesh; her node’un tek başına bir router gibi çalıştığı bir networktür. Bu yöntemle sürekli bağlantı sağlanır, ve kopan hatlar üzerinden ‘hopping’ algoritmalarıyla veri ‘destination’ ‘a ulaşana kadar yeniden sistem kendini konfigure eder. Self-Healing de denilen bu konseptle, network aktif node’lardan yeni rota bulur ve veriyi taşır. Bu yöntemle, ilk yatırım maliyeti düşerken, kolay network kurularak, bakım, ölçeklenebilirlik, güvenilirlik ve servis kapsamı optimize edilir.
Özellikle, Kuzey Amerika ve İskandinavya ülkelerinde kullanılan RF-Mesh tabanlı sistemlerde toplanan veriler ‘master node’ ve/veya ‘concentrator’ ler yardımıyla Telekom altyapısına aktarılır.
RF haberleşme sistemlerinin temel dezavantajı coğrafi koşulların yatkın olmaması. Çalışan bir RF sisteminin yapmak için kusursuz düz bir arazi gereklidir, herhangi bir tepe veya yapı mesafeyi doğrudan etkileyecektir.
ZigBee Kablosuz Sayaç Haberleşme
Kısıtlamalar ve Avantajlar:
- Kapsama alanı tekrarlayıcılarla arttırılabilir.
- Coğrafi koşullardan etkilenme.
- Yüksek maliyetli bakım
OSOS Nedir?- PLC Çözümü
PLC(Power Line Carrier-Communication) sistemleri elektrik hattının üzerine, modüle edilmiş taşıyıcı sinyallerin bindirilmesi, yüklenmesi ile çalışır. PLC her aşamada (Yüksek, Orta, Alçak Gerilim) uygulanabilir. PLC kurulu olan elektrik şebekesi üzerinden çalıştığı için ekstra bir altyapı maliyeti getirmemekte ve sistem kurulum maliyetlerini azaltmaktadır.
Özellikle, elektrik şebeke kalitesinin yüksek olduğu dağınık ve kırsal bölgelerde yatırım maliyetleri açısından ciddi avantajlar getirmektedir.
PLC şebekede kullanılması gereken cihazlar PLC akıllı sayaçlar ve trafolara yerleştirilecek olan konsantratörlere ihtiyaç bulunmaktadır. Ortalama olarak bir concentrator başına 200 sayaç düşmesi öngörülmektedir. Hâli hazırdaki elektrik şebekesi kullanıldığı için ekstra bir kablolama maliyeti ortaya çıkmamaktadır. PLC Modemlerle sayaç okuma işlemleri VANGÖLÜ ve Dicle Elektrik Dağıtım Şirketi tarafından denenmiş teknolojilerdir.
Risk ve kısıtlar aşağıdaki gibidir:
- Düşük hız ve band genişliği, böylece veri iletim gecikmelerine sebep olmaktadır.
- Eski şebekelerde uygulanması verimliliği düşürmektedir (Interference,collision vb.)
- Şebekeye bağımlılığından dolayı, şebekedeki bağlı cihaz sayısının artması verimliliği düşürmektedir.
Bahsedilen tüm bu çözümlerin sayaç okumalarda hangisinin ne avantajı ya da dezavantajını görebilmek adına ‘ Sayaç Okuma Yöntemlerinde Karşılaştırma Tablosu‘ oluşturduk.
Nesnelerin İnterneti Haberleşme Teknolojilerinin gelişmesi ile birlikte otomatik sayaç okuma sistemlerinde NB-IoT,LORA,Sigfox başta olmak üzere bir çok LPWAN teknolojisi de hayatımıza girmiş oldu. Bu tür osos haberleşme çözümleri ile ilgili olarak;
içeriklerimiz öneririz.
OSOS Nedir? – Sayaç Okumada Olası Riskler Analizi
Dış etkenlerin iletişim kablolarına zarar vermesi sonucu sayaçlarla olan işletişimin kaybedilmesi.
Sahada kablolama yapan ekibin tecrübesizliği ve yanlış kablo seçimi.
Sayaçların haberleşme portlarının olumsuz hava koşulları(şimşek vb) sebebiyle yanması ve çalışmaz hale gelmesi.
Sayaçlarının gerilim dalgalanmalarına karşı korumasız olması.
RF çözüm kullanıldığında frekans aralığının tahsisi gerekmektedir. (444 MHz. bandında ve 500 mW çıkışlı. Encyrption olarak 128 AES kullanılmakta)
Hanelerin dağınık olduğu bölgelerde RS485 haberleşme teknolojisi kullanılması:
Yeraltı kablolama için kazı ve izin alma süreç ve maliyeti,
Havai hat çekiminde kabloların kopma olasılığı ve müdahaleye açık olma riski,
Yüksek opex maliyeti.
Partner Bağımlı proje riskleri:
Seçilecek partner firmanın bu alanda yetkinliği ve tecrübesinin olması
Seçilecek partner firmanın saha kurulum ekiplerinin olması ve bu alanda hizmet veriyor olmasına dikkat edilmelidir.
Uygun Çözüm setinin belirlenmesi:
Dağıtık Lokasyonlar için RF Converterlar ile sayaç verilerinin kablosuz tek merkezde toplanması gerekmektedir,
Modem (Gateway) haberleşmesini GSM / xDSL olarak lokasyon şartlarına göre seçilmesi
EPDK’nın yayınladığı OSOS Kapsamında Kullanılacak Sayaçların Asgari Teknik Özellikleri yazımızla da işletmenizde kuracağınız OSOS Sistemi için gerekli tüm bilgilere vakıf olacaksınız!
OSOS Nedir? sorusuna yanıt ararken elimizden geldiğince bilgi vermeye çalıştık ancak burada bahsedilen çözümlerin sahadaki karşılıkları farklılık gösterebileceğinden her bir proje için yerinde fizibilite yapılması gerektiğini belirtmek isteriz.
Kaynak:
TÜRKİYE AKILLI ŞEBEKE 2023 VİZYON VE STRATEJİ BELİRLEME DANIŞMANLIK PROJESİ BAŞLANGIÇ RAPORU