Uzaktan Sayaç Okumada Beklentiler ve Gerçekler; 1990’lı yıllardan bu yana elektrik dağıtım sektöründe Bilgisayar teknolojisinin yaygın kullanıma başlanılmasından itibaren; müşteri hizmetleri iş modeli konusunda ciddi bir değişim olmamış ve mevcut olan korunarak bu günlere kadar gelinmiştir.
Özellikle Enerji Bakanı Sn. Taner Yıldız’ın “Elektrik Dağıtım sektöründe 10.000 adet akıllı sayaçla İstanbul’dan başlamak üzere uzaktan okuma ve açma kesme işlemlerinin başlatılacağını” açıklamasından ve son zamanlarda sık, sık gündeme gelen; akıllı şebekeler ve sayaçlar konusundan, ayrıca Maliye Bakanı Sn. Mehmet Şimşek’in basında çıkan “Telefon dışındaki Cihazlarda kullanılacak Sim Kart Vergisinin kaldırılması “ yönündeki çalışmaların açıklamasından sonra bazı dağıtım şirketlerinde uzaktan sayaç okuma çalışmaların hızlandığı görülmektedir.
Ulusal basında bu konuda çıkan haberlerde akıllı sayaçların uzaktan okunması ve izlemesi ile elektrik kaçaklarının ortadan kalkacağı belirtilmektedir. Bu haberlerin eksik bilgiden kaynaklandığını düşünüyorum.
Başlıklarımız
Dağıtım Şirketlerinin Kaçak Tutanakları
Dağıtım şirketleri bir yıl içerisinde düzenlemiş oldukları kaçak tutanaklarının bir envanterini çıkardıklarında; kaçakların büyük kısmının sayaca müdahale dışında başka yöntemlerle yapılmış olduğunu göreceklerdir.
Kaçak elektrik kullanımının sayaca müdahale ederek veya sayaca müdahale dışında yöntemlerle yapılmasının sayısal oranı ayrı; tüketim büyüklüğü daha ayrı bir sorun! Bazen Sayaca müdahale dışında yöntemlerle yapılan bir kaçak elektrik kullanımı eylemi; sayaca müdahale ederek yapılan yüzlerce eylemden daha fazla tüketimin kaçak elektrik kullanılması demektir.
Ayrıca sağlam verilerle desteklenmedikçe sayaçların uzaktan denetim ve kontrolü ile elektrik kaçaklarının sona ereceği gibi bir düşünce de pek doğruları yansıtamaz ve şirketlerin stratejilerinde ve hedeflerinde sapmalara neden olabilecek tehlikeli bir yöntemdir.
Sayacın uzaktan okunması ve takip edilmesi ile kaçakların tamamen ortadan kalkması mümkün değildir. Bilindiği gibi elektrik sayaçları elektrik tüketimi olarak sadece algıladığı verileri kayıt altına alabilir! Peki o zaman sayaca girmeden yapılan kaçaklar bu sistemle nasıl önlenecek?, ayrıca bir sayacın elektriğinin uzaktan kesilip açılması her zaman sonuca ulaştıracak bir çözüm olmayabilir;
Uzaktan Sayaç Okumada Beklentiler ve Gerçekler ile Yönetmelikler
EPDK’nın 15.01.2004 tarih ve 25347 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kurul kararı gereğince;
“6) ÖZEL TRAFOLU ABONELERE İLİŞKİN UYGULAMALAR:
Müstakil trafodan beslenen abonede, ölçme alçak gerilim tarafında (0.4 kV) yapılırsa faturalama dönemindeki aktif ve reaktif enerji tüketimleri % 3,5’i (yüzde üç virgül beş) geçmeyecek şekilde artırılarak faturalamaya esas değerler bulunur.
Ancak, boşta gerilim altında bulunan transformatörden etiketinde yer alan bir aylık kayıplarının altında tüketim yapıldığı tespit edildiği takdirde, etiketindeki aktif ve reaktif kayıplar ile sayaçtaki aktif ve reaktif tüketim arasındaki fark trafo kaybı olarak ayrıca fatura edilir.”
Kaynak:EPDK
Yukarıdaki tanıma uygun, tarımsal sulama müşterileri gibi sezonluk çalışan ve sezon dışında tüketimi olmayan müşterilerin elektriklerinin sayaçtan kesilmesi halinde ya, her ay tahakkuk edecek trafo kaybının müşteri tarafından ödenmesi veya elektriğin trafodan kesilmesi gerekecektir.
Yukarıdaki nedenlerden de anlaşılacağı gibi otomatik sayaç okuma sistemi bir sihirli formül olmayıp; uzaktan sayaç okuma ve açma/kesme ile kayıp kaçak oranlarının düşürülmesi konusunda tek başına yeterli değildir.
Uzaktan Kontrol ve Denetim İmkanları
Her türlü şartta ve ortamda gerek uzaktan kontrol ve denetim imkanları kullanılarak, gerekse doğrudan yerinde inceleme ve denetim yaparak, kaçak elektrikle mücadele sürdürülmeli, ayrıca çok önemli olan bir durum da sayaç/ayar ve ölçü devreleri konusuna yeterli önem verilmelidir.
Yukarıda da bahsedildiği gibi sayaçlar sadece algıladıkları verileri kaydedebilir, sistemin temelinde bilgi kaynağının sağlıklı olması gerekir, bir sayaçtan aldığınız endeks, o abonenin tüketimi olduğu anlamına gelmez, sayaca girmeden yapılan kaçaklar, akım trafosu arızaları gibi etkenler doğru tüketimi etkileyecek etmenlerdir.
Buna rağmen uzaktan okunabilen ve açma kesme yapılabilen sayaçlar ve sistemler her dağıtım firmasının olmazsa olmazlarından biridir ve vazgeçilmesi düşünülemez! Fakat önemli olan bu sistemden nasıl ve ne kadar yararlanılabileceğidir
EPDK Başkanı Sn. Hasan Köktaş’ın bazı internet sitelerinde yayınlanan röportajında da, özellikle serbest tüketici limitlerinin daha aşağı düşürülmesi için de; uzaktan okuma ve elektronik izlemenin şart olduğunu belirtiliyor. Bu demektir ki bu aşamadan sonra uzaktan okuma artık kaçınılmaz olarak bir türlü hayata geçirilecektir. O zaman bu sürece hazırlıksız yakalanmaktansa sistemi detaylı analiz yaparak bir an önce başlamak dağıtım şirketleri lehine bir uygulama olacaktır.
Bunların dışında ayrıca 10.04.2011 tarih ve 27901 sayılı Resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren EPDK Kurul Kararı ile Otomatik Sayaç Uygulamasına dahil edilecek sayaçlar ve uygulama tarihi belirtildiğinden dağıtım şirketleri Otomatik Sayaç okuma Sistemini zorunlu olarak kurmaya başlayacaklardır.
Otomatik Sayaç Okuma Stratejileri
Bu proje kapsamında şirketlerin stratejilerini oluşturacak çok fazla bilgi üretimi gerçekleştirilebilir.
Bu sistemin sadece, elektrik sayacından son endeks bilgilerini alıp bu değeri faturaya dönüştürmek ve borcunu ödemeyenlerin elektriğini açıp kesme için kullanılması çok verimli bir uygulama olmaz,
Bilindiği gibi dağıtım şirketleri otomatik sayaç okuma sisteminde yarısı yerli olmak üzere en az altı farklı marka sayaç okuyabilme yeteneği olan bir sistem edinmesi gerekiyor,
o zaman;
- Farklı marka sayaçlardan alınan tüketim ve güç bilgileri hangi formatta alınacak,
- Hangi bilgi hangi amaçla kullanılacak,
- Hangi bilgiler birbirleri ile etkileşim içinde olacak,
- Hangi bilgiler diğer birimlerin kullanımına sunulacak,
- Verilerin denetimi nasıl sağlanacak ve hangi veriler denetlenecek,
- Sayaçlardan Tahakkuk esaslı alınacak bilgilerin sistemde kullanımı,
Tanımlamaları sistem kurulum aşamasında tamamlanmalıdır.
Sistemin sağlıklı çalışabilmesi için tesisat muayene/geçici kabul ve sözleşme aşamasında müşteri tesis ve kimlik bilgileri eksiksiz olmalı, genel olarak şimdiye kadar müşteri sayaç markası, damga yılı ve müşteri sayaç seri numarası doğru kaydedilmemiş veya damga yılı bilgisi güncellenmemiş müşteri bilgileri bulunmaktadır.
Elektrik Sayaç Markaları
Otomatik sayaç okuma sistemi başlangıç aşamasında özellikle sayaç markası ve seri numaralarının dağıtım şirketinin bilgi yönetim sisteminde düzeltilmesi gerekir, aksi halde tahakkuk aşamasında sayaç numaraları ile tesisat numaraları eşleştirmede ve elektrik açma/kesme işlemlerinde sorunlar yaşanabilecektir.
Bütün bunların dışında, otomatik sayaç okuma sisteminin edinilmesinden önce bölgede hangi teknolojinin/teknolojilerin kullanımının uygun olacağı konusunda detaylı bir çalışma yapılmalı, eğer birden fazla teknoloji kullanılması konusunda görüş belirirse, bu durumda farklı teknolojiler kullanılarak alınan verilerin bir platformda entegrasyonu ve ortak kullanımının nasıl sağlanacağı belirtilmeli.
Hizmet sunucular elbette ellerindeki kendi çözümlerinin en iyisi olduğunu savunacaklar belki dağıtım şirketlerinin ek taleplerini dikkate almayacaklar hatta satış cirolarını yükseltmek amacı ile (bazı dağıtım şirketlerinde olduğu gibi devasa sayaç okuma sistem odaları oluşturmak gibi ) gereksiz donanım veya yazılım satışı yapacaklardır.
Burada önemli olan ihtiyaçları karşılayabilecek, gelişmeye açık, modüler, dinamik ve servis desteği olan bir çözüm temin edebilmektir.
Son Söz: “Biz hiçbir şey bilemeyiz. Doğru ancak gerçeğin derinliğinde bulunabilir.”
Democritus
Coşkun Tezel
Bir cevap yazın